Στα 15,1 δισ. εκτοξεύθηκε το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στην Ελλάδα το 2024, με τις εισαγωγές να αυξάνονται και τις εξαγωγές να υποχωρούν, διευρύνοντας την τρύπα και ανεβάζοντας τις εκροές και τις ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης.
Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε το 2024 στα 15,1 δισ. ευρώ (άνοδος 1,2 δισ. ευρώ έναντι του 2023), γεγονός που υποδηλώνει επιδείνωση της εξωτερικής θέσης της χώρας. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι:
- Το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών διευρύνθηκε, παρά τη μικρή βελτίωση στο δεύτερο εξάμηνο.
- Οι εισαγωγές αυξήθηκαν (+1,5%), ενώ οι εξαγωγές μειώθηκαν (-2,8%), εντείνοντας τις πιέσεις στο εμπορικό ισοζύγιο.
✅ Θετικό στοιχείο: Η άνοδος των εξαγωγών αγαθών χωρίς καύσιμα (+1,0%) περιορίζει την εξάρτηση από τις ενεργειακές εισαγωγές, αλλά δεν αντισταθμίζει πλήρως τις συνολικές απώλειες.
2. Η Σημασία του Τουρισμού & Κίνδυνοι Υπερεξάρτησης
Η άνοδος των τουριστικών εσόδων στα 21,7 δισ. ευρώ (+1,1 δισ. ευρώ) είναι θετική εξέλιξη, ωστόσο η υπερβολική εξάρτηση της οικονομίας από τις υπηρεσίες τουρισμού είναι μια δομική αδυναμία:
- Οι αφίξεις αυξήθηκαν μόλις κατά 9,8%, ενώ οι εισπράξεις αυξήθηκαν κατά 5,4%, δείχνοντας μικρότερη αύξηση στη μέση κατά κεφαλήν δαπάνη.
- Το ταξιδιωτικό ισοζύγιο βελτίωσε το συνολικό ισοζύγιο υπηρεσιών, αλλά το ισοζύγιο μεταφορών επιδεινώθηκε, λόγω χαμηλότερων ναυτιλιακών εσόδων.
📌 Κίνδυνος: Η αυξανόμενη εξάρτηση από τον τουρισμό καθιστά την οικονομία ευάλωτη σε εξωγενείς διαταραχές (γεωπολιτική ένταση, υγειονομικές κρίσεις, αλλαγές καταναλωτικής συμπεριφοράς).
3. Επιβάρυνση από Πρωτογενή & Δευτερογενή Εισοδήματα
Το έλλειμμα του ισοζυγίου πρωτογενών εισοδημάτων αυξήθηκε λόγω:
- Υψηλότερων πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη (άμεση συνέπεια του αυξημένου εξωτερικού δανεισμού και των ξένων επενδύσεων σε ελληνικά assets).
- Το ισοζύγιο δευτερογενών εισοδημάτων παρουσίασε επιδείνωση λόγω μείωσης των εισπράξεων της γενικής κυβέρνησης.
🔴 Ανησυχία: Η αυξημένη εξάρτηση της χώρας από τις αγορές για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος συνεπάγεται μεγαλύτερη έκθεση στις διακυμάνσεις επιτοκίων και επενδυτικής εμπιστοσύνης.
4. Χρηματοδότηση του Ελλείμματος & Επενδυτικές Ροές
Η επιδείνωση του συνολικού ελλείμματος (τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων) κατά 3,9 δισ. ευρώ, υποδηλώνει ότι η οικονομία χρειάζεται περισσότερη εξωτερική χρηματοδότηση:
- Ισχυρή αύξηση επενδύσεων χαρτοφυλακίου (+10 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα από μη κατοίκους) δείχνει ισχυρή εμπιστοσύνη στις αγορές, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο απότομων εκροών κεφαλαίων σε περίπτωση κρίσης.
