Μπροστά στο πρώτο σκέλος της διαδικασίας επαναπροσδιορισμού των σχέσεων και με την Ευρώπη βρίσκονται οι ΗΠΑ, καθώς ο Τραμπ και η ομάδα του προβάλλουν μαξιμαλιστικά τις θέσεις τους, κάνοντας επίδειξη δύναμης και αποφασιστικότητας με στόχο τόσο το διεθνές όσο και το εσωτερικό ακροατήριο.
Σε αυτή τη φάση ο Τραμπ και η ομάδα του ξεδιπλώνουν το πλαίσιο των απαιτήσεών τους διεθνώς και κυρίως προς την Ευρώπη, ενώ τα media και οι πολιτικοί αντιδρούν, σε μια προσπάθεια να περιορίσουν το εύρος των υπαναχωρήσεων που είναι υποχρεωμένοι να αποδεχθούν.
Ο Τραμπ και η ομάδα του γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να επιτύχουν το σύνολο των επιδιώξεών τους. Ωστόσο, προσπαθούν να περιορίσουν τα περιθώρια αντίδρασης, ανοίγοντας ταυτόχρονα διαπραγματεύσεις για όλα τα ζητήματα. Μέσω ενός εκβιαστικού μοντέλου, επιχειρούν να επιβάλουν στους συμμάχους και εταίρους τους να αναλάβουν το κόστος, προσφέροντας ως αντάλλαγμα την αποφυγή ενός εμπορικού πολέμου.
Φαινομενικά, ο Ντόναλντ Τραμπ επιχειρεί να κλείσει δύο πολεμικά μέτωπα, στην Ουκρανία και στη Γάζα. Παράλληλα όμως, ανοίγει τον πρώτο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο και υπονομεύει κάθε έννοια σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ προβάλει τον σεβασμό της Δημοκρατίας ως επιθετικό όπλο, με στόχο να αντικρούσει απριόρι την κριτική. Προφανώς και η στρατηγική του δεν είναι αποτέλεσμα της αμετροέπειας που τον διέπει, αν και αυτή χρησιμοποιείται επίσης ως όπλο. Ο Τραμπ επιχειρεί να θέσει άπαντες σε θέση αμυνόμενου για τα αυτονόητα, να καπηλευτεί τις ιστορικές τους θέσεις και να τελειώσει έτσι την ιδεολογική και ηγεμονία, αλλάζοντας εκ βάθρων τα standards. Αμφισβητώντας στη βάση του το ευρωπαϊκό κεκτημένο ο Τραμπ επιχειρεί να βγάλει τους Ευρωπαίους από το comfort zone μέσα από το οποίο διαπραγματεύονται αφ’ υψηλού.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η στρατηγική ισχυροποίησης των αντισυστημικών κομμάτων και της ακροδεξιάς, που στόχο έχει να ενισχύσει τις φυγόκεντρες δυνάμεις, να αναγκάσει οδηγήσει στη σύσταση ερμαφρόδιτων κυβερνήσεων και να παρέμβει στη διαδικασία διαμόρφωσης πολιτικής στη σκιά του φόβου της αποσάθρωσης.
Αντιμετωπίζοντας το πρώτο κύμα επιθέσεων του Τραμπ και βλέποντας τον ρόλο που τους επιφυλάσσει οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιχειρούν να αντικρούσουν σταδιακά τις επιθέσεις, αποφεύγοντας -για την ώρα- να ενεργοποιήσουν τους συλλογικούς μηχανισμούς τους… Μόνη εξαίρεση αποτελεί η ΕΚΤ. Η Κομισιόν, αν και έχει εμπλακεί απειλώντας να απαντήσει στον Τραμπ, εν τούτοις δεν φαίνεται να μπορεί να κερδίσει τη θέση της στο τραπέζι.
