Τον κώδωνα του κινδύνου από την ΕΚΤ προς τις εθνικές κυβερνήσεις και μέσω της διπλωματικής οδού επιχείρησε να χτυπήσει ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδος και μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας στους πρέσβεις των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εν μέσω αναταράξεων και τριγμών που φέρνει ο πρώτος μήνας της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ,
Η ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος εστιάζει στις δομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ευρωζώνη σε ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό περιβάλλον, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για άμεση και συντονισμένη δράση.
Κεντρικό μήνυμα της ομιλίας είναι ότι η ευρωζώνη βρίσκεται σε υπαρξιακή κρίση, με την οικονομική της θέση να απειλείται τόσο από εσωτερικούς διαρθρωτικούς παράγοντες (χαμηλή παραγωγικότητα, αναιμική ανάπτυξη, υψηλό ενεργειακό κόστος) όσο και από εξωτερικές γεωπολιτικές πιέσεις (εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ, ενεργειακή εξάρτηση, γεωπολιτική αβεβαιότητα). Η σύγκριση με τις ΗΠΑ αναδεικνύει το χάσμα στην ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, με την Ευρώπη να χάνει έδαφος λόγω ανεπαρκών επενδύσεων, κατακερματισμένων πολιτικών και αργών μεταρρυθμίσεων.
Ο Διοικητής αναδεικνύει τέσσερις κρίσιμους τομείς όπου απαιτείται άμεση παρέμβαση:
- Ανταγωνιστικότητα & Παραγωγικότητα – Η Ευρώπη υπολείπεται σε καινοτομία και επενδύσεις αιχμής, με τις επιχειρήσεις της να δυσκολεύονται να αναπτυχθούν στο παγκόσμιο περιβάλλον.
- Ολοκλήρωση των χρηματοπιστωτικών θεσμών – Η Τραπεζική Ένωση και η Ένωση Κεφαλαιαγορών πρέπει να προχωρήσουν για να διευκολυνθεί η ροή κεφαλαίων και να ενισχυθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα.
- Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις & δημοσιονομική πολιτική – Η ανάγκη για ευέλικτο ρυθμιστικό πλαίσιο, χαμηλότερη φορολογική επιβάρυνση και κοινές ευρωπαϊκές επενδυτικές πρωτοβουλίες.
- Γεωπολιτικές & εμπορικές προκλήσεις – Οι δασμοί των ΗΠΑ, η αυξανόμενη αβεβαιότητα και ο κίνδυνος ενεργειακής εξάρτησης απαιτούν δυναμική αντίδραση μέσω στρατηγικών εμπορικών συμμαχιών και ενεργειακής αυτονομίας.
Η ομιλία κλείνει με την προειδοποίηση ότι ο χρόνος για την Ευρώπη εξαντλείται. Αν δεν προχωρήσουν άμεσα γενναίες μεταρρυθμίσεις, η ήπειρος κινδυνεύει να χάσει τη θέση της ως παγκόσμια οικονομική δύναμη.
Αξιολόγηση με βάση το χρονικό πλαίσιο & το γεωπολιτικό περιβάλλον
Η καθυστερημένη ανάδειξη της ομιλίας στην επικαιρότητα κατά μία εβδομάδα έχει μειώσει τη δυναμική της, καθώς τα γεγονότα εξελίσσονται ραγδαία. Σε αυτό το διάστημα, οι αγορές και οι πολιτικοί φορείς έχουν ήδη προσαρμόσει τις στρατηγικές τους σε νέες εξελίξεις, όπως οι πρώτες ενέργειες της αμερικανικής κυβέρνησης, οι επιπτώσεις των γεωπολιτικών κρίσεων και οι αναθεωρήσεις οικονομικών προβλέψεων από διεθνείς οργανισμούς.
Επίσης, η ομιλία, παρότι ισχυρή σε ανάλυση και προτάσεις, απευθύνεται σε ένα πολιτικό και ακαδημαϊκό ακροατήριο, ενώ οι αγορές και οι επιχειρήσεις αναζητούν πιο άμεσες κατευθύνσεις. Η επικέντρωση στη θεσμική διάσταση (ΕΚΤ, ΕΕ, εθνικές κυβερνήσεις) καθιστά το μήνυμα λιγότερο δραστικό από ό,τι αν είχε δοθεί έμφαση σε άμεσα εφαρμόσιμες πρωτοβουλίες από τις ίδιες τις επιχειρήσεις και τις τράπεζες.
Επιπλέον, ο γεωπολιτικός τόνος της ομιλίας συμβαδίζει με τη νέα ευρωπαϊκή πραγματικότητα, ωστόσο υπολείπεται συγκεκριμένων προτάσεων για την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ σε άμυνα, ενέργεια και εμπόριο, κάτι που αποτελεί ήδη προτεραιότητα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Σύγκριση με την Έκθεση Ντράγκι
Η ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος παρουσιάζει σημαντικές ομοιότητες με την έκθεση του Μάριο Ντράγκι “Προκλήσεις της Ευρωζώνης σε ένα αβέβαιο γεωπολιτικό περιβάλλον”, καθώς και οι δύο εστιάζουν στην ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας.
Σημεία σύγκλισης:
✔ Αναγνώριση του παραγωγικού χάσματος – Και οι δύο αναλύσεις καταδεικνύουν την αδυναμία της Ευρώπης να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ σε καινοτομία και τεχνολογικές επενδύσεις.
