Η Κίνα δεν είναι μόνο ανθεκτική αλλά καλά και εγκαίρως προετοιμασμένη και περιμένει τον Τραμπ σε κάθε στροφή: Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει το Πεκίνο όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και διεθνώς προβλάλλοντας παράλληλα όχι ως αντίπαλο δέος αλλά ως φάρος σταθερότητας και ικανό αντίβαρο στον γεωοικονομικό αναθεωρητισμό.
Η Κίνα αξιοποιεί το άρθρο του SCMP για να προβάλει διττά το μήνυμά της:
- Στρατηγικά προετοιμασμένη και ανθεκτική απέναντι στις αμερικανικές πιέσεις.
- Θεσμικός, σταθεροποιητικός παράγοντας στο διεθνές σύστημα, αντίβαρο στον αναθεωρητισμό και τον προστατευτισμό της Ουάσινγκτον.
Με αυτόν τον τρόπο, το Πεκίνο επιχειρεί να διαμορφώσει το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, όχι μόνο σε όρους εμπορίου, αλλά και σε όρους παγκόσμιας νομιμοποίησης και ηγεσίας.
Το πρόσφατο δημοσίευμα του South China Morning Post (SCMP), το οποίο φέρνει στο φως τις πολυεπίπεδες προετοιμασίες της Κίνας για μια δεύτερη προεδρική θητεία του Ντόναλντ Τραμπ, δεν αποτελεί απλώς μια δημοσιογραφική έρευνα. Αντιθέτως, συνιστά ένα σαφές στρατηγικό μήνυμα της κινεζικής κυβέρνησης, διατυπωμένο μέσα από μια ελεγχόμενη διαρροή, τόσο προς την Ουάσινγκτον όσο και προς τη διεθνή κοινότητα.
Η συγκυρία δημοσίευσης και το επίπεδο πρόσβασης που διαφαίνεται πως είχε η συντακτική ομάδα του SCMP, σε συνδυασμό με την επιλογή συγκεκριμένων αποσπασμάτων και φράσεων, ενισχύουν την ερμηνεία ότι το Πεκίνο επιχειρεί να διαμορφώσει τους όρους του πλαισίου των επερχόμενων διαπραγματεύσεων με τον επανεκλεγμένο Πρόεδρο των ΗΠΑ.
Μήνυμα στρατηγικής ετοιμότητας
Το δημοσίευμα ξεκινά με την αποκάλυψη πως «οι προετοιμασίες ξεκίνησαν πολύ πριν ο Ντόναλντ Τραμπ επανεκλεγεί Πρόεδρος των ΗΠΑ». Η πληροφορία ότι κινεζικά κυβερνητικά τμήματα και μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις εργάζονταν μήνες πριν από τις αμερικανικές εκλογές για την αποτροπή πιθανών επιπτώσεων, στοχεύει άμεσα στην ενίσχυση του αφηγήματος περί κινεζικής ετοιμότητας και ανθεκτικότητας.
Η φράση:
«Ξεκινήσαμε να εμβαθύνουμε σε κάθε πτυχή του Τραμπ από τα μέσα του περασμένου έτους»,
αποδίδεται σε ανώτατο στέλεχος ενός από τους μεγαλύτερους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Κίνας και χρησιμοποιείται για να υπογραμμίσει τη συστηματική και εμπεριστατωμένη μελέτη του αντιπάλου. Η ανωνυμία του αξιωματούχου, παρά το υψηλό επίπεδο της πληροφορίας, ενισχύει την ερμηνεία περί ελεγχόμενης διαρροής.
Καταγραφή κόκκινων γραμμών
Το δημοσίευμα λειτουργεί ως μια δήλωση προθέσεων και κόκκινων γραμμών εκ μέρους της Κίνας, τονίζοντας ότι:
«Το Πεκίνο έχει δεσμευτεί ότι θα ‘πολεμήσει μέχρι τέλους’, εάν χρειαστεί»,
καθώς και ότι:
«Οι πολιτικές προτεραιότητες υπερισχύουν των οικονομικών».
