Σκληρή γλώσσα, ευαίσθητα θέματα και θολές απολήξεις ήταν το αποτέλεσμα των κοινών δηλώσεων του Έλληνα προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου και του Τούρκου ομολόγου του, Ταγίπ Ερντογάν, στο προεδρικό Μέγαρο, στην πρώτη επαφή των δυο πολιτειακών αρχόντων επί ελληνικού εδάφους.
Οι αναφορές του Ταγίπ Ερντογάν στην “επικαιροποίηση” της Συνθήκης της Λωζάνης, η προσπάθεια ανάδειξης θέματος τουρκικής μειονότητας, εκ της μουσουλμανικής κοινότητας της Θράκης και γενικόλογες αναφορές στο Αιγαίο, βρίσκονται στην κορυφή των αναφορών στα media, καθώς αν και αποτελούν πάγιες τουρκικές θέσεις, λογω της επίσκεψης αποκτούν ειδικό και ισχυρό συμβολισμό.
Από ελληνικής πλευράς τις κόκκινες γραμμές χάραξε κατά τις αρχικές του δηλώσεις ο Προκόπης Παυλόπουλος, σημειώνοντας ότι προϋπόθεση για την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας και για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων, είναι ο απόλυτος και καθολικός σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου και του Ευρωπαϊκού κεκτημένου.
«Είμαστε εδώ για να χτίσουμε σχέσεις φιλίας και να είμαστε το παράθυρο της Τουρκίας προς την ΕΕ.».
δήλωσε ο Προκόπης Παυλόπουλος, ανοίγοντας τον δίαυλο διαλόγου επί συγκεκριμένων θεμάτων, ενώ συνέχισε θέτοντας τις προϋποθέσεις ύπαρξης του:
Είναι αυτονόητο ότι για να πετύχουμε αυτούς τους στόχους προϋπόθεση είναι ο πλήρης σεβασμός του διεθνούς δικαίου, όπως και σεβασμός του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Ωστόσο η συζήτηση εξετράπη εκτός πρωτοκόλλου, με τους δυο προέδρους να υπεισέρχονται δημοσίως σε πιο λεπτά ζητήματα ερμηνειών, εννοιών και συμπεριφορών, τα οποία όπως έσπευσε -εν συνεχεία- να διευκρινίσει ο Έλληνας πρόεδρος της Δημοκρατίας, αποτελούν ζητήματα στα οποία απαντά de juris η κυβέρνηση, καθώς ο ίδιος δεν είναι εκτελεστικός.
Τα ελληνικά media χαρακτηρίζουν εν γένει βαρύ το κλίμα που δημιουργήθηκε στο προεδρικό Μέγαρο, ωστόσο αυτό δεν είναι ακριβές, καθώς το πρόγραμμα του Τούρκου προέδρου προβλέπει επαφές και με τον πρωθυπουργό και δείπνο υπό τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, το βράδυ, που συνεπάγεται ότι υπάρχει χρόνος και διαδικασίες για τον προσδιορισμό του πλαισίου συζητήσεων.
Πολιτικά και διπλωματικά οι δηλώσεις τόσο του Ταγίπ Ερντογάν, όσο και του Προκόπη Παυλόπουλου κινήθηκαν σε γενικές γραμμές στην πεπατημένη των ήδη διατυπωμένων θέσεων και επιδιώξεων, που συνεπάγεται ότι δημοσίως και οι δυο πλευρές στόχευαν να ικανοποιήσουν τα εθνικά τους ακροατήρια.
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει η προσπάθεια του Ταγίπ Ερντογάν να προσδιορίσει τα ζητήματα που θέτει ως προς “επικαιροποίηση” της Συνθήκης της Λωζάνης, όπου δεν αναφέρθηκε στην υφαλοκρηπίδα.