✔ Επείγουσα ανάγκη για ενοποίηση των κεφαλαιαγορών – Η Τραπεζική Ένωση και η Ένωση Κεφαλαιαγορών αποτελούν προτεραιότητες και στις δύο προσεγγίσεις.
✔ Στρατηγική χρηματοδότηση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης – Η ανάγκη για μαζικές επενδύσεις είναι κεντρικό θέμα και στις δύο αναλύσεις.
✔ Υποστήριξη ενιαίας δημοσιονομικής πολιτικής – Η πρόταση για μόνιμο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό μηχανισμό είναι κοινή και στις δύο αναφορές.
Σημεία διαφοροποίησης:
❌ Η έκθεση Ντράγκι δίνει μεγαλύτερη έμφαση στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού βιομηχανικού μοντέλου αντίστοιχου με το αμερικανικό IRA (Inflation Reduction Act), κάτι που η ομιλία του Διοικητή δεν αναλύει εις βάθος.
❌ Η ομιλία δεν περιλαμβάνει λεπτομερή στρατηγική για το πώς η Ευρώπη μπορεί να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και των νέων τεχνολογιών, κάτι που η έκθεση Ντράγκι αναδεικνύει ως κρίσιμο ζήτημα.
❌ Ο Ντράγκι εστιάζει περισσότερο στην ανάγκη μιας πιο ισχυρής ευρωπαϊκής πολιτικής ενοποίησης, ενώ η ομιλία επικεντρώνεται κυρίως στην οικονομική και νομισματική διάσταση.
Συμπέρασμα
Η ομιλία του Διοικητή είναι μια ισχυρή και στρατηγικά διατυπωμένη ανάλυση της ευρωπαϊκής οικονομίας, εστιάζοντας στις διαρθρωτικές αδυναμίες και την ανάγκη για άμεση δράση. Ωστόσο, η καθυστέρηση στη δημοσιοποίησή της και η έλλειψη λεπτομερών προτάσεων για το πώς μπορεί να επιτευχθεί η οικονομική ανάκαμψη την καθιστούν λιγότερο επιδραστική από ό,τι θα μπορούσε να είναι.
Η σύγκλιση με την έκθεση Ντράγκι είναι υψηλή, ιδιαίτερα στα θέματα επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων, αλλά η ομιλία δεν αναδεικνύει τόσο έντονα τη στρατηγική αναδιάταξη που απαιτείται για να διασφαλιστεί η τεχνολογική και βιομηχανική αυτονομία της Ευρώπης.
Για να έχει μεγαλύτερη απήχηση, θα έπρεπε να δοθεί περισσότερη έμφαση σε άμεσα υλοποιήσιμες λύσεις και να συνδεθεί πιο στενά με τις τρέχουσες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες γεωπολιτικές εξελίξεις και τις οικονομικές αποφάσεις των ΗΠΑ και της Κίνας.
Προβλέψεις Στουρνάρα και Λαγκάρντ
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, προβλέπει ότι το βασικό επιτόκιο του ευρώ θα διαμορφωθεί μεταξύ 2% και 2,25% έως το τέλος του 2025. Παράλληλα, εκτιμά ότι η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 2,5% το 2025, ενώ το δημόσιο χρέος θα μειωθεί κάτω από το 150% του ΑΕΠ. Ο κ. Στουρνάρας υπογραμμίζει την ανάγκη συνέχισης των μεταρρυθμίσεων και των διαρθρωτικών αλλαγών για την αύξηση της παραγωγικότητας και των εισοδημάτων των πολιτών. Επιπλέον, επισημαίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες παρουσιάζουν βελτιωμένη κερδοφορία και μειωμένα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, γεγονός που ενισχύει τη στήριξη προς τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Ωστόσο, εκφράζει ανησυχία για τις γεωπολιτικές εξελίξεις, ιδιαίτερα σε σχέση με τις πολιτικές του νέου προέδρου των ΗΠΑ, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά το διεθνές εμπόριο και την οικονομική ανάπτυξη της ευρωζώνης.
Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, ανακοίνωσε μείωση των επιτοκίων κατά 0,25% και προανήγγειλε περαιτέρω μειώσεις εντός του 2025. Οι αγορές ήδη προεξοφλούν μια συνολική μείωση των επιτοκίων κατά 1,25% μέσα στο έτος. Η κ. Λαγκάρντ τόνισε ότι οι μελλοντικές αποφάσεις θα εξαρτηθούν από τα οικονομικά δεδομένα και τις προβλέψεις, επισημαίνοντας την ανάγκη μείωσης του πληθωρισμού στο στόχο του 2%. Παράλληλα, η ΕΚΤ αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις για την ανάπτυξη της ευρωζώνης, εκτιμώντας ρυθμό ανάπτυξης 1,1% για το 2025. Η κ. Λαγκάρντ εξέφρασε επίσης ανησυχία για τις γεωπολιτικές εντάσεις και τις εμπορικές πολιτικές, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα και τον πληθωρισμό.
Συνολικά, τόσο ο κ. Στουρνάρας όσο και η κ. Λαγκάρντ επισημαίνουν την ανάγκη προσεκτικής παρακολούθησης των γεωπολιτικών εξελίξεων και των οικονομικών δεδομένων, προκειμένου να ληφθούν οι κατάλληλες νομισματικές και οικονομικές πολιτικές που θα διασφαλίσουν τη σταθερότητα και την ανάπτυξη στην ευρωζώνη.