Η διατύπωση αυτών των θέσεων δημοσίως συνιστά μήνυμα προς την Ουάσινγκτον ότι η Κίνα δεν πρόκειται να υποκύψει σε πίεση ή να διαπραγματευτεί υπό καθεστώς εξαναγκασμού. Ορίζει, έτσι, εκ των προτέρων τους όρους υπό τους οποίους είναι διατεθειμένη να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Το μήνυμα αυτό γίνεται ακόμη πιο αιχμηρό με τη δήλωση:
«Ο τρόπος του Τραμπ να διαπραγματεύεται είναι πάντα ο ίδιος – στοχεύει στο 50, αλλά ζητά 100»,
η οποία εκφράζει την κατανόηση της Κίνας για τις τακτικές του Τραμπ και προειδοποιεί ότι γνωρίζει πώς να τις αντιμετωπίσει.
Απόρριψη του αφηγήματος περί συνομιλιών
Η κινεζική κυβέρνηση φροντίζει μέσω του άρθρου να απορρίψει τα σενάρια περί διαβουλεύσεων με τις ΗΠΑ για τους δασμούς, επισημαίνοντας ότι:
«Το υπουργείο Εξωτερικών επανέλαβε την Παρασκευή ότι η Κίνα δεν είχε διεξαγάγει διαβουλεύσεις ή διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για τους δασμούς».
Αυτή η επιθετική διάψευση του αφηγήματος του Λευκού Οίκου αναδεικνύει την πρόθεση του Πεκίνου να διατηρήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων και να μην επιτρέψει στην Ουάσινγκτον να χειραγωγήσει το αφήγημα των διαπραγματεύσεων.
Στρατηγική περιφερειακής εδραίωσης
Παράλληλα, το Πεκίνο προβάλλει τη στρατηγική του για περιφερειακή εδραίωση, με στόχο να αντισταθμίσει τις πιέσεις από τις ΗΠΑ. Η αναφορά ότι:
«Η Κίνα εντείνει τις προσπάθειες για την ενίσχυση της εσωτερικής ανθεκτικότητας και των περιφερειακών συνεργασιών»,
αποτελεί σαφή υπενθύμιση ότι η Κίνα διαθέτει εναλλακτικές συμμαχίες και επιλογές, γεγονός που ενισχύει τη διαπραγματευτική της θέση.
Το μήνυμα κλείνει με μία διττή απεύθυνση:
- Προς τις ΗΠΑ, προειδοποιώντας για μακροχρόνια στρατηγική αντίστασης,
- Προς τους εμπορικούς εταίρους, δηλώνοντας έμμεσα ότι όποια χώρα συμβιβάζεται με τις ΗΠΑ, αυξάνει την εξάρτησή της και ενισχύει την ανάγκη για στενότερους δεσμούς με την Κίνα.
«Η προσοχή δεν είναι μόνο στο παρόν, αλλά και στο μέλλον»,
αναφέρει χαρακτηριστικά, καθιστώντας σαφές ότι η αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου στρατηγικού σχεδίου.
Auditor’s note: Μήνυμα για όσους έχουν το κλειδί
Το άρθρο του SCMP, αν και εμφανίζεται ως δημοσιογραφικό ρεπορτάζ, λειτουργεί ως εργαλείο επικοινωνιακής στρατηγικής της κινεζικής κυβέρνησης. Μέσα από προσεκτικά επιλεγμένες πληροφορίες, quotes και αρνήσεις, στέλνει σαφή μηνύματα στο εσωτερικό, στις ΗΠΑ και στη διεθνή κοινότητα, τοποθετώντας το Πεκίνο σε θέση ισχύος ενόψει της νέας φάσης του εμπορικού πολέμου.