Στήνει νέα Γιάλτα και Νάκμπα
Ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται να πλησιάζει στο τέλος του, ενώ η σύγκρουση στη Γάζα είναι εξαιρετικά δύσκολο να τερματιστεί. Παρότι το τοπίο παραμένει θολό και τα σενάρια για τις εξελίξεις είναι πολλά, το πιθανότερο είναι ότι Τραμπ και Πούτιν θα επιχειρήσουν μια νέα “Γιάλτα”, αποκλείοντας τους Ευρωπαίους από τη διαμόρφωση της νέας τάξης πραγμάτων. Ταυτόχρονα, ο Τραμπ επιδιώκει να αναδιανείμει τη Μέση Ανατολή με τη βοήθεια του Νετανιάχου, προσπαθώντας να πείσει τη Σαουδική Αραβία, την Τουρκία και την Αίγυπτο να αποδεχθούν τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τη Γάζα, κάτι που θυμίζει μια νέα Νάκμπα,
Στόχος του Τραμπ στην Ουκρανία δεν είναι μόνο ο τερματισμός του πολέμου, αλλά κυρίως η εδραίωση νέας γραμμής εφοδιασμού των ΗΠΑ με φθηνή πρώτη ύλη και ειδικότερα σπάνιες γαίες. Παράλληλα, θέλει να θέσεις εκτός εξίσωσης τους Ευρωπαίους, εντείνοντας τiς φυγόκεντρες τάσεις και την αμφισβήτηση του διευθυντηρίου, ώστε να αποδομήσει τις συλλογικές διαδικασίες και να προκαλέσει τον κατακερματισμό της, καθιστώντας ευκολότερες τις κατά μόνας διαπραγματεύσεις.
Ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος
Ο Τραμπ που επιδεικνύει μια εξαιρετικά επιθετική συμπεριφορά, απειλεί με παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, θέτοντας στο στόχαστρό του όχι μόνο τους δασμούς τρίτων χωρών προς τις ΗΠΑ, αλλά τα εσωτερικά συστήματα φορολογίας, ακόμη και τον ΦΠΑ. Ουσιαστικά, επιχειρεί να υλοποιήσει ένα αντιφατικό και ερμαφρόδιτο σχέδιο αναδιάταξης της παγκόσμιας γεωπολιτικής αρχιτεκτονικής, βασισμένο στην εξωτερική αντιστάθμιση ενδογενών προβλημάτων ανταγωνιστικότητας.
Η πολιτική του περιλαμβάνει:
- Την πίεση προς την Ευρώπη για χαλάρωση των φορολογικών πολιτικών.
- Την αποδυνάμωση των αγροτοδιατροφικών προτύπων, ώστε να επιτραπούν εξαγωγές γενετικά μεταλλαγμένων προϊόντων από τις ΗΠΑ.
- Την εμπορική επιθετικότητα απέναντι στην Κίνα, με στόχο την επαναβιομηχάνιση των ΗΠΑ.
Η αντίδραση των αγορών
Οι αγορές, διαβάζοντας συνολικά τη στρατηγική Τραμπ, παραμένουν ψύχραιμες, χωρίς παρατεταμένα επεισόδια πανικού. Η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής και η διακηρυγμένη πορεία προς ουδέτερα επιτόκια συμβάλλουν στη σταθερότητα, ενώ η εμπειρία από την προηγούμενη θητεία του Τραμπ μειώνει τον αιφνιδιασμό.
Σε αυτή τη φάση, καταγράφεται, όμως, μια αναντιστοιχία πολιτικού και οικονομικού ρίσκου, όπως φαίνεται από την παράλληλη άνοδο της τιμής του χρυσού, των μετοχών και του δολαρίου. Η πρόσφατη υποχώρηση του δολαρίου και οι πιέσεις στις αγορές φαίνεται να σχετίζονται περισσότερο με κατοχύρωση κερδών παρά με ανησυχία.
Η σταθεροποίηση του δείκτη “φόβου” VIX σε χαμηλά επίπεδα, κοντά στο 15, δείχνει πως παρά το ασταθές γεωπολιτικό και γεωοικονομικό σκηνικό, οι αγορές δεν έχουν πανικοβληθεί.
Στο βάθος Κίνα
Σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, στη Wall Street Journal, ο βασικός στόχος του Τραμπ στην Ουκρανία είναι η επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία, ώστε να μπορέσει να εστιάσει στη στρατηγική του εναντίον της Κίνας.
Μέχρι στιγμής, η ομάδα Τραμπ αμφισβητεί το διεθνές status quo σε πολιτικό και επιχειρηματικό επίπεδο, χωρίς να έχει αποκτήσει ακόμα την απαραίτητη δυναμική για να επιφέρει ουσιαστικές ανακατατάξεις. Ωστόσο, οι κινήσεις του δείχνουν πως η δεύτερη θητεία του μπορεί να διαμορφώσει ένα νέο, ασταθές και ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον.
