Τεράστια ήταν η συμμετοχή του κόσμου στις διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης στην Τουρκία, με κεντρικό αίτημα την απελευθέρωση του Εκρέμ Ιμάμογλου, ενώ την ίδια στιγμή οι διεθνείς αντιδράσεις είναι εξαιρετικά ήπιες και κατώτερες των περιστάσεων, επιτέποντας έτσι στον Ερντογάν να προωθήσει την ατζέντα εξόντωσης του πολιτικού του αντιπάλου.
Οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης για τη δίωξη, φυλάκιση και προσπάθεια πολιτικής και φυσικής εξόντωσης του -πρώην πλέον- Δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, εντείνονται στην Τουρκία, παρά την έλλειψη ουσιαστικής διεθνούς υποστήριξης, χωρίς όμως για την ώρα να δημιουργούνται συνθήκες κοινωνικών αναταραχών και αποσταθεροποίησης του Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Εκρέμ οποίος αντιμετωπίζει ένα ιδιαίτερα ευρύ κατηγορητήριο από απάτη και πλαστογραφία έως τρομοκρατία, συνελήφθη μια ημέρα πριν τις εσωκομματικές εκλογές του CHP στις οποίες επρόκειτο να ήταν ο μοναδικός υποψήφιος για το χρίσμα του υποψηφίου για την προεδρία της Τουρκίας το 2027. Οι εσωκομματικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν παρά τη σύλληψη του Ιμάμογλου, με μεγάλη συμμετοχή, ενώ η αντιπολίτευση επιχείρησε να δώσει δημοψηφισματικό χαρακτήρα. Εν συνεχεία, δικαστής στην Κωνσταντινούπολη αποφάσισε την προφυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου, επιτρέποντας στην κυβέρνηση Ερντογάν να τον καρατομήσει και να επιβάλλει εγκάθετο τοποτηρητή με βάση πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση.
Κινητοποιήσεις
Τεράστια πλήθη συγκεντρώθηκαν το Σάββατο για διαδηλώσεις που διοργάνωσε το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης της Τουρκίας, διαμαρτυρόμενο για τη φυλάκιση του Δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου.
«Αφήσαμε την ανησυχία, τον φόβο και την κόπωση στο σπίτι. Είμαστε στους δρόμους, είμαστε στις πλατείες», δήλωσε ο πρόεδρος του CHP, Οζγκούρ Οζέλ, κατά τη διάρκεια της “Συγκέντρωσης Ελευθερίας για τον Ιμάμογλου” στη συνοικία Μάλτεπε της Κωνσταντινούπολης.
Το CHP εκτίμησε ότι έως και 2,2 εκατομμύρια άτομα συμμετείχαν στη συγκέντρωση. Ο αριθμός αυτός δεν έχει επαληθευτεί ανεξάρτητα.
Οι κατηγορίες κατά του Ιμάμογλου
Ορίστε η μετάφραση στα ελληνικά των κατηγοριών που απαγγέλθηκαν στον Εκρέμ Ιμάμογλου, με βάση τις πιο πρόσφατες πληροφορίες από διεθνή ΜΜΕ (Reuters, AP, Guardian):
Ο Δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς αντιπάλους του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συνελήφθη στις 19 Μαρτίου 2025 και προφυλακίστηκε επίσημα στις 23 Μαρτίου 2025. Οι κατηγορίες που του απαγγέλθηκαν περιλαμβάνουν:
- Διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης: Οι αρχές υποστηρίζουν ότι ο Ιμάμογλου ηγείτο δικτύου που ενεπλάκη σε παράνομες δραστηριότητες.
- Κατάχρηση δημόσιων πόρων και δωροδοκία: Κατηγορείται για υπεξαίρεση δημοτικών κονδυλίων και αποδοχή δωροδοκιών σε σχέση με δημοτικά έργα και συμβάσεις.
- Απάτη με επιβαρυντικές περιστάσεις: Υποστηρίζεται ότι συμμετείχε σε πολύπλοκα σχήματα απάτης με σοβαρή ζημία προς το δημόσιο.