Η σύμπτωση της χρονικής στιγμής, το βάθος των αποκαλύψεων και ο στόχος των αποδεκτών αποδεικνύουν ότι δεν πρόκειται για μια απλή δημοσιογραφική διαρροή, αλλά για ένα καλά ενορχηστρωμένο επεισόδιο στην ευρύτερη στρατηγική σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας.
Βεβαίως, παραθέτω τη συμπληρωμένη ανάλυση ενσωματώνοντας το πρίσμα της προβολής της Κίνας ως πυλώνα σταθερότητας και αντίβαρου στον τραμπικό αναθεωρητισμό, όπως το έχει διατυπώσει και ο ίδιος ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ σε διεθνή φόρα και απευθυνόμενος σε Αμερικανούς επιχειρηματίες:
Στη γραμμή που χάραξε ο Σι
Το πρόσφατο αποκαλυπτικό άρθρο του South China Morning Post (SCMP) λειτουργεί, πέραν της διαπραγματευτικής προετοιμασίας, και ως πλατφόρμα προβολής της Κίνας ως θεσμικού και σταθεροποιητικού παράγοντα στο διεθνές σύστημα. Η Κίνα, μέσα από αυτή την ελεγχόμενη διαρροή, όχι μόνο απαντά στο γεωοικονομικό πλαίσιο που προσπαθεί να επιβάλει ο Ντόναλντ Τραμπ, αλλά επικοινωνεί ευρύτερα τη θέση της ως αντίβαρο στον αμερικανικό αναθεωρητισμό και προστατευτισμό.
Αυτό το αφήγημα δεν αποτελεί απλώς μια στρατηγική επικοινωνιακή επιλογή της παρούσας στιγμής, αλλά συνδέεται άμεσα με την ευρύτερη εικόνα που επιδιώκει να καλλιεργήσει το Πεκίνο στη διεθνή σκηνή, ιδίως μετά τις πολυάριθμες δηλώσεις του Προέδρου Σι Τζινπίνγκ σε Αμερικανούς επιχειρηματίες και διεθνή φόρα.
Η Κίνα ως θεματοφύλακας του παγκόσμιου εμπορίου και της σταθερότητας
Ο Σι Τζινπίνγκ προβάλλει την Κίνα ως πυλώνα ελεύθερου εμπορίου και σταθερότητας, σε αντιδιαστολή με τις πολιτικές προστατευτισμού και μονομερούς αναθεωρητισμού της Ουάσινγκτον υπό τον Τραμπ. Ενδεικτικά, στις δηλώσεις του προς Αμερικανούς επιχειρηματίες, έχει αναφέρει ότι:
«Η Κίνα θα παραμείνει ανοιχτή στον κόσμο, ενισχύοντας τις διεθνείς συνεργασίες και διαφυλάσσοντας τη σταθερότητα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού».
Η συγκεκριμένη διαρροή στο SCMP έρχεται να ενισχύσει αυτήν την εικόνα, παρουσιάζοντας το Πεκίνο όχι ως επιθετικό παίκτη, αλλά ως συγκροτημένο, προετοιμασμένο και προσηλωμένο στη σταθερότητα. Παράλληλα, καταγγέλλει εμμέσως τις ΗΠΑ ως την πλευρά που διαταράσσει το διεθνές status quo:
«Ακόμα κι αν δεν ξεσπάσει πόλεμος [μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ], ένας ‘μεγάλος αγώνας’ εξελίσσεται σε άλλα μέτωπα»,
υπογραμμίζοντας τη διάθεση της Κίνας να αποφύγει την όξυνση, αλλά και την ετοιμότητά της να αντέξει σε περίπτωση κλιμάκωσης.
