Διάθεση να διευρύνει το μέτωπο με τον Ντόναλντ Τραμπ επιδεικνύει ο νέος πρωθυπουργός του Καναδά Μαρκ Κάρνει, καθώς ζήτησε από τον υπουργό Άμυνας και της Ένοπλες δυνάμεις να επαξετάσουν τη σύμβαση για τα F-35 και ενδεχόμενες εναλλακτικές λύσεις.
Ο νέος πρωθυπουργός του Καναδά, Μαρκ Κάρνεϊ, διέταξε επανεξέτασή της σύμβασης της χώρας με την αμερικανική Lockheed Martin Corp για τα μαχητικά αεροσκάφη F-35, ανοίγοντας νέο μέτωπο στη διαμάχη μεταξύ των δύο πλευρών ως απάντηση στους δασμούς και τη ρητορική επεκτατισμού του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Προηγουμένως ο Κάρνει είχε δηλώσει ανοιχτός σε διαπραγματεύσεις, ξεκαθαρίζοντας ότι ο Κανδάς δεν πρόκειται να γίνει η 51η πολιτεία των ΗΠΑ.
Στην αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων από τις κινήσεις και τις δηλώσεις Κάρνει πρέπει να συνυπολογίζονται και οι πρόωρες εκλογές που έχουν δρομολογηθεί, καθώς ανεβάζουν το πολιτικό ρίσκο και οξύνουν τη ρητορική ιδιαίτερα σε εθνικά θέματα.
Οι κινήσεις του Κάρνει
Λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία του την Παρασκευή, ο πρώην κεντρικός τραπεζίτης ζήτησε από τον υπουργό Άμυνας Μπιλ Μπλερ να συνεργαστεί με τις ένοπλες δυνάμεις και το υπουργείο του «ώστε να διαπιστωθεί αν η σύμβαση για τα F-35, όπως ισχύει σήμερα, είναι η καλύτερη επένδυση για τον Καναδά ή αν υπάρχουν άλλες επιλογές που ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες της χώρας», δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου Άμυνας μέσω email.
Η συμφωνία ύψους 19 δισ. καναδικών δολαρίων (13,2 δισ. δολάρια ΗΠΑ) για 88 αεροσκάφη F-35 που θα αντικαταστήσουν τον παλαιό στόλο πολεμικών αεροσκαφών του Καναδά ολοκληρώθηκε το 2023, με τη Lockheed Martin να υπερτερεί των Saab AB και Boeing Co. στον διαγωνισμό. Η σύμβαση διαιρείται σε τμήματα, και ο Καναδάς έχει ήδη δεσμεύσει νομικά κεφάλαια για τα πρώτα 16 αεροσκάφη.
Η συμφωνία δεν έχει ακυρωθεί, αλλά ο Καναδάς πρέπει να «βεβαιωθεί ότι η σύμβαση στην τρέχουσα μορφή της είναι προς το συμφέρον των Καναδών και των καναδικών ενόπλων δυνάμεων», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος. Ο Μπλερ έκανε πρώτη φορά αυτές τις δηλώσεις σε τηλεοπτική συνέντευξη στο Canadian Broadcasting Corp. την Παρασκευή.
Απαγγίστρωση από τις ΗΠΑ
Ο Καναδάς δέχεται αυξανόμενη πίεση να εκπληρώσει τη δέσμευσή του για δαπάνες άμυνας που αντιστοιχούν στο 2% του ΑΕΠ, εν μέσω παραπόνων του Τραμπ για την εξάρτηση της χώρας από τις ΗΠΑ. Η βαθιά ενσωμάτωση του Καναδά με τις ΗΠΑ σε μια περίοδο κατά την οποία ο Τραμπ έχει επιβάλει μεγάλους δασμούς και έχει απειλήσει με «οικονομική δύναμη» να καταστήσει τη χώρα την 51η πολιτεία των ΗΠΑ περιπλέκει τον στόχο αυτό.
Κατά τη διάρκεια της κούρσας για την ηγεσία του κυβερνώντος Φιλελεύθερου Κόμματος, ο Κάρνεϊ δήλωσε πως ο Καναδάς θα πρέπει να ανακατευθύνει τον αμυντικό του προϋπολογισμό αντί να βασίζεται στις ΗΠΑ.
«Θα δαπανήσω χρήματα για την άμυνα στον Καναδά, και όχι το 80% που έχει δαπανήσει αυτή η κυβέρνηση στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι τώρα», δήλωσε κατά τη διάρκεια μίας συζήτησης για την ηγεσία τον Φεβρουάριο.
Και άλλες χώρες φέρεται να επανεξετάζουν τις επιλογές τους έναντι αμερικανικών προμηθευτών. Η Πορτογαλία εξετάζει εναλλακτικές λύσεις για την αντικατάσταση των υφιστάμενων μαχητικών αεροσκαφών F-16, με τον απερχόμενο Υπουργό Άμυνας Νούνο Μέλο να επικαλείται «την προβλεψιμότητα των συμμάχων μας» και να αναφέρεται στην «πρόσφατη στάση των ΗΠΑ στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ» ως παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Publico την Πέμπτη.