Το πλέον ουσιώδες σημείο του διαλόγου, είναι τη στιγμή που αυτός ξεφεύγει εκτός πρωτοκόλλου με τον Προκόπη Παυλόπουλο να κάνει επίκληση της ακαδημαϊκής του ιδιότητας και να αναφέρεται στη νομική προσέγγιση συνθήκης της Λωζάνης, όπου αν και φαίνεται να κάνει μαθήματα στον Τούρκο πρόεδρο, τελικά δεν αποκλείεται με μια αποστροφή του λόγου του να ανοίγει παράθυρο διαπραγματεύσεων:
Ο κ. Παυλόπουλος έλαβε ξανά τον λόγο, επικαλούμενος την ιδιότητα ως καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου, λέγοντας πως οι Συνθήκες δεν αναθεωρούνται αλλά ερμηνεύονται. Κάλεσε, μάλιστα, τον κ. Ερντογάν να αποφεύγει νομικές εκφράσεις που επιβαρύνουν το κλίμα και να συζητήσει με τους έμπειρους νομικούς του συμβούλους.
Οι Συνθήκες δεν χρειάζονται ούτε αναθεώρηση ούτε επικαιροποίηση. Υπάρχουν μέθοδοι ερμηνείας του Δικαίου ώστε να προσαρμόζεται ο κανόνας Δικαίου που περιέχει η Συνθήκη στα υπάρχοντα δεδομένα. Αν αποφεύγαμε ορισμένους όρους που δεν ταιριάζουν και νομικά, ορισμένες παρεξηγήσεις θα είχαν λήξει την ώρα που έπρεπε.
Ο κ. Ερντογάν απαντώντας στον κ. Παυλόπουλο υπογράμμισε πως τοποθετήθηκε για τη Λωζάννη μόνον επειδή το θέμα άνοιξε ο κ. Παυλόπουλος, διαφορετικά θα τα συζητούσε με την κυβέρνηση. Κατέληξε, δε, πως μπορεί να μην είναι καθηγητής Νομικών, αλλά γνωρίζει Πολιτικό Δίκαιο, το οποίο επιτρέπει την επικαιροποίηση συμφωνιών.
Ωραία όσα είπατε, αλλά πρέπει να δώσω απάντηση γιατί αλλιώς θα ήταν ασέβεια απέναντι στον εαυτό μου. Δεν είμαι καθηγητής Νομικής, αλλά ξέρω καλά το πολιτικό δικαιο. Εκεί υπάρχει αναφορά σε επικαιροποίηση, αρκεί να υπάρχει συμφωνία μεταξύ των χωρών στο θέμα αυτό. Εγώ βέβαια αναφέρθηκα στα θέματα αυτά επειδή εσείς αναφερθήκατε σε αυτά. Αλλιώς θα τα συζητούσα αυτά τα ζήτηματα με τον κ. Τσίπρα.
Για να μείνω στο διεθνές δίκαιο γυρίζω σε μια άλλη ιστορική επίσκεψη. Αυτή του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Κ. Ατατούρκ. Αυτή η επίσκεψη έμεινε ιστορική γιατί σεβάστηκε τη συνθήκη της Λωζάνης. Αυτή η βάση που θεμελίωσε τη φιλία μας και αυτή πρέπει να στηρίξει τη σχέση μας στο μέλλον.
Η συνθήκη της Λωζώνης που καθορίζει και τα σύνορα της Ελλάδας και της ΕΕ είναι αδιαπραγμάτευτη. Δεν παρουσιάζει κενά, δεν χρειάζεται ούτε αναθεώρηση και ισχύει ως έχει. Σε ότι αφορά τις μειονότητες καθορίζει ότι υπάρχει στην Ελλάδα θρησκευτική μειονότητα και τα δικαιώματά της γίνονται σεβαστά, τόνισε ο Προκόπης Παυλόπουλος.
Ο ΠτΔ είπε ότι αυτά που ανέφερε ισχύουν για όλες τις χώρες των Βαλκανίων. Της ΠΓΔΜ και την Αλβανία που έχουν στόχο την ένταξη στην ΕΕ. Ονόματα που προσβάλουν και θέτουν εν αμφιβόλω τα σύνορα δεν έχουν θέση, προσέθεσε.