- Παράνομη απόκτηση προσωπικών δεδομένων: Κατηγορείται ότι απέκτησε προσωπικά δεδομένα πολιτών χωρίς άδεια.
- Στημένες δημόσιες προμήθειες: Φέρεται να παραποίησε διαδικασίες διαγωνισμών για δημόσια έργα και προμήθειες.
- Υποστήριξη προς το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK): Οι εισαγγελικές αρχές ισχυρίζονται ότι ο Ιμάμογλου παρείχε πολιτική στήριξη στο PKK μέσω της εκλογικής του συνεργασίας με το φιλοκουρδικό κόμμα DEM στις δημοτικές εκλογές του 2024, ενισχύοντας έτσι την επιρροή του PKK στις πόλεις.
Οι κατηγορίες αυτές αντιμετωπίζονται από πολλούς ως πολιτικά υποκινούμενες, με στόχο τον αποκλεισμό του Ιμάμογλου από την πολιτική σκηνή, ενόψει της πιθανής υποψηφιότητάς του για την Προεδρία στις εκλογές του 2028.
Η σύλληψη έχει προκαλέσει μαζικές διαμαρτυρίες σε ολόκληρη την Τουρκία, με επικριτές να κάνουν λόγο για υπονόμευση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
Επιπλέον, σε παλαιότερη υπόθεση από το 2021, ο Ιμάμογλου αντιμετώπισε κατηγορίες για απειλή κατά του Εισαγγελέα της Κωνσταντινούπολης, Ακίν Γκιουρλέκ, και της οικογένειάς του, για δηλώσεις που φέρεται να έκανε. Για την υπόθεση αυτή, η εισαγγελία ζητούσε ποινή φυλάκισης έως 7 έτη και 4 μήνες καθώς και πολιτική απαγόρευση, σύμφωνα με το άρθρο 53 του τουρκικού Ποινικού Κώδικα.
Επίθεση στον Ερντογάν
Ο Οζέλ δήλωσε: «Αυτή ήταν η πρώτη και σοβαρότερη προσπάθεια ενός ανθρώπου που θέλει να βάλει τη δημοκρατία στο ράφι και να μείνει στην καρέκλα του για πάντα», αναφερόμενος στον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Θα τους νικήσουμε. Δεν θα παραδώσουμε ποτέ αυτήν την όμορφη χώρα σε αυτούς».
Ο Οζέλ δεσμεύτηκε ότι οι διαδηλώσεις θα συνεχιστούν κάθε Σαββατοκύριακο σε διαφορετική πόλη και κάθε Τετάρτη σε συνοικία της Κωνσταντινούπολης, στέλνοντας το μήνυμα ότι το κόμμα της αντιπολίτευσης δεν πρόκειται να εγκαταλείψει το θέμα της σύλληψης του Ιμάμογλου και θεωρεί τις κινητοποιήσεις ως μέσο διατήρησης της κοινωνικής πίεσης προς την κυβέρνηση. Επανέλαβε επίσης την έκκληση του CHP για πρόωρες εκλογές.
Ο Ιμάμογλου είχε επικρατήσει του εκλεκτού υποψήφιου του Ερντογάν στις περσινές δημοτικές εκλογές για την Κωνσταντινούπολη και πρόσφατα επιλέχθηκε να είναι ο υποψήφιος Πρόεδρος του CHP για τις επόμενες γενικές εκλογές, που είναι προγραμματισμένες για το 2028.
Σε μήνυμα που μεταδόθηκε στη συγκέντρωση και αναπαράχθηκε με τη φωνή του μέσω τεχνητής νοημοσύνης, ο Ιμάμογλου ανέφερε: «Θα κρατήσω την υπόσχεσή μου. Δεν θα κάνω ποτέ πίσω».
Σε άρθρο του στους New York Times την Παρασκευή, ο Ιμάμογλου έγραψε ότι τα πρόσφατα γεγονότα δεν συνιστούν απλώς «μια αργή διάβρωση» της τουρκικής δημοκρατίας αλλά «μια εσκεμμένη αποδόμηση των θεσμικών βάσεων της Δημοκρατίας μας».