Η παραγγελία για τα F-35 και οι προεκτάσεις
Ο Καναδάς έχει παραγγείλει 88 μαχητικά αεροσκάφη F-35A από την αμερικανική εταιρεία Lockheed Martin, με συνολικό κόστος περίπου 19 δισεκατομμυρίων καναδικών δολαρίων (περίπου 13,2 δισεκατομμύρια ευρώ).
Η συμμετοχή του Καναδά στο πρόγραμμα F-35 είναι σημαντική, αλλά η βιωσιμότητα του προγράμματος δεν εξαρτάται αποκλειστικά από αυτήν. Το πρόγραμμα F-35 είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο δαπανηρά αμυντικά προγράμματα παγκοσμίως, με πολλές χώρες να συμμετέχουν είτε ως εταίροι είτε ως πελάτες. Ωστόσο, η ακύρωση ή η αναθεώρηση της καναδικής παραγγελίας θα μπορούσε να έχει οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις, επηρεάζοντας το κόστος μονάδας και τη δυναμική του προγράμματος.
Το πολιτικό πλαίσιο στον Καναδά
Ο Καναδάς δεν έχει ακόμη ανακοινώσει επίσημη ημερομηνία για τις αναμενόμενες πρόωρες ομοσπονδιακές εκλογές. Ωστόσο, μετά την ορκωμοσία του Μαρκ Κάρνεϊ ως Πρωθυπουργού στις 14 Μαρτίου 2025, υπάρχουν εκτεταμένες εικασίες ότι θα προκηρύξει πρόωρες εκλογές για να εξασφαλίσει εντολή διακυβέρνησης.
Οι αναφορές υποδεικνύουν ότι οι εκλογές θα μπορούσαν να διεξαχθούν στις 28 Απριλίου ή στις 5 Μαΐου 2025, αν και δεν έχει γίνει επίσημη ανακοίνωση.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία του Καναδά για σταθερές ημερομηνίες εκλογών, οι επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές είναι προγραμματισμένες για τις 20 Οκτωβρίου 2025. Ωστόσο, ο Πρωθυπουργός έχει την εξουσία να ζητήσει από τον Γενικό Κυβερνήτη τη διάλυση του Κοινοβουλίου και την προκήρυξη πρόωρων εκλογών οποιαδήποτε στιγμή.
Δεδομένου του τρέχοντος πολιτικού κλίματος και των πρόσφατων αλλαγών στην ηγεσία, συνιστάται η τακτική παρακολούθηση των επίσημων κυβερνητικών ανακοινώσεων και των αξιόπιστων ειδησεογραφικών πηγών για την πιο πρόσφατη ενημέρωση σχετικά με την ημερομηνία των εκλογών.
Δημοσκοπήσεις και σενάρια
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις στον Καναδά παρουσιάζουν μια δυναμική πολιτική σκηνή, ιδιαίτερα μετά την ανάληψη της ηγεσίας του Φιλελεύθερου Κόμματος από τον Μαρκ Κάρνεϊ. Πριν από την παραίτηση του Τζάστιν Τριντό, οι Συντηρητικοί υπό τον Πιερ Πουλιέβρ διατηρούσαν σημαντικό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις. Ωστόσο, η εκλογή του Κάρνεϊ και η σθεναρή του στάση απέναντι στις εμπορικές πολιτικές του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχουν ενισχύσει τη θέση των Φιλελευθέρων, μειώνοντας τη διαφορά μεταξύ των δύο κομμάτων.
Η πολιτική ατμόσφαιρα επηρεάζεται έντονα από τις εμπορικές εντάσεις με τις ΗΠΑ, με τον Τραμπ να επιβάλλει δασμούς που πλήττουν την καναδική οικονομία. Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει σε αύξηση του εθνικιστικού αισθήματος μεταξύ των Καναδών, πολλοί από τους οποίους στρέφονται προς υποψηφίους που αντιτίθενται στις πολιτικές του Τραμπ.
Με δεδομένο ότι οι επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές πρέπει να διεξαχθούν έως τις 20 Οκτωβρίου 2025, ο Κάρνεϊ αναμένεται να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, πιθανώς εντός των επόμενων εβδομάδων, για να εδραιώσει την ηγεσία του.
Τα πιθανά σενάρια περιλαμβάνουν:
- Πλειοψηφική κυβέρνηση Φιλελευθέρων: Εάν η δυναμική των Φιλελευθέρων συνεχιστεί, ενδέχεται να επιτύχουν πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, επιτρέποντας στον Κάρνεϊ να εφαρμόσει την πολιτική του ατζέντα χωρίς την ανάγκη συμμαχιών.
- Πλειοψηφική κυβέρνηση Συντηρητικών: Εάν οι Συντηρητικοί ανακτήσουν το προβάδισμα, ο Πουλιέβρ θα αναλάβει την πρωθυπουργία, πιθανώς υιοθετώντας μια πιο σκληρή γραμμή στις σχέσεις με τις ΗΠΑ.
- Κυβέρνηση μειοψηφίας: Εάν κανένα κόμμα δεν εξασφαλίσει πλειοψηφία, θα απαιτηθούν συνεργασίες με μικρότερα κόμματα, όπως το Νέο Δημοκρατικό Κόμμα (NDP) ή το Μπλοκ Κεμπεκουά, για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
