Ο εμπορικός πόλεμος έχει ήδη ξεκινήσει. Η στρατηγική του Τραμπ να διαπραγματεύεται με το όπλο πάνω στο τραπέζι και πολλές φορές υπό διασταυρούμενα πυρά, θέλοντας να αποδείξει ότι είναι αξιόπιστος συνομιλητής, ήταν γνωστή από την πρώτη θητεία του, καθώς ο ίδιος σκληραίνει ασύμμετρα πολύ για να γίνει απρόβλεπτος αυτό που επιτυγχάνει είναι να τραβάει το ήδη κομμένο σχοινί.
Ο Ντόναλντ Τραμπ αναζωπυρώνει τις παγκόσμιες εμπορικές εντάσεις, επιβάλλοντας δασμούς 25% σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, με ισχύ από τις 4 Μαρτίου 2025. Το μέτρο αυτό αφαιρεί προηγούμενες εξαιρέσεις και επηρεάζει σημαντικά βασικούς εμπορικούς εταίρους, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), ο Καναδάς και το Μεξικό. Σε απάντηση, η ΕΕ έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει ισχυρά και ανάλογα αντίμετρα, ενώ άλλες χώρες εξετάζουν νομικές και οικονομικές κυρώσεις.
Οι εξελίξεις ανεβάζουν το προφίλ ρίσκου και τροφοδοτούν την ανασφάλεια. Ωστόσο, μέχρι στιγμής τα χρηματιστήρια έχει επιδείξει ψυχραιμία, που οφείλεται στην προσμονή και την προετοιμασία έναντι των πρακτικών του Ντόναλντ Τραμπ, στα υψηλά επίπεδα ρευστότητας στο σύστημα και την προοπτική αποκλιμάκωσης των επιτοκίων.
Οι ανακοινώσεις αυτές προκάλεσαν έντονες διακυμάνσεις στις αγορές, με τις μετοχές αμερικανικών εταιριών χάλυβα να σημειώνουν άνοδο, ενώ οι ευρύτεροι δείκτες πιέζονται. Οι γεωπολιτικές και γεωοικονομικές επιπτώσεις αναμένεται να είναι σοβαρές, επηρεάζοντας τις αλυσίδες εφοδιασμού, τον πληθωρισμό και τη δυναμική του παγκόσμιου εμπορίου.
«Είναι μια μεγάλη υπόθεση -να κάνουμε την Αμερική πλούσια και πάλι», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος υπογράφοντας τους δασμούς το βράδυ της Δευτέρας στο Οβάλ Γραφείο.
Αξιωματούχοι ανέφεραν πως οι δασμοί είναι απάντηση στους «ξένους παίκτες» που ευθύνονται για τις «αυξανόμενες εξαγωγές» μετάλλων στη χώρα και στην «υπονόμευση των Αμερικανών παραγωγών» χάλυβα και αλουμινίου.
Κατά τους ίδιους, οι δασμοί θα ισχύουν για όλες τις αμερικανικές εισαγωγές και δεν θα χορηγηθεί καμία εξαίρεση για συγκεκριμένα προϊόντα. Οι τελωνειακοί δασμοί 25% στο χάλυβα και το αλουμίνιο θα εφαρμοσθούν από τις 12 Μαρτίου, σύμφωνα με το διάταγμα που υπογράφηκε χθες.
Αν και η κίνηση είναι σχεδιασμένη για να προστατεύσει τις εγχώριες χαλυβουργίες, ωστόσο πιθανόν θα επηρεάσει τους συμμάχους των ΗΠΑ -συμπεριλαμβανομένου του Καναδά και του Μεξικό- και θα μπορούσε να αυξήσει απότομα τα κόστη για τους Αμερικάνους κατασκευαστές που εισάγουν τα μέταλλα αυτά.
Οι δασμοί θα εφαρμοστούν σε εκατομμύρια τόνους εισαγωγών χάλυβα και αλουμινίου από τον Καναδά, τη Βραζιλία, το Μεξικό, τη Νότια Κορέα και άλλες χώρες που μέχρι τώρα εισέρχονταν στις ΗΠΑ χωρίς δασμούς στο πλαίσιο των εξαιρέσεων, αναφέρει το Reuters.