Ο Ιμάμογλου συνελήφθη επίσημα στις 23 Μαρτίου με κατηγορίες διαφθοράς, λίγες ημέρες μετά την αρχική του κράτηση από την αστυνομία. Είναι επίσης υπό έρευνα για πιθανή εμπλοκή σε τρομοκρατία. Έχει αρνηθεί όλες τις κατηγορίες.
Ο Οζέλ, νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, κατηγόρησε τον Σιμσέκ ότι το πόρισμα του ΜΑΣΑΚ (τουρκική Αρχή για το ξέπλυμα χρήματος), το οποίο αποτέλεσε τη βάση για τη σύλληψη του Ιμάμογλου, αποτελεί μέρος ενός «πραξικοπήματος» κατά του δημάρχου.
Ο Σιμσέκ απάντησε μέσω της πλατφόρμας Χ (πρώην Twitter), δηλώνοντας ότι οι σχετικές εκθέσεις διαβιβάζονται απευθείας στον εισαγγελέα και ότι κανένα άλλο πρόσωπο δεν έχει πρόσβαση ή δικαίωμα παρέμβασης σε αυτές.
Πογκρόμ Ερντογάν
Δύο ακόμη δήμαρχοι συνοικιών καθώς και αρκετά άλλα άτομα συνελήφθησαν κατά την ίδια επιχείρηση καταστολής, η οποία προκάλεσε κύμα διαμαρτυριών σε ολόκληρη τη χώρα.
Μέχρι τις 27 Μαρτίου, η αστυνομία είχε συλλάβει σχεδόν 1.900 άτομα λόγω των διαδηλώσεων, σύμφωνα με δήλωση του Υπουργού Εσωτερικών Αλί Γερλικαγιά.
«Όταν δεν υπάρχουν δουλειές και δικαιοσύνη, οι νέοι και οι επενδυτές φεύγουν», δήλωσε ο Δήμαρχος Άγκυρας, Μανσούρ Γιαβάς, πριν ανέβει στο βήμα ο Οζέλ. Ζήτησε την άμεση απελευθέρωση του Ιμάμογλου, των υπόλοιπων κρατουμένων αξιωματούχων και των νέων που συνελήφθησαν στις πρόσφατες κινητοποιήσεις.
Ο Ερντογάν ανακοίνωσε την παράταση της αργίας για το Eid σε εννέα ημέρες για τους δημόσιους υπαλλήλους, γεγονός που συμπίπτει με τις διακοπές των σχολείων στην Τουρκία. Οι Τούρκοι, παραδοσιακά, ταξιδεύουν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους κατά τη διάρκεια μακρών αργιών. Ο Οζέλ δήλωσε πως το κόμμα του θα συνεχίσει να εργάζεται και θα ξεκινήσει πόρτα-πόρτα εκστρατεία συλλογής υπογραφών για πρόωρες εκλογές.
Οικονομικός αντίκτυπος
Η τουρκική λίρα και τα κρατικά ομόλογα υπέστησαν τις μεγαλύτερες μηνιαίες απώλειες από το 2023, εξαιτίας των αναταράξεων στις αγορές που προκάλεσε η σύλληψη του Ιμάμογλου.
Η λίρα υποχώρησε κατά 4% έναντι του δολαρίου τον Μάρτιο, ενώ οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων κατέγραψαν τη μεγαλύτερη άνοδο από τον Σεπτέμβριο του 2023. Οι τουρκικές μετοχές ενεργοποίησαν διακοπές διαπραγμάτευσης (circuit breakers) σε αρκετές συνεδριάσεις.
Η Αρχή Κεφαλαιαγοράς της Τουρκίας έλαβε μέτρα για να υποστηρίξει τη λίρα και να περιορίσει την αστάθεια, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης του short-selling και της αύξησης του επιτοκίου δανεισμού από την Κεντρική Τράπεζα σε απρογραμμάτιστη συνεδρίαση.
Σύμφωνα με τους οικονομολόγους της Goldman Sachs, η Κεντρική Τράπεζα δαπάνησε περίπου 25 δισεκατομμύρια δολάρια μεταξύ 19 και 21 Μαρτίου για την υπεράσπιση της λίρας.