Η στρατηγική του αντίβαρου: Περιφερειακή και παγκόσμια εδραίωση
Η προβολή της περιφερειακής στρατηγικής συνεργασίας, όπως καταγράφεται στο άρθρο (π.χ. ενίσχυση δεσμών με ASEAN, Βιετνάμ, Ιαπωνία, Ινδία), υποστηρίζει την εικόνα της Κίνας ως πυλώνα σταθερότητας και συνεργασίας. Το Πεκίνο εμφανίζεται πρόθυμο να στηρίξει τις αλυσίδες εμπορίου και εφοδιασμού στην Ασία, ενώ σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, επιδιώκει λύσεις μέσα από συνεργασία και διαπραγμάτευση, όχι μέσω επιβολής.
Η διατύπωση ότι:
«Η προσοχή δεν είναι μόνο στο παρόν, αλλά και στο μέλλον»,
αναδεικνύει τη μακροπρόθεσμη θεσμική στόχευση της Κίνας σε αντίθεση με τη βραχυπρόθεσμη, συναλλακτική λογική του Τραμπ.
Επιπλέον, η προειδοποίηση προς τους εμπορικούς εταίρους:
«Όσο περισσότερο μια χώρα αναγκάζεται να συμβιβαστεί με τις ΗΠΑ, τόσο περισσότερο αποκαλύπτει την εξάρτησή της – και τόσο μεγαλύτερη είναι η δυνητική της ανάγκη να εμβαθύνει τους δεσμούς της με την Κίνα»,
δημιουργεί ένα αφήγημα όπου η Κίνα εμφανίζεται ως το αξιόπιστο, σταθερό εναλλακτικό κέντρο εξουσίας.
Αντίβαρο στον αναθεωρητισμό: Η συνέχεια της διπλωματίας του Σι
Αυτή η στρατηγική επικοινωνία συνδέεται άμεσα με προηγούμενες διπλωματικές πρωτοβουλίες του Σι Τζινπίνγκ, όπως:
- Οι ομιλίες του στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (Davos), όπου υποστήριξε το πολυμερές σύστημα και το διεθνές εμπόριο ως θεμέλια παγκόσμιας σταθερότητας.
- Η Ενισχυμένη συνεργασία με χώρες της ASEAN και άλλες περιφερειακές πρωτοβουλίες που παρουσιάζουν την Κίνα ως τον προστάτη της οικονομικής ανάπτυξης και της ειρήνης.
Το SCMP, επομένως, λειτουργεί εδώ ως όχημα διάχυσης αυτής της στρατηγικής θέσης, σε μια καθοριστική στιγμή για τις σινοαμερικανικές σχέσεις, όπου οι δύο πλευρές ανταγωνίζονται όχι μόνο στο εμπορικό πεδίο αλλά και στο ποιος θέτει το πλαίσιο και τους όρους των διεθνών σχέσεων.
Το άρθρο του SCMP
Για τους Κινέζους αξιωματούχους, οι προετοιμασίες ξεκίνησαν πολύ πριν ο Ντόναλντ Τραμπ επανεκλεγεί Πρόεδρος των ΗΠΑ. Μήνες πριν από τις αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου, πολλοί υπάλληλοι σε κινεζικά κυβερνητικά τμήματα και μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις εργάζονταν πάνω σε τρόπους για την αντιμετώπιση των πιθανών επιπτώσεων από μια δεύτερη θητεία του Τραμπ.
«Ξεκινήσαμε να εμβαθύνουμε σε κάθε πτυχή του Τραμπ από τα μέσα του περασμένου έτους», δήλωσε ανώτατο στέλεχος ενός από τους μεγαλύτερους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της χώρας.
«Διεξάγαμε έρευνα και μελέτες για εκείνον από κάθε δυνατή οπτική – όλα όσα είπε και όλες τις παρελθούσες κινήσεις του», πρόσθεσε το στέλεχος, ζητώντας να διατηρηθεί η ανωνυμία του.
Οι αξιωματούχοι εργάζονταν ασταμάτητα, προετοιμαζόμενοι για έναν νέο εμπορικό πόλεμο – σε τέτοιο βαθμό που όλα τα επαγγελματικά ταξίδια έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος Φεβρουαρίου, εκτός αν σχετίζονταν με ζητήματα εμπορίου.
