Το πολυπόθητο και προαναγγελθέν Investment Grade έδωσε στην Ελλάδα η Moody’s την Παρασκευή το βράδυ, αναβαθμίζοντας το αξιόχρεο σε Baa3 από Ba1, αναθεωρώντας παράλληλα τις προοπτικές σε σταθερές.
Η Moody’s αναβάθμισε -όπως αναμενόταν- το αξιόχρεο της Ελλάδας σε Baa3 δίνοντας στη χώρα επενδυτική βαθμίδα, ενώ αναθεώρησε σε σταθερές τις προοπτικές, κίνηση από καιρό αναμενόμενη που κατά πολλούς είχε καιθυστερήσει. Πλέον αναμένονται αναβαθμίσεις τραπεζών και άλλων μεγάλων εκδοτών ως απόρροια της αναβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας.
Η Moody’s Ratings (Moody’s) αναβάθμισε σήμερα την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής κυβέρνησης σε μακροπρόθεσμο τοπικό νόμισμα (LC) και ξένο νόμισμα (FC) σε Baa3 από Ba1. Παράλληλα, αναβάθμισε και την αξιολόγηση των senior unsecured τίτλων σε τοπικό νόμισμα σε Baa3 από Ba1, καθώς και των προγραμμάτων εκδόσεων senior unsecured τίτλων σε ξένο νόμισμα σε (P)Baa3 από (P)Ba1. Η βραχυπρόθεσμη αξιολόγηση σε ξένο νόμισμα αναβαθμίστηκε επίσης σε (P)P-3 από (P)NP. Η προοπτική της αξιολόγησης άλλαξε από θετική σε σταθερή.
Η αναβάθμιση αντανακλά την άποψη της Moody’s ότι το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας έχει πλέον μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε ενδεχόμενους μελλοντικούς κραδασμούς. Η δημοσιονομική κατάσταση έχει βελτιωθεί ταχύτερα από το αναμενόμενο. Με βάση τη δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης, τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που αποδίδουν καρπούς και το σταθερό πολιτικό περιβάλλον, η Moody’s αναμένει ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να καταγράφει σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα, μειώνοντας σταθερά το υψηλό δημόσιο χρέος. Επιπλέον, η υγεία του τραπεζικού τομέα συνεχίζει να βελτιώνεται, περιορίζοντας τον κίνδυνο αρνητικών επιπτώσεων στο πιστωτικό προφίλ της χώρας που θα μπορούσαν να προκύψουν από τον τραπεζικό τομέα.
Η σταθερή προοπτική αντανακλά την ισορροπία μεταξύ του γεγονότος ότι ορισμένες από τις κύριες πιστωτικές προκλήσεις της Ελλάδας θα βελτιωθούν αργά, και των θετικών προοπτικών που σχετίζονται με τη σταθερότητα των θεσμών και της πολιτικής. Από την πλευρά των προκλήσεων, η ολοκλήρωση των θεσμικών και των διαρθρωτικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη θα απαιτήσει χρόνο. Παρότι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ μειώθηκε γρήγορα τα τελευταία χρόνια, θα παραμείνει από τους υψηλότερους μεταξύ των χωρών που αξιολογούνται. Ωστόσο, οι ελληνικές αρχές αξιοποιούν τη θετική δυναμική που δημιούργησαν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) για να υλοποιήσουν αποφασιστικά πολιτικές που στηρίζουν την πιστοληπτική ικανότητα.
Η Moody’s αναβάθμισε επίσης τα ανώτατα όρια αξιολόγησης της χώρας σε τοπικό και ξένο νόμισμα σε Aa3 από A1. Για τις χώρες της Ευρωζώνης, η διαφορά έξι βαθμίδων μεταξύ του ανώτατου ορίου σε τοπικό νόμισμα και της αξιολόγησης του εκδότη σε τοπικό νόμισμα, καθώς και μηδενική διαφορά μεταξύ των ανώτατων ορίων σε τοπικό και ξένο νόμισμα είναι συνηθισμένη και αντικατοπτρίζει τα οφέλη από το ισχυρό θεσμικό, νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο της Ευρωζώνης, καθώς και τη στήριξη ρευστότητας και τους μηχανισμούς διαχείρισης κρίσεων. Αντανακλά επίσης την εκτίμηση της Moody’s ότι ο κίνδυνος εξόδου από την Ευρωζώνη είναι εξαιρετικά χαμηλός.
