Προσπάθεια να οικοδομηθεί κοινό Ευρωπαϊκό μέτωπο απέναντι στην οικονομική αστάθεια και τις πολιτικές επιπλοκές του Brexit καταβάλλουν οι ταγοί της ΕΕ. Στόχος ο μετριασμός των επιπτώσεων και η συσπείρωση δυνάμεων στο εσωτερικό ώστε να αποφευχθεί η εκδήλωση αποσχιστικών τάσεων και ενδεχομένου κύματος αμφισβήτησης της πολιτικής ηγεσίας τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σε αυτό το πλαίσιο και υπό τη γερμανική καθοδήγηση το Brexit πρέπει να πονέσει τη Βρετανία, στέλνοντας παράλληλα μήνυμα σε ολόκληρη την Ευρώπη ότι οι αυτονομιτικές κινήσεις δεν αποσταθεροποιούν την ΕΕ αλλά καταπνίγονται στο αίμα.
Σε πρώτη φάση η στρατηγική του φόβου φαίνεται ότι απέφερε σημαντικά βραχυχρόνια αποτελέσματα ανατρέποντας τις Δημοσκοπήσεις στην Ισπανία και ισχυροποιώντας το Λαϊκό Κόμμα και τον Μαριάνο Ραχόι. Παράλληλα ανακόπηκε η δυναμική των Podemos και αποδυναμώθηκαν οι σοσιαλιστές, ανάγοντας τους φιλλελεύθερους Ciudadanos σε ρυθμιστές του πολιτικού σκηνικού.
Η κατάσταση στην Ισπανία είναι αποτέλεσμα του πρώτου ωστικού κύμματος του Brexit, καθώς μερικές μόνο ώρες μετά το Δημοψήφισμα η Βρετανία βρέθηκε αντιμέτωπη με τον θανάσιμο κίνδυνο της πολιτικής αποσταθεροποίησης και της απώλειεας εδαφών που θα οδηγούσε σε αποσύνθεση του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η αναποφασοστοκότητα των Ευρωπαίων
Χθες, Δευτέρα, οι ηγέτες των τριών μεγαλυτέρων χωρών της ΕΕ, Ανγκέλα Μέρκελ, Φρανσουά Ολάντ και Ματέο Ρέντσι (τον κάλεσαν τελευταία στιγμή), που συναντήθηκαν στο Βερολίνο, συμφώνησαν στην επίσπευση της έναρξης της συζήτησης με τη Μεγάλη Βρετανία για την αποχώρησή της από την ΕΕ και τη συντόμευση των διαπραγματεύσεων.
Οι τρεις φαίνεται να βρήκαν μία κατ’ αρχήν χρυσή τομή καθώς συμφώνησαν ότι δεν θα υπάρξει συζήτηση, επίσημη ή ανεπίσημη, πριν από την υποβολή της αίτησης από την κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας να ενεργοποιηθεί το άρθρο 50 της συνθήκης που προβλέπει τις διαδικασίες αποχώρησης μίας χώρας.
Στην πραγματικότητα το διευθυντήρια, με τη συμμετοχή του Ματέο Ρέντσι, δεν έλαβε καμία ουσιαστική απόφαση παίζοντας και αυτό τις βρετανικές καθυστερήσεις, καθώς αν και μίλησαν για επίσπευση των διαδικασιών, εν τούτοις δεν ξεκινούν προπαρασκευαστικές συζητήσεις πριν την ενεργοποίηση του άρθρου 50.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, υπό την καθοδήγηση της Άνγκελα Μέρκελ, έμειναν στα σημειολογικά μηνύματα της συνάντησης και απέφυγαν να μπουν στην πολιτική ουσία, στέλνοντας σαφές μήνυμα στη Βρετανία ότι συμφωνούν με τους χειρισμούς Κάμερον-Όσμπορν και δεν επισπεύδουν -κατ ουσίαν- τις διαδικασίες.
Όπερ σημαίνει ότι παραχωρούν σιπωηρά την πρωτοβουλία των κινήσεων στη Βρετανία, αφήνοντας παράλληλα χώρο για δεύτερες σκέψεις, μιας και τίποτα δεν ξεκινά πριν την ενεργοποίηση του άρθρου 50 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης.
Η Μέρκελ επιβάλλει τη Γερμανική κυριαρχία
Από την πλευρά της ΕΕ τον τόνο δίνουν οι τρεις μεγάλες χώρες. Ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, σύμφωνα με το ΑΠΕ, δήλωσε μετά τη χθεσινή συνάντηση ότι δεν πρέπει να χαθεί χρόνος καθώς «δεν υπάρχει τίποτε χειρότερο από την αβεβαιότητα». Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Ματέο Ρέντσι, δήλωσε ότι είναι ο κατάλληλος «καιρός» -χρησιμοποιώντας την ελληνική λέξη- για «να γράψουμε μια νέα σελίδα στην Ευρώπη».
Η Άνγκελα Μέρκελ κάνοντας επίδειξη ισχύος συγκάλεσε τη σύσκεψη στο Βερολίνο και όχι στην έδρα της ΕΕ στις Βρυξέλλες, δείχνοντας με άκομψο τρόπο ότι τώρα ισχυροποιείται η Γερμανία.