«Fake news»: Κινέζοι αξιωματούχοι απορρίπτουν ισχυρισμούς περί διαβουλεύσεων για εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ
Η κινεζική ηγεσία προέβλεπε ότι ο Τραμπ θα ήταν απρόβλεπτος και θα υιοθετούσε σκληρή πολιτική απέναντι στην Κίνα, περιλαμβανομένων υψηλών δασμών στις κινεζικές εισαγωγές.
Ο στόχος ήταν να επικεντρωθούν στις εκτιμήσεις και στα σχέδια έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των κραδασμών που θα έφερνε η νέα αμερικανική κυβέρνηση, σύμφωνα με δύο άτομα που γνωρίζουν την κατάσταση.
Η έκταση των δασμών και το πραγματικό ενδεχόμενο αποσύνδεσης (decoupling) ξεπέρασαν κάποιες προσδοκίες, αλλά το Πεκίνο ήταν αποφασισμένο να αντέξει και επέκτεινε το «οπλοστάσιό» του για να αντεπιτεθεί και να αντιμετωπίσει μεγάλους οικονομικούς κραδασμούς, ανέφεραν αρκετές πηγές.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε δασμούς 145% στα κινεζικά προϊόντα, ανεβάζοντας το συνολικό ποσοστό των δασμών στο περίπου 156%. Τα νέα αντίμετρα του Πεκίνου στις αμερικανικές εισαγωγές ανήλθαν στο 125%, επιπλέον των προηγουμένως επιβληθέντων δασμών.
Λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση των δασμών, ο Τραμπ δήλωσε πως θα υπάρξει 90ήμερη αναστολή εφαρμογής – εκτός από εκείνους που αφορούν την Κίνα. Πηγές αναφέρουν πως το Πεκίνο ήταν πλήρως προετοιμασμένο, διαθέτοντας λεπτομερή δεδομένα και εκτιμήσεις για το πόσο μπορεί να αντέξει η Κίνα σε έναν κλιμακούμενο εμπορικό πόλεμο.
Είναι ευρέως αναμενόμενο ότι οι επιπτώσεις των δασμών στην κινεζική εγχώρια οικονομία θα γίνουν εντονότερες στο δεύτερο τρίμηνο, αλλά το Πεκίνο έχει επανειλημμένως δηλώσει ότι διαθέτει αρκετά εργαλεία για να αντιμετωπίσει τους καθοδικούς κινδύνους.
Το Πεκίνο έχει επίσης δεσμευτεί ότι θα «πολεμήσει μέχρι τέλους», εάν χρειαστεί.
«Η άνοδος και η πτώση των δυνάμεων δεν είναι ποτέ ανώδυνη – συχνά αποτελεί ζήτημα ζωής ή θανάτου. Ακόμα κι αν δεν ξεσπάσει πόλεμος [μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ], ένας ‘μεγάλος αγώνας’ εξελίσσεται σε άλλα μέτωπα», δήλωσε οικονομικός αξιωματούχος.
«Ο τρόπος του Τραμπ να διαπραγματεύεται είναι πάντα ο ίδιος – στοχεύει στο 50, αλλά ζητά 100.
Πρέπει κι εμείς να παραμείνουμε ψύχραιμοι και να αξιολογούμε ορθολογικά τα υποκείμενα συμφέροντα και τις αλλαγές στις δυναμικές ισχύος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Θέλει να περιορίσει την ανάπτυξη της Κίνας, αλλά δεν μπορεί να εμποδίσει τους νόμους της οικονομίας».
