Σημαντική άνοδο έχουν καταγράψει τα τελευταία 15 χρόνια στην Ελλάδα οι τιμές των τροφίμων, όπως φαίνεται από την τελευτάια έρευνα του του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).
Ειδικότερα, σύμφωνα με αυτήν στην Ελλάδα καταγράφεται αύξηση 38,97%, με τη μέση αύξηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση να διαμορφώνεται στο 56,17%. Αυτή η διαφορά δείχνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε κατά 44% μεγαλύτερη αύξηση τιμών σε σχέση με την Ελλάδα.
Η Ελλάδα παρουσίασε μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης τιμών 2,59%, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε έναν υψηλότερο ρυθμό, 3,74%.
Σχήμα 1: Εναρμονισμένος Ετήσιος Δείκτης Τιμών Τροφίμων και μη αλκοολούχων ποτών σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση 2010-2024
Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Eurostat
Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτής της αύξησης καταγράφηκε από το 2021 και μετά τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα από το 2010 έως το 2011 η Ελλάδα κατέγραψε αύξηση τιμών 8,14% με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 0,67% ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση 21,11% με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 1,75%, δηλαδή τριπλάσιο αυτού της Ελλάδας.
Από το 2021 έως το 2024 οι τιμές στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 28,50% με μέση ετήσια αύξηση 9,50% ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 28,94% με μέση ετήσια αύξηση 9,64%.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι την δεκαετία 2010-2020 οι τιμές στην Ελλάδα παρέμειναν για μεγάλο χρονικό διάστημα σταθερές με σημαντικά χαμηλότερους ρυθμούς από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όσον αφορά τις επιμέρους κατηγορίες, από τις 9 κατηγορίες που εξετάζονται στις 8 η Ελλάδα είχε χαμηλότερη εξέλιξη τιμών σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση την τελευταία 15ετία (σχήμα 2). Η μεγαλύτερη διαφορά καταγράφεται στα αρτοποιήματα και δημητριακά με την Ελλάδα να έχει κατά 54% μικρότερη αύξηση τιμών από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στα γλυκά και ζαχαρώδη με την Ελλάδα να έχει 50% μικρότερη αύξηση και στα Φρούτα με την Ελλάδα να έχει 45% μικρότερη αύξηση. Η μόνη κατηγορία στην οποία η Ελλάδα είχε μεγαλύτερη αύξηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν τα λίπη και έλαια εξαιτίας της αύξησης του ελαιόλαδου την τελευταία διετία και της βαρύτητας του στο ελληνικό καλάθι.
Σχήμα 2: Ποσοστιαία διαφορά Εναρμονισμένων Ετήσιων Δείκτών Τιμών Υποκατηγοριών Τροφίμων και μη αλκοολούχων ποτών σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση 2010-2024
Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Eurostat
Σχήμα 3: Εναρμονισμένοι Ετήσιοι Δείκτης Τιμών λοιπών ειδών με συνήθη αγορά από τα σουπερμάρκετ σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση 2010-2024
Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Eurostat
Όσον αφορά τις κατηγορίες εκτός τροφίμων που βρίσκουμε στα σουπερμάρκετ, οι διαφορές είναι ακόμα μεγαλύτερες σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση (σχήμα 3). Για την κατηγορία των ειδών φροντίδας για το σπίτι (απορρυπαντικά, καθαριστικά κλπ), η αύξηση που καταγράφεται στην Ελλάδα είναι 7,7% την τελευταία 15ετία έναντι 35,9% στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με αρκετά έτη να καταγράφεται μείωση. Όσον αφορά την κατηγορία ειδών προσωπικής φροντίδας υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία από το 2016 και μετά. Την περίοδο αυτή καταγράφεται μείωση των τιμών στην Ελλάδα κατά -3,3% και αύξηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 19,7%.
Η κύρια διαφορά είναι στο διαθέσιμο εισόδημα (σχήμα 4 και σχήμα 5). Συγκεκριμένα, την εξεταζόμενη περίοδο οι τιμές τροφίμων στην Ελλάδα (2010-2023 καθώς για το 2024 δεν υπάρχουν ακόμα διαθέσιμα στοιχεία για το εισόδημα) αυξήθηκαν κατά 34,81%, αλλά το διαθέσιμο εισόδημα 2010-2023 κατά μόλις 14,79%, από 17.005 ευρώ σε 19.520 ευρώ κατά κεφαλήν. Την ίδια περίοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι τιμές τροφίμων αυξήθηκαν μεν κατά 52,64%, κατά 51% δηλαδή περισσότερο από την Ελλάδα, αλλά το διαθέσιμο εισόδημα την περίοδο 2010-2023 αυξήθηκε κατά 46,29%, από 19.174 ευρώ σε 28.050 ευρώ κατά κεφαλήν και 214% περισσότερο από ότι στην Ελλάδα.
Σχήμα 4: Προσαρμοσμένο ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών ανά κάτοικο 2010-2023
Πηγή: Eurostat
Σχήμα 5: Ποσοστιαία μεταβολή τιμών τροφίμων και ειδών φροντίδας σπιτιού και διαθέσιμου εισοδήματος 2010-2023
Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Eurostat
Τέλος, μπορούμε να πούμε ότι από την έρευνα προκύπτει ότι ο μέσος ρυθμός αύξησης των τιμών των τροφίμων στην Ελλάδα είναι χαμηλότερος από εκείνον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, από το 2011 μέχρι το 2021, ο πληθωρισμός των τροφίμων στην Ελλάδα παρέμεινε σχεδόν μηδενικός, με τις τιμές να παραμένουν σταθερές για μια μακρά περίοδο.
Ωστόσο, οι αυξήσεις των τελευταίων τριών ετών (2022-2024) ακολούθησαν τον ίδιο ρυθμό με τον μέσο όρο των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επισημαίνοντας μια ομοιότητα στις αυξήσεις τιμών σε όλη την περιοχή. Παρά τη μικρότερη αύξηση των τιμών στην Ελλάδα σε σχέση με την ΕΕ, αυτή η διαφοροποίηση επηρεάζει τα Ελληνικά νοικοκυριά σε μεγαλύτερο βαθμό. Η οικονομική κατάσταση στη χώρα, με τον πολύ μικρότερο ρυθμό αύξησης των εισοδημάτων μέχρι το 2021, καθιστά τις αυξήσεις των τιμών πιο αισθητές για τους Έλληνες καταναλωτές.
Αν και την περίοδο 2021-2023 τα εισοδήματα στην Ελλάδα άρχισαν να ακολουθούν την τάση του Ευρωπαϊκού μέσου όρου, παραμένουν σημαντικά χαμηλότερα σε βάθος χρόνου. Ως αποτέλεσμα, απαιτούνται γρηγορότεροι ρυθμοί αύξησης των εισοδημάτων για να επιτευχθεί η απαραίτητη σύγκλιση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