Όπως δήλωσε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους, η κίνηση αυτή θα απλοποιήσει τους δασμούς στα μέταλλα «ώστε όλοι να μπορούν να καταλάβουν τι ακριβώς σημαίνει». «Είναι 25% χωρίς εξαιρέσεις ή απαλλαγές. Αυτό ισχύει για όλες τις χώρες, ανεξάρτητα από πού προέρχεται, για όλες τις χώρες».
Αστεράκι για Αυστραλία
Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ωστόσο αργότερα ότι θα εξετάσει «πολύ σοβαρά» το αίτημα της Αυστραλίας για εξαίρεση από τους δασμούς χάλυβα λόγω του εμπορικού ελλείμματος της χώρας αυτής με τις ΗΠΑ.
Ο Τραμπ θα επιβάλει επίσης ένα νέο βορειοαμερικανικό πρότυπο που θα απαιτεί οι εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου να λιώνουν και να χυτεύονται εντός της περιοχής για να περιορίσει τις αμερικανικές εισαγωγές ελάχιστα επεξεργασμένων κινεζικών και ρωσικών μετάλλων που παρακάμπτουν άλλους δασμούς.
Τελευταίες Εξελίξεις: Δράσεις & Αντιδράσεις
1. Ενέργειες των ΗΠΑ
- Δασμός 25% σε χάλυβα και αλουμίνιο: Από 4 Μαρτίου, στόχος η ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας.
- Δασμοί 25% σε εισαγωγές από Μεξικό & Καναδά (Αναστολή 30 ημερών): Αρχικά συνδέθηκε με θέματα ασφάλειας συνόρων, πλέον εντάσσεται σε ευρύτερη εμπορική στρατηγική.
- “Αμοιβαίοι Δασμοί”: Οι ΗΠΑ ετοιμάζουν μέτρα για χώρες που επιβάλλουν υψηλούς δασμούς στα αμερικανικά προϊόντα.
- Πιθανή επέκταση σε άλλους τομείς: Φήμες για δασμούς σε αυτοκίνητα, μικροτσίπ και φάρμακα από την Κίνα και την ΕΕ.
2. Διεθνείς Αντιδράσεις
Ευρωπαϊκή Ένωση
- Ανάλογα αντίμετρα: Η ΕΕ προετοιμάζει κατάλογο αντίμετρων δασμών σε αμερικανικά προϊόντα, όπως γεωργικά και τεχνολογικά είδη.
- Προσφυγή στον ΠΟΕ: Εξετάζεται νομική προσφυγή κατά των ΗΠΑ.
- Διπλωματικές προσπάθειες: Γερμανία και Γαλλία ηγούνται πρωτοβουλιών αποκλιμάκωσης.
Καναδάς & Μεξικό
- Ο Καναδάς απορρίπτει τους δασμούς ως “αδικαιολόγητους”: Εξετάζει δασμούς σε ενεργειακές εξαγωγές των ΗΠΑ και προσφυγή στον ΠΟΕ.
- Το Μεξικό ζητά επαναδιαπραγμάτευση: Αντιτίθεται στους δασμούς, αλλά διαπραγματεύεται πιθανές εξαιρέσεις.
Κίνα
- Προσεκτική στάση: Δεν έχει ανακοινώσει αντίποινα, αλλά παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις.
- Πιθανές έμμεσες αντιδράσεις: Περιορισμοί στις εξαγωγές σπάνιων γαιών (βασικά μέταλλα για την τεχνολογία).
Αντιδράσεις στις Αγορές
1. Κινητικότητα Χρηματιστηρίων
- Άνοδος μετοχών χάλυβα: Οι μετοχές των U.S. Steel και Nucor σημείωσαν άνοδο 8-12%.
- Πτώση των δεικτών: Ο S&P 500 έχασε 1,2%, ενώ οι ευρωπαϊκοί δείκτες DAX και CAC 40 μειώθηκαν κατά 1,5%.