Ίσως να είναι μια «ευκαιρία ζωής» για την Κίνα να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη οικονομική και εθνική της ασφάλεια, πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Η οικονομία της Κίνας αναπτύσσεται 5,4% στο πρώτο τρίμηνο εν όψει πλήρους εμπορικού πολέμου με τις ΗΠΑ
Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Λευκός Οίκος εξετάζει το ενδεχόμενο να μειώσει τους δασμούς στην Κίνα. Ο Τραμπ δήλωσε την Τετάρτη ότι οι δύο πλευρές είχαν συνομιλήσει για την επίτευξη συμφωνίας – μια δήλωση που τα υπουργεία Εξωτερικών και Εμπορίου του Πεκίνου απέρριψαν ως «ψευδείς ειδήσεις».
Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών επανέλαβε την Παρασκευή ότι η Κίνα δεν είχε διεξαγάγει διαβουλεύσεις ή διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για τους δασμούς.
«Πρέπει να σταθούμε ακλόνητοι και δυνατοί. Αν υποχωρήσουμε τώρα, όλες οι προηγούμενες προσπάθειές μας θα πάνε χαμένες», δήλωσε ο οικονομικός αξιωματούχος. «Αυτή τη στιγμή, οι πολιτικές προτεραιότητες υπερισχύουν των οικονομικών».
Νωρίτερα, το υπουργείο Εξωτερικών είχε δηλώσει ότι, αν οι ΗΠΑ επιθυμούν να επιλύσουν το ζήτημα, θα πρέπει να εγκαταλείψουν τις τακτικές μέγιστης πίεσης, να σταματήσουν τις απειλές και τον εξαναγκασμό και να προσεγγίσουν την Κίνα «στη βάση της ισότητας, του αμοιβαίου σεβασμού και του αμοιβαίου οφέλους».
Ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ ζητά στενότερους εμπορικούς δεσμούς Κίνας-ASEAN κατά την επίσκεψή του στη Μαλαισία
Στο μεταξύ, η Κίνα εντείνει τις προσπάθειές της για την ενίσχυση της εσωτερικής ανθεκτικότητας και των περιφερειακών συνεργασιών.
Το Πεκίνο έχει επικοινωνήσει με τους βασικούς εμπορικούς εταίρους του για την αναζήτηση κοινών προσπαθειών αντιμετώπισης των δασμών του Τραμπ.
Ορισμένες από αυτές τις χώρες εκμεταλλεύονται το 90ήμερο πάγωμα των δασμών για να επιτύχουν δικές τους συμφωνίες με τις ΗΠΑ.
Το Βιετνάμ, ένας από τους κύριους εμπορικούς εταίρους της Κίνας, δήλωσε πρόθυμο να μειώσει τους δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα στο μηδέν, σε αντάλλαγμα για μείωση των δασμών στα δικά του προϊόντα.
Αντιπροσωπεία της Ιαπωνίας βρέθηκε στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα και ο Ινδός Πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι συνομίλησε για το εμπόριο με τον Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τζ. Ντ. Βανς στο Νέο Δελχί αυτήν την εβδομάδα. Και στις δύο περιπτώσεις, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε πρόοδο.
Το κινεζικό Υπουργείο Εμπορίου δήλωσε ότι η Κίνα σέβεται τις αποφάσεις άλλων χωρών να διαπραγματευτούν με τον Τραμπ προς όφελος των εθνικών τους συμφερόντων, αλλά αντιτίθεται σε οποιεσδήποτε τέτοιες συνομιλίες εις βάρος των κινεζικών συμφερόντων.
Ο οικονομικός αξιωματούχος δήλωσε ότι η Κίνα θα συνεχίσει να συνεργάζεται με άλλες χώρες και εμπορικούς εταίρους καθώς «η προσοχή δεν είναι μόνο στο παρόν, αλλά και στο μέλλον».
«Στην πραγματικότητα, όσο περισσότερο μια χώρα αναγκάζεται να συμβιβαστεί με τις ΗΠΑ, τόσο περισσότερο αποκαλύπτει την εξάρτησή της – και τόσο μεγαλύτερη είναι η δυνητική της ανάγκη να εμβαθύνει τους οικονομικούς και εμπορικούς δεσμούς της με την Κίνα».