- Αύξηση άμεσων ξένων επενδύσεων (FDI) στα 6 δισ. ευρώ – θετική ένδειξη, αλλά απαιτείται αξιολόγηση της ποιότητας αυτών των επενδύσεων.
⚠ Προειδοποίηση: Η χρηματοδότηση μέσω χαρτοφυλακίου είναι ευμετάβλητη και μπορεί να οδηγήσει σε αστάθεια αν αλλάξουν οι συνθήκες στις διεθνείς αγορές.
5. Πολιτικός & Οικονομικός Κίνδυνος
- Η συνέχιση του υψηλού δημοσιονομικού ελλείμματος σε συνδυασμό με το αυξημένο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών μπορεί να οδηγήσει σε πιέσεις στην ελληνική οικονομία, αν επιδεινωθούν οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες.
- Ο γεωπολιτικός παράγοντας (Ελλάδα-Τουρκία, Ουκρανία, Μέση Ανατολή) επηρεάζει τις τουριστικές ροές και τη ναυτιλία.
- Αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ και περιορισμός ρευστότητας μπορεί να προκαλέσουν αναταράξεις στην ελληνική αγορά ομολόγων.
🔻 Στρατηγικές Αντιμετώπισης
- Ενίσχυση παραγωγικού ιστού για μείωση του εμπορικού ελλείμματος.
- Διαφοροποίηση τουριστικού προϊόντος για αύξηση εισοδημάτων ανά επισκέπτη.
- Στρατηγικές επενδύσεις σε καινοτομία & εξαγωγές ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από εισαγωγές.
- Διατήρηση δημοσιονομικής πειθαρχίας για να μην προκληθούν νέες ανησυχίες στις αγορές.
➡ Συμπέρασμα: Η αύξηση του ελλείμματος αντανακλά μια δομική αδυναμία της ελληνικής οικονομίας, που στηρίζεται υπέρμετρα στις υπηρεσίες και στη χρηματοδότηση από το εξωτερικό. Απαιτείται προσεκτική διαχείριση για να μην εξελιχθεί σε κίνδυνο για τη μακροοικονομική σταθερότητα.
Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών
Το Δεκέμβριο του 2024, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 684,2 εκατ. ευρώ σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2023 και διαμορφώθηκε σε 3,6 δισεκ. ευρώ ενώ στο σύνολο του έτους καταγράφεται εκτίναξη στα 15,1 δισ. ευρώ, με νέα άνοδο κατά 1,2 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕΕΛΛ -0,67%.
Εν τω μεταξύ, τα τουριστικά έσοδα το 2024 αυξήθηκαν κατά 1,1 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2023 και διαμορφώθηκαν στα 21,7 δισ. ευρώ. Ειδικά για τον Δεκέμβριο οι ταξιδιωτικές εισπράξεις ήταν 435 εκατ. ευρώ ή 108 εκατ. ευρώ υψηλότερες σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2023.
Αναλυτικά, το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών συρρικνώθηκε, καθώς η αύξηση των εξαγωγών υπερέβη αυτή των εισαγωγών. Σε τρέχουσες τιμές, οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 7,6% (9,1% σε σταθερές τιμές) και οι εισαγωγές κατά 0,6% (-0,1% σε σταθερές τιμές). Ειδικότερα, σε τρέχουσες τιμές οι εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα παρουσίασαν άνοδο κατά 13,0% (14,2% σε σταθερές τιμές), ενώ οι εισαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα αυξήθηκαν κατά 1,4% (1,1% σε σταθερές τιμές).
Το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών σημείωσε άνοδο λόγω της βελτίωσης όλων των επιμέρους ισοζυγίων, με μεγαλύτερη εκείνη του ισοζυγίου ταξιδιωτικών υπηρεσιών. Σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2023, οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών αυξήθηκαν κατά 15,3% και οι σχετικές εισπράξεις κατά 33,3%.
