Επίθεση… φιλίας στις χώρες της ASEAN κάνει ο Κινέζος πρόεδρος ΣΙ Ζινπίν, με στόχο να αντιμετωπίσει την προσπάθεια του Ντόναλντ Τραμπ να οδηγήσει σε καθεστώς εμπορικής και πολιτικής απομόνωσης την Κίνα. Η περιοδία του Σι Ζινπίνγκ που ξεκίνησε τη Δευτέρα από το Βιετνάμ φαίνεται να αποδίδει καρπούς, με τις χώρες να συνυπογράφουν MOU’s και να εκδίδουν κοινές δηλώσεις.
Η Κίνα έχει εγκαταλείψει ήδη τον πόλεμο κλιμάκωσης των δασμών, καθώς το εμπόριο έχει πρακτικά διακοπεί και επιχειρεί να ασκήσει πολυεπίπεδες πιέσεις στον Τραμπ με απαγόρευση εξαγωγών σπάνιων γαιών, διακοπή αγοράς Boeing και LNG και ανετεπίθεση στο τεχνολογικό μέτωπο.
Σε μια περίοδο που η Ουάσιγκτον ανεβάζει τους τόνους (και τους δασμούς), ο Σι Τζινπίνγκ ακολουθεί μια διαφορετική στρατηγική: δεν σηκώνει το γάντι. Αντί για αντίποινα και επιθετική ρητορική, επιλέγει να συσπειρώσει την περιφέρεια, να προωθήσει την ιδέα μιας «ασιατικής οικογένειας» και να κλείσει στρατηγικές συμφωνίες με εταίρους-κλειδιά όπως η Μαλαισία, το Βιετνάμ και η Καμπότζη.
Το σχέδιο Σι
Το παιχνίδι όμως είναι και εμπορικό. Η απάντηση της Κίνας στους νέους αμερικανικούς δασμούς ύψους 145% δεν ήρθε με εντυπωσιακές φραστικές εξάρσεις, αλλά με κινήσεις ουσίας: ενίσχυση της συνεργασίας σε κρίσιμους τομείς όπως οι εφοδιαστικές αλυσίδες και οι πρώτες ύλες, όπου το Πεκίνο διατηρεί πλεονέκτημα, ειδικά στις σπάνιες γαίες. Οι κινήσεις αυτές ενδέχεται να έχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την αμερικανική αεροναυπηγική και τεχνολογική βιομηχανία -με τη Boeing να παρακολουθεί από κοντά.
Είναι ξεκάθαρο ότι ο Σι επιλέγει την επιρροή έναντι της αντιπαράθεσης. Χτίζει ερείσματα αντί για συμμαχίες σύγκρουσης. Προωθεί τη σταθερότητα ως ασπίδα απέναντι στη γεωπολιτική ένταση και μετατρέπει τις διμερείς σχέσεις σε μοχλό για την άσκηση πίεσης -χωρίς να δείχνει ότι πιέζει.
Στην Ασία ο Κινέζος ηγέτης ευελπιστεί να εκμεταλλευτεί την αβεβαιότητα που καλλιεργεί ο Τραμπ και προσφέροντας ελάχιστα να συσφίξει την ομάδα των χωρών δημιουργώντας αντι-Τραμπ μέτωπο.
Μία κομψή απάντηση
Η περιοδεία του στη Νοτιοανατολική Ασία μοιάζει με κομψή απάντηση στην πίεση των ΗΠΑ, που επιχειρούν να δημιουργήσουν ένα μπλοκ απομόνωσης της Κίνας. Αντί για ρήξη, ο Σι ποντάρει στη δέσμευση μέσω επενδύσεων και συνεργασιών: 45 συμφωνίες με το Βιετνάμ, κοινό οικονομικό πλάνο πενταετίας με τη Μαλαισία και δηλώσεις για αντίσταση στον «μονομερισμό» και τον «ηγεμονισμό» από κυβερνήσεις που συνήθως κινούνται επιφυλακτικά.
Και η Κίνα και οι ΗΠΑ φαίνεται να παγιώνουν τις θέσεις τους, μετά την αύξηση των δασμών από τον Τραμπ έως και 145% στα κινεζικά προϊόντα, ενώ το Πεκίνο αντέδρασε με αντίστοιχους δασμούς έως και 125% στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ.
Ο Σι επέλεξε τη Νοτιοανατολική Ασία ως προορισμό του πρώτου υπερατλαντικού ταξιδιού του για φέτος, επιδιώκοντας να αποτρέψει τις χώρες της περιοχής από το να συνάψουν συμφωνίες με τις ΗΠΑ εις βάρος της Κίνας. Παρά την 90ήμερη αναστολή επιπλέον μέτρων, οι απειλές του Τραμπ για δραστικές αυξήσεις δασμών έχουν αναγκάσει πολλές κυβερνήσεις της περιοχής να ισορροπούν επικίνδυνα μεταξύ των δύο δυνάμεων.
