Μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης ζητά το Ιράν από τις ΗΠΑ προκειμένου να εμπλακεί σε νέο γύρο διαπραγματεύσεων με την Ουάσιγκτον, απαντώντας αρνητικά στην άμεση έναρξη συζητήσεων με βάση την επιστολή Τραμπ.
Αν και τα διεθνή και ελληνικά media αναφέρουν ότι η Τεχεράνη απέρριψε την πρόταση Τραμπ για έναρξη διαπραγαμτεύσεων, αντιθέτως, ο πρόεδρος του Ιράν Μασούντ Πεζεσκιάν δήλωσε ότι κάλεσε τις ΗΠΑ να “αποδείξουν ότι είναι ικανοί να οικοδομήσουν εμπιστοσύνη”…
Ο πρόεδρος του Ιράν δήλωσε την Κυριακή ότι η Ισλαμική Δημοκρατία απορρίπτει τις άμεσες διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες για το ταχέως εξελισσόμενο πυρηνικό της πρόγραμμα, προσφέροντας έτσι την πρώτη απάντηση της Τεχεράνης σε επιστολή που απέστειλε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στον ανώτατο ηγέτη της χώρας.
Ο πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν ανέφερε ότι η απάντηση του Ιράν, η οποία διαβιβάστηκε μέσω του σουλτανάτου του Ομάν, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο έμμεσων διαπραγματεύσεων με την Ουάσιγκτον. Ωστόσο, οι συνομιλίες αυτές δεν έχουν σημειώσει πρόοδο από τότε που ο Τραμπ, κατά την πρώτη του θητεία, απέσυρε μονομερώς τις ΗΠΑ από τη συμφωνία της Τεχεράνης με τις παγκόσμιες δυνάμεις για τα πυρηνικά το 2018.
Έκτοτε, οι περιφερειακές εντάσεις έχουν οδηγήσει σε επιθέσεις στη θάλασσα και στην ξηρά. Ακολούθησε ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, με το Ισραήλ να στοχοποιεί ηγετικά στελέχη οργανώσεων της αποκαλούμενης ιρανικής «Άξονας της Αντίστασης». Πλέον, καθώς οι ΗΠΑ εξαπολύουν εντατικές αεροπορικές επιδρομές κατά των υποστηριζόμενων από το Ιράν ανταρτών Χούθι στην Υεμένη, ο κίνδυνος στρατιωτικής δράσης κατά του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν παραμένει υπαρκτός.
«Δεν αποφεύγουμε τον διάλογο· η παραβίαση των υποσχέσεων είναι αυτή που μας έχει δημιουργήσει προβλήματα μέχρι τώρα», δήλωσε ο Πεζεσκιάν σε τηλεοπτική του τοποθέτηση κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου. «Πρέπει να αποδείξουν ότι είναι ικανοί να οικοδομήσουν εμπιστοσύνη».
Ο αντίκτυπος
Η στάση του Ιράν διατηρεί τη θολούρα στο γεωπολιτικό σκηνικό και δεν μπορεί να αξιολογηθεί επαρκώς από τις αγορές, εξαιτίας των δομημένων αντιφάσεων που περιέχει. Η απόκριση των ΗΠΑ είναι επίσης σύνθετη και απέχει από την απλή γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Ντόναλντ Τραμπ, καταδεικνύοντας ότι ο Λευκός Οίκος είναι διατεθειμένος να εμπλακεί σε παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις με την Τεχεράνη.
Να σημειωθεί ότι ρόλο στη διαδιασία επαναπροσέγγισης ΗΠΑ – Ιράν παίζει και ο Βλάντμιρ Πούτιν, ο οποίος ανέλαβε πρωτοβουλία μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ.
Η απάντηση των ΗΠΑ
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ, απαντώντας στον Πεζεσκιάν, δήλωσε ότι «ο πρόεδρος Τραμπ ήταν σαφής: οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να επιτρέψουν στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνικό όπλο».
«Ο πρόεδρος εξέφρασε τη διάθεσή του να συζητήσει μια συμφωνία με το Ιράν», προστέθηκε. «Αν το ιρανικό καθεστώς δεν επιθυμεί συμφωνία, ο πρόεδρος είναι ξεκάθαρος, θα επιδιώξει άλλες επιλογές, οι οποίες θα είναι πολύ κακές για το Ιράν».
Ο Τραμπ, πριν τις δηλώσεις του Πεζεσκιάν, είχε αναφέρει ότι εξετάζει στρατιωτική δράση και δευτερεύουσες κυρώσεις, εάν το Ιράν δεν συμφωνήσει σε πυρηνική συμφωνία.
«Αν δεν κάνουν συμφωνία, θα υπάρξουν βομβαρδισμοί και θα είναι βομβαρδισμοί όπως δεν έχουν ξαναδεί ποτέ», δήλωσε ο Τραμπ σε συνέντευξή του στο NBC News που προβλήθηκε την Κυριακή.
Αντιφατικά μηνύματα από την Τεχεράνη
Η απόφαση να ανακοινωθεί από τον ίδιο τον Πεζεσκιάν καταδεικνύει πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα στο Ιράν, μετά την εκλογή του πριν από έξι μήνες, αφού είχε υποσχεθεί επαναπροσέγγιση με τη Δύση.
Μετά την εκλογή Τραμπ και την επανέναρξη της εκστρατείας «μέγιστης πίεσης» κατά της Τεχεράνης, το ιρανικό ριάλ έχει καταρρεύσει. Ο Πεζεσκιάν διατηρούσε ανοιχτό το ενδεχόμενο συνομιλιών έως ότου ο 85χρονος Ανώτατος Ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, τον Φεβρουάριο, καταδίκασε τις επαφές με την κυβέρνηση Τραμπ, λέγοντας ότι «δεν είναι έξυπνες, σοφές ή έντιμες». Αμέσως μετά, ο Ιρανός πρόεδρος σκλήρυνε και αυτός τη στάση του έναντι των ΗΠΑ.