Αν και επικοινωνιακά έχει επιλέξει χαμηλό προφίλ αποφεύγοντας τις πομπώδεις και βαρυσήμαντες δηλώσεις η Άνγκελα Μέρκελ δε χάνει ευκαιρία να αποδεικνύει την κυριαρχία της.
Μετά τη σύσκεψη του νέου διευθυντηρίου χθες στη σημερινή Σύνοδο Κορυφής, που θα παραβρεθεί και ο Ντέιβιντ Κάμερον για να ενημερώσει, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν πάρει το μήνυμα ότι η έξοδος της Βρετανίας οδηγεί σε απόλυτη επικράτηση της Γερμανίας.
Μονάχα ο Ματέο Ρέντσι προσπάθησε να ανοίξει την κουβέντα για την αναμόρφωση της Ευρώπης, γνωρίζοντας ωστόσο ότι αυτό δεν οδηγεί παρά στη γερμανική κυριαρχία καθώς ο ίσιος έκανε τη δήλωση αυτή από το Βερολίνο.
Η θέση του νέου διευθυντηρίου
Η κίνηση της Μέρκελ, πάντως, απέδωσε αφού χθες οι τρεις ηγέτες συμφώνησαν να υποβάλουν πρόταση για την ασφάλεια, την ανάπτυξη, τη μετανάστευση, τη νεολαία και την νομισματική εναρμόνιση στην Ευρωζώνη, με στόχο να δοθεί νέα ώθηση στην ενωμένη Ευρώπη.
Η Άνγκελα Μέρκελ χαρακτήρισε την απόφαση των Βρετανών «επώδυνη και λυπηρή αλλά σεβαστή», και πρόσθεσε: «Έχουμε όλοι ευθύνη να οδηγήσουμε τα 27 κράτη-μέλη σε κοινή πορεία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να φροντίσει ώστε να μην ενισχυθούν οι φυγόκεντρες δυνάμεις στην ΕΕ αλλά οι δυνάμεις της συσπείρωσης».
Ο Φρανσουά Ολάντ δίνοντας τη δική του οπτική είπε χθες ότι όλοι συμφώνησαν πως δεν πρέπει να χαθεί χρόνος σε ό,τι αφορά το πώς χειριστούμε την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας ανέφερε: «Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από την αβεβαιότητα, η οποία συχνά οδηγεί σε παράλογη πολιτική και συχνά οικονομική συμπεριφορά» και πρόσθεσε ότι δεν πρέπει να χαθεί χρόνος και το αίτημα των Βρετανών, «πρέπει να υποβληθεί το συντομότερο δυνατό». Όσον αφορά στην επόμενη ημέρα στην ΕΕ ο κ. Ολάντ είπε ότι στόχος δεν είναι να εφεύρουμε εκ νέου την Ευρώπη, αλλά χρειαζόμαστε σαφήνεια, ενότητα και ταχύτητα.
Ο Ματέο Ρέντσι σημείωσε ότι «γυρίζουμε σελίδα και δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε τι θα συμβεί. Θέλουμε να σεβαστούμε την κυρίαρχη απόφαση ενός λαού, αλλά και να επεξεργαστούμε μια στρατηγική για τους επόμενους μήνες. Το πιο χαρακτηριστικό είναι μια λέξη που προέρχεται από τα ελληνικά, ο ‘καιρός’. Αυτό που συνέβη την τελευταία εβδομάδα δείχνει ότι στο τέλος είναι κατάλληλος ο καιρός… είναι καλή εποχή να γράψουμε μια νέα σελίδα για την Ευρώπη και θέλουμε να το κάνουμε ξεκινώντας από αυτά που μας ενώνουν και όχι από αυτά που μας χωρίζουν. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν γρήγορα, να μη χάσουμε χρόνο».
Θεσμικά παιχνίδια
Σήμερα το πρωί συνεδριάζει εκτάκτως η ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων θα συζητήσουν τις συνέπειες του δημοψηφίσματος με τον πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και έναν εκπρόσωπο της ολλανδικής προεδρίας του Συμβουλίου.
Οι ευρωβουλευτές θα υιοθετήσουν το μεσημέρι μη νομοθετικό ψήφισμα το οποίο θα τροφοδοτήσει τη συνεδρίαση των 27 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων. Η πρόταση ψηφίσματος που κατέθεσαν από κοινού οι πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, των Φιλελευθέρων και των Πρασίνων υποστηρίζει ότι η βούληση των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου θα πρέπει να γίνει σεβαστή με την ταχεία και συνεπή εφαρμογή της διαδικασίας αποχώρησης, έτσι ώστε να αποφευχθεί η επιζήμια αβεβαιότητα για το Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ.
Οι ομάδες των Ευρωπαίων Συντηρητικών Μεταρρυθμιστών, της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς και της Ευρώπης των Εθνών και της Ελευθερίας κατέθεσαν ξεχωριστά ψηφίσματα η καθεμία.