Δεν είναι η Ρωσία, δεν είναι Κίνα, είναι η Ευρώπη στο στόχαστρο της κυβέρνησης Τραμπ, αυτό είπε ξεκάθαρα ο Αμερικανός αντιπρόεδρος JD Vance στην ομιλία του στο πλαίσιο του Munich Security Conference, καθώς επιτέθηκε σε όλες τις κυβερνήσεις, επιχειρώντας να παρουσιάσει ως καταπιεσμένους τους φασίστες και τα αντιδραστικά στοιχεία.
Η ομιλία Vance έρχεται στο τέλος μιας ιδιαίτερα χαοτικής εβδομάδας, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Τραμπ άρχισε να ξεδιπλώνει το επιθετικό του οπλοστάσιο περικυκλώνοντας την Ευρώπη. Από την ανακοίνωση δασμών στα μέταλλα, μέχρι την προαναγγελία ανταποδοτικών δασμών, τη συμφωνία με τον Πούτιν και τέλος την ομιλία του JD Vance, η στρατηγική του Λευκού Οίκου έχει στο επίκεντρο την Ευρώπη.
Ο στόχος του Τραμπ και της ομάδας του είναι ξεκάθαρος: να ανοίξουν τόσα πολλά μέτωπα που η Ευρώπη να οδηγηθεί σε έμφραγμα. Αυτή τη φορά, η Ευρώπη είναι σαφώς πιο κατακερματισμένη από την προηγούμενη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ.
Πρώτο τεστ της επιρροής Τραμπ στην Ευρώπη και ενδεχομένως και του Πούτιν, είναι οι γερμανικές εκλογές. Οι ευθείες και διαρκείς παρεμβάσεις που ξεκίνησαν με τον Μασκ και κλιμακώνονται τώρα με τον Μασκ, δεν είναι τυχαίες. Παράλληλα επιτίθεται στη βρετανική κυβέρνηση, στηρίζοντας και εκεί -όπως και στη Γερμανία- τους ακροδεξιούς. Ακολουθούν εκλογές στη Ρουμανία -καθώς οι προηγούμενες ακυρώθηκαν-, στην Πολωνία και στην Τσεχία. Στο μεταίχμιο ισορροπεί η Ισπανία, όπου ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ έχει φτάσει στο χείλος της παραίτησης και της κατάρρευσης αρκετές φορές. Και εκεί η Ακροδεξιά καλπάζει. Στη Γαλλία ο Μακρόν έχει ακόμη θητεία, αλλά η κυβέρνησή του είναι μειοψηφική και αντιμετωπίζει διαρκώς ψήφο δυσπιστίας.
Θα ακολουθήσουν και άλλα: Οι δασμοί, η άρνηση απευθείας διαύλου με την Κομισιόν, το ενεργειακό δεν αργήσει να τεθεί επί τάπητος και οι δηλώσεις κατά κυβερνήσεων που διαφωνούν με τις πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ θα είναι καταιγιστικές.
Θέλουν να σπάσουν την Ευρώπη
Τα πολλαπλά μέτωπα που ανοίγει ο Λευκός Οίκος στην Ευρώπη αποπροσανατολίζουν και δυσχεραίνουν την διαμόρφωση ενιαίου μετώπου, ενώ η ενίσχυση των φυγόκεντρων δυνάμεων, στοχεύει να αποσταθεροποιήσει τις κυβερνήσεις εκ των έσω, να επιβάλλει διαφορετική ατζέντα καθώς οι ΗΠΑ στοχεύουν να χρησιμοποιήσουν την ακροδεξιά ως Δούρειο Ίππο για την αποσάθρωση της Ευρώπης.
Το σκηνικό αυτό έχει ξεκινήσει να χτίσει από το 2019 ο Στηβ Μπάνον ότι εγκαταστάθηκε στην Ευρώπη και επιχείρησε να διαμορφώσει ενιαία πλατφόρμα για την διεθνοποίηση της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Το εγχείρημα αυτό δεν είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, αλλά χαρτογραφήθηκε η ακροδεξιά και δημιουργήθηκαν δίαυλοι επικοινωνίας με τις ΗΠΑ.
Ο πόλεμος, η κατάρρευση του κοινωνικού κράτους, οι υψηλές τιμές της ενέργειας και η αδυναμία των συστημικών κομμάτων να δώσουν επαρκείς και έγκαιρες απαντήσεις σε μείζονα προβλήματα έχουν συμβάλλει στην άνοδο των λαϊκιστικών και αντισυστημικών.