Η πλήρης αιτιολόγηση της αξιολόγησης και οι παράγοντες ESG αναλύονται λεπτομερώς στην αρχική ανακοίνωση της Moody’s. Επιπλέον, η Moody’s παρέχει μια αναλυτική αξιολόγηση των βασικών οικονομικών στοιχείων της Ελλάδας, περιλαμβανομένων του κατά κεφαλήν ΑΕΠ (40.048 δολάρια το 2023), του ρυθμού ανάπτυξης (2,3% το 2023), του πληθωρισμού (3,8% το 2023), του δημοσιονομικού ισοζυγίου (-1,3% το 2023) και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (-6,2% το 2023).
Η Moody’s διευκρινίζει επίσης τους παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περαιτέρω αναβάθμιση ή υποβάθμιση της αξιολόγησης, τονίζοντας ότι η συνεχής εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, η σημαντική μείωση του χρέους πέραν των προσδοκιών, και η αύξηση της μεσοπρόθεσμης δυναμικής ανάπτυξης μπορούν να οδηγήσουν σε περαιτέρω αναβαθμίσεις, ενώ η ανατροπή πολιτικών, η χειροτέρευση των δημοσιονομικών και του τραπεζικού τομέα, και η αύξηση των γεωπολιτικών κινδύνων μπορεί να οδηγήσουν σε υποβάθμιση της αξιολόγησης.
Η ανάλυση της Moody’s
Τα τελευταία χρόνια, τα δημόσια οικονομικά της χώρας έχουν υπεραποδόσει σε σχέση με τις προσδοκίες μας, κάτι που αυξάνει την πεποίθηση ότι το ελληνικό χρέος θα παραμείνει σε πτωτικό μονοπάτι. Οι βελτιώσεις οφείλονται τόσο σε περιορισμό των δαπανών όσο και σε μεγάλυη αύξηση των φορολογικών εσόδων, εν μέσω συνεχιζόμενων θεσμικών βελτιώσεων στη φορολογική συμμόρφωση και τις εισπράξεις. Το 2024, η Ελλάδα παρήγαγε πρόσθετα φορολογικά έσοδα 2 δισ. ευρώ μέσω των προσπαθειών ελέγχου της φοροδιαφυγής. Η ψηφιοποίηση μεγάλης κλίμακας επίσης στηρίζει τη φορολογική συμμόρφωση. Ο δρόμος εκσυγχρονισμού της φορολογικής διοίκησης συνεχίζεται, κάτι που στηρίζει την εκτίμησή μας ότι η αύξηση των φορολογικών εσόδων θα παραμείνει ισχυρή μεσοπρόθεσμα.
Κοιτάζοντας στο μέλλον, η Ελλάδα αναμένεται να συνεχίσει να παράγει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και αναμένουμε ότι θα παραμείνουν στο 2-2,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.
Γενικά, ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ έχει υποχωρήσει κατά περίπου 50 μονάδες βάσης από το υψηλό του το 2020 και έχει μειωθεί κατά περίπου 27 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τα επίπεδα προ Covid. Η Moody’s εκτιμά ότι ανήλθε στο 156,1% του ΑΕΠ στα τέλη του 2024 και θα υποχωρήσει στο 148,3% και 140,6% το 2025 και το 2026 αντίστοιχα.
Οι τράπεζες
Η ποιότητα του ενεργητικού συνέχισε να βελτιώνεται και θα συγκλίνει με τα επίπεδα της ΕΕ, αν και τα επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPEs) παραμένουν από τα υψηλότερα στην ΕΕ. Το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης των NPEs προήλθε από τις πωλήσεις χαρτοφυλακίου και τις τιτλοποιήσεις, μειώνοντας τον δείκτη σε περίπου 2,9% τον Δεκέμβριο του 2024 σε σύγκριση με μέσο όρο περίπου 2% για τις τράπεζες της ΕΕ.