Το έλλειμμα του ισοζυγίου πρωτογενών εισοδημάτων αυξήθηκε σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2023, αντανακλώντας την άνοδο των καθαρών πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη. Το ισοζύγιο δευτερογενών εισοδημάτων κατέγραψε έλλειμμα, έναντι πλεονάσματος το Δεκέμβριο του 2023, ως αποτέλεσμα της καταγραφής καθαρών πληρωμών, έναντι καθαρών εισπράξεων, στον τομέα της γενικής κυβέρνησης.
Το 2024, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 1,2 δισεκ. ευρώ σε σχέση με το 2023 και διαμορφώθηκε σε 15,1 δισεκ. ευρώ. Το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών διευρύνθηκε, καθώς καταγράφηκε μείωση των εξαγωγών με ταυτόχρονη αύξηση των εισαγωγών. Σε τρέχουσες τιμές, οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 2,8% (‑2,4% σε σταθερές τιμές), ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 1,5% (2,8% σε σταθερές τιμές). Ωστόσο, σε τρέχουσες τιμές οι εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα παρουσίασαν άνοδο κατά 1,0% και οι αντίστοιχες εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 3,9% (‑1,2% και 4,0% σε σταθερές τιμές αντίστοιχα).
Το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών διευρύνθηκε, λόγω της βελτίωσης πρωτίστως του ταξιδιωτικού ισοζυγίου και δευτερευόντως του ισοζυγίου λοιπών υπηρεσιών, η οποία αντισταθμίστηκε μερικώς από την επιδείνωση του ισοζυγίου μεταφορών. Σε σχέση με το 2023, οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών αυξήθηκαν κατά 9,8% και οι σχετικές εισπράξεις κατά 5,4%.
Το έλλειμμα του ισοζυγίου πρωτογενών εισοδημάτων αυξήθηκε έναντι του 2023, λόγω της αύξησης των καθαρών πληρωμών για λοιπά πρωτογενή εισοδήματα. Το πλεόνασμα του ισοζυγίου δευτερογενών εισοδημάτων παρουσίασε σημαντική άνοδο σε σχέση με το 2023, λόγω της αύξησης των καθαρών εισπράξεων στους λοιπούς, εκτός της γενικής κυβέρνησης, τομείς της οικονομίας παρά την καταγραφή καθαρών πληρωμών, έναντι καθαρών εισπράξεων, στον τομέα της γενικής κυβέρνησης.
Ισοζύγιο Κεφαλαίων
Το Δεκέμβριο του 2024, το πλεόνασμα του ισοζυγίου κεφαλαίων μειώθηκε σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2023 και διαμορφώθηκε σε 13,6 εκατ. ευρώ, αντανακλώντας το μηδενισμό των καθαρών εισπράξεων στον τομέα της γενικής κυβέρνησης.
Το 2024, το ισοζύγιο κεφαλαίων κατέγραψε μικρό έλλειμμα 21,0 εκατ. ευρώ, έναντι πλεονάσματος το 2023, κυρίως λόγω της μείωσης των καθαρών εισπράξεων στον τομέα της γενικής κυβέρνησης.
Συνολικό Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών και Κεφαλαίων
Το Δεκέμβριο του 2024, το έλλειμμα του συνολικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων (το οποίο αντιστοιχεί στις ανάγκες της οικονομίας για χρηματοδότηση από το εξωτερικό) σημείωσε άνοδο και διαμορφώθηκε σε 3,6 δισεκ. ευρώ.
Το 2024, το έλλειμμα του συνολικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων αυξήθηκε σε σχέση με το 2023 κατά 3,9 δισεκ. ευρώ και διαμορφώθηκε σε 15,1 δισεκ. ευρώ.
Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών
Το Δεκέμβριο του 2024, στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων, στις απαιτήσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού καταγράφηκαν καθαρές ροές ύψους 204,5 εκατ. ευρώ και στις υποχρεώσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού καθαρές ροές ύψους 1,2 δισεκ. ευρώ.