Το Crisis Monitor έχει εγκαίρως και κατ’ επανάληψη επισημάνει ότι μέσα από τις θέσεις του Τραμπ προκύπτει ότι στόχος είναι η αποσάθρωση της Ευρώπης. Επίσης, σε αυτή τη φάση, παρά το πολιτικό ρίσκο που δημιουργείται, οι αγορές επιμένουν να αδιαφορούν, δημιουργώντας μια εγγενή αντίφαση. Αυτό αποδίδεται όμως στην πολιτική των κεντρικών τραπεζών, που προβλέποντας τις αναταράξεις έχουν εισέλθει σε τροχιά μείωσης επιτοκίων και έχουν διατρανώσει ότι θα κάνουν τα πάντα για να διασφαλίσουν τη σταθερότητα.
Ακόμα και η συμφωνία με τη Ρωσία, η προσπάθεια περιορισμού του ρόλου της ΕΕ διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία και η στοχοποίηση ακόμη και του καθεστώτος του ΦΠΑ, έχουν μια κοινή συνισταμένη, την αποδιάρθρωση των πυλώνων συνοχής της ΕΕ.
Βέβαια, υπάρχει και η θεώρηση ότι η επίθεση στο πολιτικό κατεστημένο της ΕΕ αποτελεί την “εκδίκηση” του Τραμπ για τη λυσσαλέα στήριξη από μέρους τους, του Μπάιντεν, οδηγώντας τελικά στον πόλεμο στην Ουκρανία. Το σενάριο αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι επιδιώκει αλλαγή ηγεσιών, ώστε να χτίσει πιο αποτελεσματικούς διαύλους επικοινωνίας και όχι “ξήλωμα του ευρωπαϊκού πουλόβερ”.
Σε κάθε περίπτωση, ο δρόμος που υιοθετείται προκαλεί κλυδωνισμούς, αποσταθεροποιεί και δύναται να οδηγήσει σε κοινωνικές εκρήξεις, ακόμη και αίμα στους δρόμους. Η αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού κεκτημένου σε όρους δικαιωμάτων, πάντως, αποτελεί σαφή ένδειξη προσπάθειας ανατροπής του Status Quo.
Η ομιλία Vance
Ο αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, JD Vance, εξαπέλυσε την Παρασκευή μια σφοδρή επίθεση στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, κατηγορώντας τες ότι αγνοούν τη βούληση των λαών τους, ανατρέπουν εκλογές, αγνοούν τις θρησκευτικές ελευθερίες και δεν λαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης.
Ήταν μια ομιλία στο ύφος του αμερικανικού κινήματος MAGA, γεμάτη πολιτικές αιχμές, που απέφυγε τη λεπτομερή συζήτηση για την άμυνα και την ασφάλεια – το κύριο θέμα της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου. Αντί γι’ αυτό, ο Vance εστίασε σε πρόσφατα αμφιλεγόμενα πολιτιστικά ζητήματα, από τη νομοθεσία περί αμβλώσεων στη Βρετανία έως τις πρόσφατες εκλογές στη Ρουμανία.
«Η μεγαλύτερη απειλή για την Ευρώπη προέρχεται εκ των έσω»
«Η απειλή που με ανησυχεί περισσότερο σε σχέση με την Ευρώπη δεν είναι η Ρωσία. Δεν είναι η Κίνα, δεν είναι κάποιος άλλος εξωτερικός παράγοντας. Αυτό που με ανησυχεί είναι η απειλή εκ των έσω», δήλωσε ο αντιπρόεδρος. «Η Ευρώπη απομακρύνεται από ορισμένες από τις πιο θεμελιώδεις αξίες της, αξίες που μοιράζεται με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής».
Ήταν σαφές ότι αυτή η κυβέρνηση είναι πολύ διαφορετική από την υπερατλαντική προσέγγιση που είχε ο πρώην πρόεδρος Τζο Μπάιντεν.
«Στην Ουάσινγκτον υπάρχει ένας νέος σερίφης στην πόλη και υπό την ηγεσία του Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να διαφωνούμε με τις απόψεις σας, αλλά θα παλέψουμε για το δικαίωμά σας να τις εκφράζετε δημόσια», δήλωσε ο Vance. Πρόσθεσε: «Το να απορρίπτεις τους πολίτες, να απορρίπτεις τις ανησυχίες τους… να κλείνεις μέσα ενημέρωσης, να ακυρώνεις εκλογές… δεν προστατεύει τίποτα. Είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να καταστρέψεις τη δημοκρατία. Αν τρέχετε φοβισμένοι από τους ίδιους τους ψηφοφόρους σας, τότε η Αμερική δεν μπορεί να κάνει τίποτα για εσάς».
