Νέα πρωτοβουλία κατά της διασποράς ψευδών ειδήσεων αναλαμβάνει ο Εμμάνουελ Μακρόν, προαναγγέλοντας νομοσχέδιο που θα ποινικοποιεί μια σειρά από δράσεις και συμπεριφορές.
Στόχος του Γάλλου προέδρου είναι να στείλει μήνυμα αλλά και να ξεκαθαρίσει το τοπίο στα media, όπου η επέλαση του Κρεμλίνου με το RT, το Sputnik και ολόκληρο στρατό, hackers, trolls, που εκμεταλλεύονται την επιτάχυνση που προσδίνουν τα social media στη μετάδοση ειδήσεων.
Η χρήση των fake news για τον επηρεασμό του εκλογικού σώματος και την αλλοίωση του αποτελέσματος των εκλογών είναι αντικείμενο έρευνας στις ΗΠΑ, ενώ ήταν αισθητή αν και σαφώς πιο περιορισμένη σε Γαλλία και Γερμανία, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου.
Η Ευρώπη έχει συγκροτήσει, από τα τέλη του 2015, ειδική task force για την αντιμετώπιση των επιχειρήσεων παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, οι οποίες πηγάζουν, ως επί των πλείστων, από τη Ρωσία και εκτελούνται υπό την καθοδήγηση του Κρεμλίνου και των υπηρεσιών πληροφοριών της χώρας.
Στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, μόλις 48 ώρες πριν από τον τελικό γύρο των προεδρικών εκλογών, υπήρξε μια «μαζική, συντονισμένη» κυβερνοεπίθεση. Αποτέλεσμα ήταν η διαρροή δεκάδων χιλιάδων εσωτερικών μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και εγγράφων. Η επίθεση αποδόθηκε σε μια ομάδα με δεσμούς με τη ρωσική κυβέρνηση, αν και η Μόσχα αρνήθηκε οποιαδήποτε εμπλοκή της.
Ο Μακρόν ωστόσο δεν φαίνεται να πείστηκε από τις διαβεβαιώσεις του Κρεμλίνου. Κατά τη διάρκεια της πρώτης συνάντησής του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, όντας μόλις δύο εβδομάδες στην θέση της γαλλικής προεδρίας, ο Μακρόν χρησιμοποίησε την κοινή συνέντευξη Τύπου για να περάσει «γενεές δεκατέσσερις» τα ρωσικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, «Russia Today» και «Sputnik», τα οποία χαρακτήρισε «πράκτορες επιρροής και προπαγάνδας», εγκαλώντας τα για την διάδοση «ψευδών για μένα και την καμπάνια μου».
Απαντώντας σε αυτή την πρόκληση ο Μακρόν προωθεί πλέον νομοσχέδιο για τις ειδήσεις, επιχειρώντας να ορίσει και να διαχωρίσει τις ψευδείς και να χτυπήσει ποινικά όσους τις διαδίδουν. Ωστόσο, αυτό έχει προκαλέσει ενστάσεις και αντιδράσεις υπό το φόβο να πληγεί η ελευθερία του Τύπου και της έκφρασης.
«Θα αναπτύξουμε το νομικό μας σύστημα για να προστατεύσουμε τη δημοκρατική ζωή»
είπε ο Γάλλος πρόεδρος. «Κατά τη διάρκεια της εκλογικής περιόδου, οι έλεγχοι και οι κανόνες θα είναι διαφορετικοί για τα περιεχόμενα που θα κυκλοφορούν στις εκάστοτε διαδικτυακές πλατφόρμες», ανέφερε χαρακτηριστικά. Θα επιβληθεί παράλληλα η υποχρέωση διαφάνειας, θα πρέπει τα ΜΜΕ να δίνουν την ταυτότητα των διαφημιζόμενων, αυτών που χρηματοδοτούν, αυτών που ελέγχουν. Και αυτό γιατί είναι πολύ εύκολη πλέον η ευρεία διάδοση μιας ψευδούς είδησης μέσα από τα διάφορα κοινωνικά δίκτυα, αφού μπορεί να γίνει ανώνυμα και απαιτούνται μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ, όπως εξήγησε ο Εμμανουέλ Μακρόν.
«Χιλιάδες λογαριασμοί προπαγάνδας σε κοινωνικά δίκτυα διαδίδουν σε όλο τον κόσμο, σε όλες τις γλώσσες, ψέματα που εφευρίσκονται για να αμαυρώνουν πολιτικούς αξιωματούχους, προσωπικότητες, δημόσιους παράγοντες, δημοσιογράφους»
, είπε ο Μακρόν και πρόσθεσε ότι
«αν θέλουμε να προστατεύσουμε τις φιλελεύθερες δημοκρατίες, πρέπει να έχουμε ισχυρή νομοθεσία».
Βάσει του νέου νόμου, με την παρέμβαση δικαστή ένα ψευδές περιεχόμενο θα μπορεί να αφαιρείται από μια ιστοσελίδα ή θα υφίσταται το μέσο μεγαλύτερες συνέπειες, ακόμη και κλείσιμο. Βέβαια ο προβληματισμός πολλών εντοπίζεται στο πώς θα κρίνεται τελικά κατά πόσο μια είδηση είναι ψευδής. Ο γαλλικός κρατικός φορέας ελέγχου των ΜΜΕ, η CSA, θα ενισχυθεί με πρόσθετες εξουσίες για να «καταπολεμήσει οποιαδήποτε απόπειρα αποσταθεροποίησης από τηλεοπτικά κανάλια που ελέγχονται ή επηρεάζονται από ξένα κράτη».
Εν τω μεταξύ τα Social Media, μείζον χώρος διασποράς ψευδών ειδήσεων, έχουν ανοίξει «μέτωπο» ενάντια στα fake news, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Το Facebook αναπτύσσει κάποια σχετικά εργαλεία διαφάνειας και ανίχνευσης ψευδών ειδήσεων, στα πρότυπα της λογοκρισίας κατά της βίας και της τρομοκρατίας, ωστόσο τα πολιτικά fake news είναι δυσδιάκριτα και η προσπάθεια πάταξής τους ανοίγει την κερκόπορτα της επίκλησης του όρου από όποιον διαφωνεί.
Το Twitter, από την άλλη πλευρά, αφήνει την δουλειά στους ίδιους τους χρήστες θεωρώντας ότι «η ανοιχτή και η real time φύση του είναι ένα ισχυρό αντίδοτο στην εξάπλωση όλων των τύπων ψευδών πληροφοριών». «Εμείς ως εταιρεία δεν πρέπει να είμαστε ο διαιτητής της αλήθειας. Δημοσιογράφοι, εμπειρογνώμονες και αφοσιωμένοι πολίτες με διαδοχικά Tweet διορθώνουν και προκαλούν τον δημόσιο διάλογο μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα» ανακοίνωνε τον περασμένο Ιούνιο.