Ο Ερντογάν εξέφρασε την υποστήριξή του στον Υπουργό Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ και την Κεντρική Τράπεζα, ενώ ο Σιμσέκ υποσχέθηκε να κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να ηρεμήσουν οι αγορές.
Διεθνείς αντιδράσεις
Την Παρασκευή, συνελήφθη ο Σουηδός δημοσιογράφος Joakim Medin μετά τη συμμετοχή του στις διαδηλώσεις, με κατηγορίες για «προσβολή του Προέδρου» και «συμμετοχή σε ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση».
Η σύλληψή του έγινε την ίδια εβδομάδα που η Τουρκία απέλασε δημοσιογράφο του BBC και συνέλαβε φωτορεπόρτερ του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων (AFP) που κάλυπτε τις διαδηλώσεις.
Οι διεθνείς αντιδράσεις στη δίωξη και φυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου δεν ήταν όσο ισχυρές θα περίμενε κανείς, αποδεικνύοντας ότι η εκλογή Τραμπ έχει επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα. Ακόμα και η ΕΕ που επιμένει να θεωρεί εαυτόν κορυφαίο υπερασπιστή της Δημοκρατίας και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε μια μάλλον υποτονική και χλιαρή αντίδραση.
- Γερμανία: Το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε τη σύλληψη ως «σοβαρό πλήγμα για τη δημοκρατία», υπογραμμίζοντας ανησυχίες σχετικά με την υποβάθμιση των νομικών διαδικασιών κατά της πολιτικής αντιπολίτευσης.
- Γαλλία: Οι γαλλικές αρχές εξέφρασαν σοβαρή ανησυχία για τις συνέπειες της κράτησης για τις δημοκρατικές αρχές στην Τουρκία.
- Ελλάδα: Αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Δημάρχου Αθηναίων Χάρη Δούκα, εξέφρασαν ανησυχία για τη σύλληψη και δήλωσαν αλληλεγγύη προς τον Ιμάμογλου. Η ελληνική κυβέρνηση έχει κρατήσει χαμηλούς τόνους, αποφεύγοντας μια συνολική τοποθέτηση. Ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος ασνακοίνωσε ότι η περίοδος δεν ευνοεί τη σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας, που είχε προγραμματιστεί για τις 8 Απριλίου και στο πλαίσιο του οποίου θα πραγματοποιούνταν και η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Άγκυρα.
- Ευρωπαϊκή Ένωση: Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τόνισε ότι η Τουρκία, ως υποψήφια χώρα προς ένταξη στην ΕΕ και μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, οφείλει να τηρεί δημοκρατικά πρότυπα.
- Διεθνής Αμνηστία: Χαρακτήρισε τις ενέργειες της τουρκικής κυβέρνησης ως «δρακόντειες», καταδικάζοντας την καταστολή ειρηνικών διαδηλώσεων και την περιοριστική στάση απέναντι στην ελευθερία της έκφρασης.
Εκκωφαντικές σιωπές
Ενώ ορισμένες χώρες και οργανισμοί έχουν καταδικάσει τη δίωξη, σημαντικοί παράγοντες παραμένουν σιωπηλοί:
- Ηνωμένες Πολιτείες: Η αμερικανική κυβέρνηση δεν έχει εκδώσει επίσημη ανακοίνωση σχετικά με τη φυλάκιση του Ιμάμογλου.
- Ηνωμένο Βασίλειο: Η βρετανική κυβέρνηση δεν έχει δημοσίως σχολιάσει την υπόθεση.
- ΝΑΤΟ: Παρά τη συμμετοχή της Τουρκίας στη συμμαχία, το ΝΑΤΟ δεν έχει αναφερθεί στο ζήτημα.
- Ηνωμένα Έθνη: Ο ΟΗΕ δεν έχει προβεί σε επίσημο σχολιασμό μέχρι στιγμής.
- Ρωσία & Κίνα: Οι δύο αυτές μεγάλες δυνάμεις έχουν επιλέξει να παραμείνουν σιωπηλές, ενισχύοντας την αντίληψη ότι η στήριξη προς αυταρχικά καθεστώτα αποτελεί μέρος της εξωτερικής τους πολιτικής.