Οι δηλώσεις του προκάλεσαν αμηχανία στους παρευρισκόμενους ειδικούς στην πολιτική και την άμυνα.
Πολιτιστικοί πόλεμοι και λαϊκισμός
Η ομιλία του αντιπροέδρου των ΗΠΑ επικεντρώθηκε κυρίως στα ζητήματα του πολιτιστικού πολέμου και του λαϊκισμού, με τον Vance να κατηγορεί τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τους «κομισάριους» της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι ενδιαφέρονται περισσότερο να φιμώνουν την ελευθερία του λόγου παρά να παρέχουν ασφάλεια στους πολίτες τους.
Σε μία περίπτωση, επέκρινε τη Βρετανία, αναφερόμενος στην υπόθεση του ακτιβιστή κατά των αμβλώσεων, Adam Smith-Connor, ο οποίος καταδικάστηκε πέρυσι για παραβίαση της ζώνης ασφαλείας γύρω από μια κλινική αμβλώσεων επειδή προσευχόταν κοντά σε αυτήν.
Επιτέθηκε επίσης στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ρουμανίας για την απόφασή του τον Νοέμβριο να ακυρώσει τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, έπειτα από κατηγορίες ότι ο ακροδεξιός υποψήφιος, Călin Georgescu, επωφελήθηκε από μια παράνομη προεκλογική εκστρατεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παρόμοια με εκείνες που αποδίδονται στη Ρωσία.
«Όταν βλέπουμε ευρωπαϊκά δικαστήρια να ακυρώνουν εκλογές και υψηλόβαθμους αξιωματούχους να απειλούν να ακυρώσουν άλλες, θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν τηρούμε τα δικά μας υψηλά δημοκρατικά πρότυπα», είπε ο Vance.
Μετανάστευση και ασφάλεια
Ο Vance επιτέθηκε στις υψηλές ροές μετανάστευσης, αγγίζοντας τα ίδια θέματα που ενίσχυσαν την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δήλωσε ότι προσεύχεται για τα θύματα της επίθεσης της Πέμπτης στο Μόναχο, όπου ένας μετανάστης έριξε το αυτοκίνητό του πάνω σε πλήθος, τραυματίζοντας 28 άτομα.
«Πόσες φορές πρέπει να υποφέρουμε από αυτές τις φρικτές επιθέσεις πριν αλλάξουμε πορεία και οδηγήσουμε τον πολιτισμό μας σε διαφορετική κατεύθυνση;» αναρωτήθηκε ο Vance, προσθέτοντας ότι ο αριθμός των μεταναστών από χώρες εκτός ΕΕ που εισήλθαν στο μπλοκ διπλασιάστηκε από το 2021 στο 2022.
«Αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς συνειδητών αποφάσεων που έλαβαν πολιτικοί σε όλη την ήπειρο», είπε.
Λαμβάνοντας μια απόλυτη στάση υπέρ της ελευθερίας του λόγου, δήλωσε: «Πιστεύω βαθιά ότι δεν υπάρχει ασφάλεια αν φοβάστε τις φωνές, τις απόψεις και τη συνείδηση που καθοδηγούν τον ίδιο σας τον λαό».
Αντιδράσεις και αμηχανία
Η ομιλία του προκάλεσε αναστάτωση στο Μόναχο, όπου το ακροατήριο περίμενε κάποια σαφήνεια σχετικά με τις πρόσφατες συγκεχυμένες δηλώσεις της αμερικανικής κυβέρνησης για την ειρηνευτική διαδικασία στην Ουκρανία, τη στάση της απέναντι στη Ρωσία και το ενδεχόμενο αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων από την Ευρώπη.
Ωστόσο, δεν βρήκαν όλοι την ομιλία προβληματική.
Ευρωπαίος διπλωμάτης επαίνεσε τον Vance, χαρακτηρίζοντάς την «μια πολύ δυνατή ομιλία. Πολλοί δεν θα την εγκρίνουν. Πολλοί θα συμφωνήσουν σιωπηλά αλλά δεν θα το εκφράσουν. Υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά στον τρόπο που οι θεσμοί της ΕΕ αντιμετωπίζουν τη δημοκρατική διαδικασία σε διάφορες χώρες».
Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Ρωσία, Michael McFaul, διαφώνησε, λέγοντας πως ο Vance διέγνωσε λάθος το πρόβλημα: «Νομίζει ότι το μεγαλύτερο ζήτημα είναι η λογοκρισία. Εγώ πιστεύω ότι είναι η Ρωσία, όπως και πολλοί εδώ».