Αναφορά έκανε και στο κυπριακό, λέγοντας ότι οι Ελληνες θέλουν βιώσιμη λύση. Αλλά έγινε σαφές ότι αυτό για να γίνει θα πρέπει να υπάρξει σεβασμός της κυριαρχίας ενός κράτους μέλους της ΕΕ.
Είμαστε εδώ για να φτάσουμε σε μια λύση με προϋποθέσεις που ταιριάζουν σε χώρα-κράτος μέλος της ΕΕ.
Ο κος Παυλόπουλος έκανε λόγο για την ανάγκη να υπάρξει ειλικρινής εφαρμογή της συνθήκης μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας για τους πρόσφυγες. Μπορούμε έτσι να αναδείξουμε τα ιδεώδη της δικαιοσύνης και του ανθρωπισμού που διαπλέουν τις δυο χώρες.
Διαβεβαίωσε δε τον τούρκο πρόεδρο ότι θέλουν όλοι η επίσκεψη να μείνει ιστορική. Προσυπογράφω αυτό που είπατε ότι όποια διαφορά και αν έχουμε δεν μπορεί παρά να λυθεί ειρηνικά.
Οι Ελληνες είναι ειλικρινείς και γι’ αυτό φρόντισα να σας πω ευθέως με ποιους όρους θα κάνουν τις σχέσεις υποδειγματικές. Αυτό νομίζω ότι ισχύει και για εσάς. Είναι κοινό ρητό ότι οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους. Πάνω σε αυτούς ελπίζω ότι θα χτίσουμε μια καλή φιλία, κατέληξε ο Προκόπης Παυλόπουλος.
Ερντογάν: Υπάρχουν εκκρεμότητες και θέματα με τη Συνθήκη της Λωζάνης
Η σημερινή ημέρα είναι ιστορική, τόνισε από την πλευρά του ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Οπως είπε, είναι μεγάλη ευχαρίστηση για εμένα να βρίσκομαι εδώ μετά από 65 χρόνια. Επιθυμώ η επίσκεψη να είναι σημείο καμπής στη σχέση των δυο χωρών.
Απαντώντας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τη Συνθήκη της Λωζάνης, ο τούρκος πρόεδρος σημείωσε: «Διατυπώσατε κάποιες αλήθειες ανοικτά και ξεκάθαρα: θα κάνω το ίδιο και εγώ. Σε ότι αφορά τη Συνθήκη της Λωζάνης υπάρχουν εκκρεμότητες και θέματα. Είναι συμφωνία που υπογράφηκε πριν 94 χρόνια και όχι μόνο μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας. Υπήρξαν έντεκα χώρες, στις υπογραφές υπάρχει ακόμα και η Ιαπωνία, η Πορτογαλία κ.τλ. Μιλάμε για μια συμφωνία που περιλαμβάνει όλες αυτές τις χώρες».
Στα 94 χρόνια οικοδομείται ξανά ο κόσμος, άλλαξαν πολλά πράγματα και εμφανίστηκαν καινούργια θέματα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Στη συνθήκη της Λωζάνης χαρακτηρίζεται μουσουλμανική η κοινότητα στην Ελλάδα, αλλά στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπάρχει η αναφορά στη λέξη «τουρκική», σημείωσε ο κ. Ερντογάν.
Ο Ερντογάν είπε ότι πρέπει να αξιολογήσουμε τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων εκεί. «Μπορούμε να απαντήσουμε το ερώτημα αν οι μουσουλμάνοι μπορούν να ασκήσουν τη θρησκεία τους βάσει της συνθήκης της Λωζάνης;» αναρωτήθηκε.
Είπε ότι υπάρχουν προσπάθειες να διορίζονται οι μουφτήδες από ανθρώπους που διορίζει το κράτος. Στην Τουρκία ο πατριάρχης δεν είναι διορισμένος, εκλέγεται από την Αγία Σύνοδο, σημείωσε.