Την ίδια ώρα, από το Ιράν προέρχονται αντικρουόμενα μηνύματα. Βίντεο από διαδηλώσεις για την Ημέρα της Ιερουσαλήμ την Παρασκευή έδειχναν το πλήθος να καθοδηγείται να φωνάζει μόνο «Θάνατος στο Ισραήλ!», σε αντίθεση με το σύνηθες σύνθημα «Θάνατος στην Αμερική».
Σε άλλο βίντεο, που παρουσίαζε υπόγεια βάση πυραύλων των Φρουρών της Επανάστασης, στρατιώτες φαίνονταν να πατούν επάνω σε ισραηλινή σημαία ζωγραφισμένη στο έδαφος — ωστόσο, απουσίαζε η αμερικανική σημαία, που συχνά περιλαμβάνεται σε ανάλογα προπαγανδιστικά πλάνα.
Παράλληλα, το Press TV, το αγγλόφωνο σκέλος της κρατικής ιρανικής τηλεόρασης, δημοσίευσε άρθρο την περασμένη εβδομάδα στο οποίο παρατίθεντο βάσεις των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή ως πιθανοί στόχοι επίθεσης. Στη λίστα περιλαμβανόταν η Camp Thunder Cove στο νησί Ντιέγκο Γκαρσία στον Ινδικό Ωκεανό, όπου σταθμεύουν τα αμερικανικά stealth βομβαρδιστικά B-2 που ενδέχεται να χρησιμοποιούνται στην Υεμένη.
«Οι ίδιοι οι Αμερικανοί γνωρίζουν πόσο ευάλωτοι είναι», προειδοποίησε ο πρόεδρος του ιρανικού κοινοβουλίου Μοχαμάντ Μπαγέρ Κάλιμπαφ την Παρασκευή. «Αν παραβιάσουν την κυριαρχία του Ιράν, θα είναι σαν σπίθα σε αποθήκη πυρίτιδας, που θα βάλει φωτιά σε ολόκληρη την περιοχή. Οι βάσεις τους και οι σύμμαχοί τους δεν θα είναι ασφαλείς».
Ωστόσο, οι δύο πρόσφατες απευθείας επιθέσεις του Ιράν στο Ισραήλ με βαλλιστικούς πυραύλους και drones προκάλεσαν ελάχιστες ζημιές, ενώ η απάντηση του Ισραήλ ήταν η καταστροφή των ιρανικών συστημάτων αεράμυνας.
Η απόρριψη του Ιράν εντείνει την ένταση γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα
Η επιστολή του Τραμπ έφτασε στην Τεχεράνη στις 12 Μαρτίου. Αν και την ανακοίνωσε ο ίδιος σε τηλεοπτική συνέντευξη, δεν αποκάλυψε λεπτομέρειες για το περιεχόμενό της.
«Έχω γράψει μια επιστολή λέγοντας, “Ελπίζω να διαπραγματευτείτε, γιατί αν χρειαστεί να επέμβουμε στρατιωτικά, θα είναι κάτι τρομερό”», είπε ο Τραμπ στη συνέντευξη.
Η κίνηση αυτή θυμίζει τις επιστολές που είχε στείλει ο Τραμπ στον ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν στην πρώτη του θητεία, που οδήγησαν σε συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο, χωρίς ωστόσο να επιτευχθεί συμφωνία περιορισμού του πυρηνικού και πυραυλικού προγράμματος της Πιονγιάνγκ.
Την τελευταία φορά που ο Τραμπ προσπάθησε να στείλει επιστολή στον Χαμενεΐ, μέσω του τότε Ιάπωνα πρωθυπουργού Σίνζο Άμπε το 2019, ο ανώτατος ηγέτης χλεύασε την προσπάθεια.
Συζητάνε κι όταν δεν συζητάνε
Η νέα επιστολή ήρθε σε μια περίοδο που τόσο το Ισραήλ όσο και οι ΗΠΑ έχουν διαμηνύσει ότι δεν θα επιτρέψουν ποτέ στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνικό όπλο, γεγονός που έχει εντείνει τους φόβους για στρατιωτική σύγκρουση, καθώς η Τεχεράνη εμπλουτίζει ουράνιο σε επίπεδα καθαρότητας 60% — εγγίζοντας το όριο για πυρηνικό όπλο, πρακτική που ακολουθούν μόνο κράτη με πυρηνικό οπλοστάσιο.
Το Ιράν υποστηρίζει εδώ και καιρό ότι το πρόγραμμά του είναι ειρηνικό, ωστόσο Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν αρχίσει να απειλούν όλο και πιο ανοιχτά ότι θα επιδιώξουν την απόκτηση πυρηνικής βόμβας. Έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (IAEA) με έδρα τη Βιέννη, τον Φεβρουάριο, ανέφερε ότι το Ιράν έχει επιταχύνει την παραγωγή ουρανίου κοντά σε επίπεδα οπλικής καθαρότητας.
Η απροθυμία του Ιράν να διαπραγματευτεί με τον Τραμπ συνδέεται πιθανότατα και με τη διαταγή του για τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί σε αεροπορική επίθεση με drone στη Βαγδάτη τον Ιανουάριο του 2020. Οι ΗΠΑ έχουν υποστηρίξει ότι το Ιράν σχεδίαζε να δολοφονήσει τον Τραμπ πριν τις εκλογές του Νοεμβρίου, κάτι που η Τεχεράνη αρνήθηκε, αν και Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα τον απειλήσει.