Η κυβέρνηση έχει επεκτείνει το πρόγραμμα Ηρακλής, το οποίο υπήρξε βασική πηγή μειώσεων των NPEs μέσω τιτλοποιήσεων (οι ομολογίες φέρουν κρατική εγγύηση). Η επέκταση του Ηρακλή (γνωστή και ως Ηρακλής III) θα ενισχύσει περαιτέρω τιτλοποιήσεις, κυρίως για τη μικρότερη τράπεζα Attica Bank και μικρότερα υπολειμματικά ποσά για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες.
Είναι αξιοσημείωτο, ωστόσο, ότι επειδή οι μειώσεις των NPEs προήλθαν από μεταφορές προβληματικών περιουσιακών στοιχείων, παραμένουν στην οικονομία στα χέρια των servicers, ακόμη και αν βρίσκονται εκτός τραπεζικού τομέα. Η επιμονή αυτών των NPLs αποτελεί τροχοπέδη για την οικονομική ανάπτυξη, καθώς και πηγή ενδεχόμενων υποχρεώσεων για την κυβέρνηση λόγω της κρατικής εγγύησης στα senior notes, αν και δεν έχει ενεργοποιηθεί καμία εγγύηση τα τελευταία πέντε χρόνια.
Οι μετρήσεις κεφαλαιακής επάρκειας βελτιώνονται επίσης λόγω της ισχυρής παραγωγής οργανικού κεφαλαίου, παρά τις πληρωμές μερισμάτων το 2024-25. Επιπλέον, η ποιότητα του κεφαλαίου βελτιώνεται λόγω της ισχυρής κερδοφορίας και της περαιτέρω (και επιταχυνόμενης) απόσβεσης αναβαλλόμενης πίστωσης φόρου (DTC).
Αναμένουμε ότι τα κέρδη θα παραμείνουν ισχυρά παρά την πίεση στα περιθώρια το 2025-26 λόγω της ανατιμολόγησης των δανείων σε χαμηλότερα επίπεδα εξαιτίας της μείωσης των επιτοκίων. Τα κέρδη θα υποστηριχθούν από τη μεσαία έως υψηλή μονοψήφια πιστωτική επέκταση, τον περαιτέρω εξορθολογισμό της βάσης κόστους και της αποτελεσματικότητας των τραπεζών μέσω πρωτοβουλιών ψηφιοποίησης και περισσότερων περικοπών προσωπικού.
Αιτιολόγηση για τις σταθερές προοπτικές
Οι σταθερές προοπτικές εξισορροπούν το γεγονός ότι ορισμένες από τις κύριες πιστωτικές προκλήσεις της Ελλάδας θα καθυστερήσουν να βελτιωθούν. Η ολοκλήρωση των θεσμικών διαρθρωτικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων και των οικονομικών μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη θα χρειαστεί χρόνο. Ενώ η οικονομική ανάπτυξη ήταν κυκλικά ισχυρή λόγω της πολύ ισχυρής υποστήριξης των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης, είναι πιθανό να επιβραδυνθεί μόλις ολοκληρωθεί η απορρόφηση αυτών των κεφαλαίων.
Τα δυσμενή δημογραφικά στοιχεία θα δημιουργήσουν «αντίθετους ανέμους» στην ανάπτυξη παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης να αυξήσει τα ποσοστά συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό. Παρόλο που το χρέος έχει μειωθεί γρήγορα τα τελευταία χρόνια, θα παραμείνει ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο στην συγκεκριμένη βαθμίδα μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας.
Τούτου λεχθέντος, οι ελληνικές αρχές χρησιμοποιούν καλά τη θετική δυναμική που δημιουργείται από το Ταμείο Ανάκαμψης για να εφαρμόσουν σθεναρά πιστωτικές πολιτικές, μια επιλογή που μειώνει τους καθοδικούς κινδύνους για τις αξιολογήσεις που μπορεί να προκληθούν από αυτές τις οικονομικές και δημοσιονομικές αδυναμίες.