Στις επενδύσεις χαρτοφυλακίου, η μείωση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού αντανακλά τη συρρίκνωση κατά 984,0 εκατ. ευρώ των τοποθετήσεών τους σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του εξωτερικού, η οποία αντισταθμίστηκε μερικώς από την αύξηση των τοποθετήσεων των κατοίκων σε μετοχές επιχειρήσεων μη κατοίκων. Η αύξηση των υποχρεώσεών τους οφείλεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην άνοδο κατά 1,2 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε ελληνικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια.
Στην κατηγορία των λοιπών επενδύσεων, καταγράφηκε αύξηση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού, κυρίως λόγω της ανόδου κατά 824,0 εκατ. ευρώ των τοποθετήσεων κατοίκων σε καταθέσεις και repos στο εξωτερικό, αλλά και της στατιστικής προσαρμογής που συνδέεται με την έκδοση τραπεζογραμματίων (κατά 279,0 εκατ. ευρώ). Η αύξηση των υποχρεώσεών τους αντανακλά κυρίως την άνοδο κατά 8,9 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε καταθέσεις και repos στην Ελλάδα (περιλαμβάνεται και ο λογαριασμός TARGET) και, σε μικρότερο βαθμό, τη στατιστική προσαρμογή που συνδέεται με την έκδοση τραπεζογραμματίων (κατά 279,0 εκατ. ευρώ), η οποία αντισταθμίστηκε, σε σημαντικό βαθμό, από τη μείωση κατά 7,8 δισεκ. ευρώ των δανειακών υποχρεώσεών τους προς μη κατοίκους.
Το 2024, στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων, στις απαιτήσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού καταγράφηκαν ροές ύψους 1,7 δισεκ. ευρώ και στις υποχρεώσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού, που αντιστοιχούν σε άμεσες επενδύσεις μη κατοίκων στην Ελλάδα, καταγράφηκαν ροές ύψους 6,0 δισεκ. ευρώ.
Στις επενδύσεις χαρτοφυλακίου, η αύξηση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού οφείλεται κυρίως στην άνοδο κατά 3,4 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων κατοίκων σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του εξωτερικού και, δευτερευόντως, στην αύξηση κατά 1,8 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων σε μετοχές επιχειρήσεων μη κατοίκων. Η αύξηση των υποχρεώσεών τους αντανακλά κυρίως την άνοδο κατά 10,0 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε ελληνικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια και δευτερευόντως την αύξηση κατά 2,0 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεών τους σε ελληνικές μετοχές.
Στην κατηγορία των λοιπών επενδύσεων, η μείωση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού οφείλεται στην πτώση κατά 6,3 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων κατοίκων σε καταθέσεις και repos στο εξωτερικό, η οποία αντισταθμίστηκε κυρίως από τη στατιστική προσαρμογή που συνδέεται με την έκδοση τραπεζογραμματίων (κατά 4,1 δισεκ. ευρώ) και, σε μικρότερο βαθμό, από την αύξηση κατά 2,0 δισεκ. ευρώ της χορήγησης δανείων σε μη κατοίκους από εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η άνοδος των υποχρεώσεών τους προέρχεται αφενός από την αύξηση κατά 6,4 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε καταθέσεις και repos στην Ελλάδα (περιλαμβάνεται και ο λογαριασμός TARGET) και αφετέρου συνδέεται με τη στατιστική προσαρμογή σχετικά με την έκδοση τραπεζογραμματίων (κατά 4,1 δισεκ. ευρώ), η οποία αντισταθμίστηκε ως ένα βαθμό από τη μείωση κατά 9,9 δισεκ. ευρώ των δανειακών υποχρεώσεών τους προς μη κατοίκους.
Στο τέλος Δεκεμβρίου του 2024, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας διαμορφώθηκαν σε 14,6 δισεκ. ευρώ, έναντι 12,3 δισεκ. ευρώ στο τέλος Δεκεμβρίου του 2023.