«Αλληλεγγύη» και συμφωνίες
Η περιοδεία του Σι στην περιοχή ξεκίνησε τη Δευτέρα στο Βιετνάμ, όπου οι ηγέτες της χώρας τον υποδέχθηκαν θερμά και υπέγραψαν 45 συμφωνίες για την εμβάθυνση των οικονομικών τους σχέσεων.
Το Ανόι εξέδωσε κοινή δήλωση σύμφωνα με την οποία οι δύο πλευρές «αντιτίθενται στον μονομερισμό» και σε οποιαδήποτε ενέργεια θέτει σε κίνδυνο την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα — επαναλαμβάνοντας ουσιαστικά γλώσσα που έχει χρησιμοποιήσει και στο παρελθόν.
Οικοδόμηση μιας στρατηγικής κοινότητας
Και όσο οι ΗΠΑ ζητούν συμμάχους στον οικονομικό αποκλεισμό του Πεκίνου, η Μαλαισία, που φέτος προεδρεύει της ASEAN, ξεκαθαρίζει πως δεν πρόκειται να στηρίξει «μονομερείς δασμούς». Με λίγα λόγια, ο Σι δεν δίνει την μάχη στο ίδιο πεδίο – αλλά φροντίζει να γείρει τη ζυγαριά.
«Η Κίνα και η Μαλαισία θα σταθούν μαζί με τις χώρες της περιοχής για να αντιμετωπίσουν τα υποχθόνια ρεύματα γεωπολιτικής και συγκρούσεων συμμαχιών», δήλωσε ο Σι στην διοικητική πρωτεύουσα της Μαλαισίας, Πουτρατζάγια. «Μαζί θα προστατεύσουμε τις φωτεινές προοπτικές της ασιατικής μας οικογένειας».
Αυτή η διπλωματική προσπάθεια ενισχύθηκε από κοινή δήλωση που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη, στην οποία η Κίνα και η Μαλαισία συμφώνησαν να ενισχύσουν τη συνεργασία σε βιομηχανία, εφοδιαστικές αλυσίδες, δεδομένα και ανθρώπινο δυναμικό. Δεσμεύθηκαν στην υλοποίηση του Πενταετούς Προγράμματος Οικονομικής και Εμπορικής Συνεργασίας και στην οικοδόμηση μιας «υψηλού επιπέδου στρατηγικής κοινότητας Μαλαισίας-Κίνας».
Σε ένδειξη πρόωρης διπλωματικής επιτυχίας, το κινεζικό Υπουργείο Εξωτερικών δημοσίευσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία η Μαλαισία στηρίζει πλήρως τον Σι. Ο Πρωθυπουργός Ανουάρ Ιμπραχίμ επαίνεσε τον Σι ως έναν «εξαιρετικό ηγέτη» και εξέφρασε την αντίθεσή του στην ανεξαρτησία της Ταϊβάν — της δημοκρατίας που αυτοδιοικείται αλλά διεκδικείται από το Πεκίνο.
Ο Ανουάρ δήλωσε επίσης ότι τα κράτη-μέλη της Ένωσης Χωρών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) «δεν θα υποστηρίξουν μονομερείς εμπορικούς δασμούς», καθώς η Μαλαισία ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία του μπλοκ, σύμφωνα με την ανακοίνωση των Κινέζων.
«Καταπολέμηση του μονομερισμού»
Ο Σι προσγειώθηκε στην Πνομ Πενχ την Πέμπτη, ξεκινώντας το τελευταίο σκέλος της περιοδείας του στις τρεις χώρες, τη στιγμή που η κυβέρνηση Τραμπ προετοιμάζεται να ζητήσει από τους εμπορικούς εταίρους να συνεργαστούν για τον αποκλεισμό του Πεκίνου.
Σε μία ακόμη έμμεση αιχμή κατά των ΗΠΑ, ο Κινέζος ηγέτης επανέλαβε την έκκλησή του για καταπολέμηση του μονομερισμού σε άρθρο που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη στον τύπο της Καμπότζης, πριν από την άφιξή του στην πρωτεύουσα.
«Μαζί πρέπει να αντισταθούμε στον ηγεμονισμό, την πολιτική ισχύος», έγραψε, προσθέτοντας ότι οι δύο γειτονικές χώρες πρέπει να «αντιταχθούν με αποφασιστικότητα σε κάθε προσπάθεια εξωτερικών δυνάμεων να παρέμβουν στις εσωτερικές μας υποθέσεις και να σπείρουν διχόνοια».
Οι δηλώσεις του Σι έρχονται καθώς το Πεκίνο αντιμετωπίζει μια κλιμακούμενη εμπορική σύγκρουση με τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, η Ουάσιγκτον προετοιμάζεται να ζητήσει από χώρες να λάβουν μέτρα περιορισμού της κινεζικής βιομηχανικής ισχύος, περιλαμβανομένης της επιβολής «δευτερογενών δασμών» στα κινεζικά προϊόντα, με αντάλλαγμα εμπορικές παραχωρήσεις.