Περιβαλλοντικά θέματα
Η βαθμολογία του περιβαλλοντικού προφίλ της Ελλάδας «E-3» αντικατοπτρίζει την έκθεση της χώρας σε διάφορους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Ο αυξημένος κίνδυνος οφείλεται κυρίως στην υψηλή έκθεση σε πυρκαγιές, ζέστη και υδάτινο στρες.
Μια περαιτέρω αύξηση της συχνότητας και της σοβαρότητας αυτών των γεγονότων θα μπορούσε να αποδυναμώσει την οικονομία της χώρας και μέσω ενός συνδυασμού χαμηλότερων εσόδων και υψηλότερων δαπανών θα μπορούσε να επιβαρύνει ολοένα και περισσότερο τα δημόσια οικονομικά.
Η σταθερή οικονομική στήριξη από την ΕΕ για τον περιορισμό των οικονομικών επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών και την υποστήριξη της πράσινης μετάβασης αποτελεί μετριασμό της αυξημένης έκθεσης.
Η βαθμολογία του προφίλ κοινωνικού εκδότη «S-4» της Ελλάδας αντικατοπτρίζει κατά κύριο λόγο ένα δυσμενές δημογραφικό προφίλ, το οποίο θα επιβαρύνει τη μακροπρόθεσμη δυνητική αύξηση της παραγωγής της οικονομίας.
Οι ουσιαστικές συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια περιορίζουν τις δημοσιονομικές επιπτώσεις του δυσμενούς δημογραφικού προφίλ. Τα υψηλά ακόμη ποσοστά ανεργίας (αν και μειώνονται), ιδιαίτερα για τους νέους αποτελούν κοινωνικές προκλήσεις. Ωστόσο, οι βελτιωμένες οικονομικές προοπτικές μαζί με τις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και στην εκπαίδευση αναμένεται να βελτιώσουν τη λειτουργία της αγοράς εργασίας, παρέχοντας σημαντικούς μετριασμούς για τους προαναφερθέντες κοινωνικούς κινδύνους.
Τι μπορεί να βελτιώσει την αξιολόγηση
Ανοδική πίεση στις αξιολογήσεις Baa3 της Ελλάδας θα μπορούσε να προκύψει εάν βλέπαμε μια αυξανόμενη πιθανότητα ότι το μεσοπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό αυξάνεται πάνω από τις τρέχουσες προσδοκίες μας.
Ενώ οι βελτιώσεις σε τομείς όπως η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος ή η διαφοροποίηση της οικονομίας θα απαιτούσαν χρόνο, τα σημάδια επιτάχυνσης της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων θα ήταν πιστωτικά θετικά. Πιστωτικά θετικές θα ήταν και οι μειώσεις του χρέους της Ελλάδας που θα υπερβαίνουν σημαντικά τις τρέχουσες προσδοκίες μας.
Τι μπορεί να υποβαθμίσει την αξιολόγηση
Πτωτικές πιέσεις στην αξιολόγηση Baa3 της Ελλάδας θα μπορούσαν να προκύψουν εάν η πορεία πολιτικής που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια αντιστραφεί ή εάν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις δεν αποφέρουν την ανάπτυξη και τα δημοσιονομικά οφέλη που αναμένουμε επί του παρόντος.
Ειδικότερα, ενδείξεις διαρκούς, ουσιώδους επιδείνωσης της δημοσιονομικής θέσης της κυβέρνησης, σε συνδυασμό πιθανώς με απότομη επιδείνωση της υγείας του τραπεζικού τομέα, θα πυροδοτούσαν δράση αρνητικής αξιολόγησης, όπως και μια οπισθοδρόμηση στις διαρθρωτικές μακροοικονομικές ή δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις.
Μια αξιοσημείωτη επιδείνωση των γεωπολιτικών κινδύνων στην Ευρώπη που παρέχει απτές αποδείξεις αποδυναμωμένης υποστήριξης από βασικούς συμμάχους, ιδίως τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα ήταν επίσης πιστωτική αρνητική απουσία ισχυρών μέτρων μετριασμού σε εθνικό και/ή επίπεδο ΕΕ.