- Πλήγμα στη βιομηχανία & αυτοκινητοβιομηχανία: Οι μετοχές των Ford, GM, Volkswagen, BMW υποχώρησαν 3-5% λόγω αυξημένου κόστους πρώτων υλών.
2. Κινήσεις Νομισμάτων & Εμπορευμάτων
- Δολάριο ΗΠΑ ενισχυμένο: Οι επενδυτές το θεωρούν ως ασφαλές καταφύγιο.
- Άνοδος στις τιμές χάλυβα & αλουμινίου: Αύξηση 6-10% διεθνώς.
- Πτώση ενεργειακών μετοχών στον Καναδά: Αντιδράσεις στις πιθανές εμπορικές κυρώσεις.
Γεωπολιτικές Επιπτώσεις
1. Κλιμάκωση εντάσεων ΗΠΑ-ΕΕ
- Οι νέοι δασμοί δοκιμάζουν τις διατλαντικές σχέσεις, καθώς η ΕΕ τους θεωρεί επιθετική εμπορική ενέργεια.
- Ενδέχεται να επηρεάσουν τη συνεργασία στο ΝΑΤΟ.
2. Ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας
- Η Κίνα μπορεί να εκμεταλλευτεί την ένταση ΗΠΑ-ΕΕ για να ενισχύσει εμπορικές σχέσεις με την Ευρώπη.
3. Αναθεώρηση της Συμφωνίας USMCA
- Ο Καναδάς και το Μεξικό εξετάζουν την αξία της συμμετοχής τους στη Συμφωνία.
Γεωοικονομικές Επιπτώσεις
Η επιβολή δασμών 25% στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από τις ΗΠΑ αναμένεται να έχει σημαντικές γεωοικονομικές επιπτώσεις, επηρεάζοντας τον πληθωρισμό, την επάρκεια προϊόντων και τις πολιτικές των κεντρικών τραπεζών.
Μοντελοποίηση των Δασμών και Επιπτώσεις στον Πληθωρισμό
Η επιβολή δασμών οδηγεί σε αύξηση του κόστους των εισαγόμενων μετάλλων, γεγονός που πιθανόν να μετακυλιστεί στις τιμές των τελικών προϊόντων. Αναλυτές εκτιμούν ότι η άμεση επίδραση στον πληθωρισμό των ΗΠΑ θα είναι περιορισμένη, περίπου 0,1%, λόγω του μικρού μεριδίου των μετάλλων στο συνολικό ΑΕΠ.
Ωστόσο, οι έμμεσες επιπτώσεις μπορεί να είναι σημαντικότερες. Η αύξηση του κόστους παραγωγής σε κλάδους όπως η αυτοκινητοβιομηχανία και οι κατασκευές μπορεί να οδηγήσει σε γενικότερες αυξήσεις τιμών, ενισχύοντας τις πληθωριστικές πιέσεις.
Επάρκεια Προϊόντων και Αλυσίδες Εφοδιασμού
Οι δασμοί ενδέχεται να προκαλέσουν διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού, καθώς οι επιχειρήσεις θα αναζητήσουν εναλλακτικούς προμηθευτές ή θα αυξήσουν την εγχώρια παραγωγή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινές ελλείψεις ή καθυστερήσεις στην προμήθεια πρώτων υλών, επηρεάζοντας την παραγωγική ικανότητα και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Αντιδράσεις Κεντρικών Τραπεζών
Οι κεντρικές τράπεζες παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, καθώς οι δασμοί μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής. Εάν οι πληθωριστικές πιέσεις ενταθούν, οι τράπεζες ενδέχεται να εξετάσουν την αύξηση των επιτοκίων για να διατηρήσουν τη σταθερότητα των τιμών. Ωστόσο, η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης λόγω των δασμών μπορεί να περιορίσει αυτήν την προοπτική, οδηγώντας σε μια δύσκολη ισορροπία μεταξύ στήριξης της ανάπτυξης και ελέγχου του πληθωρισμού.
Συνολικά, οι δασμοί των 25% σε χάλυβα και αλουμίνιο αναμένεται να έχουν πολυδιάστατες γεωοικονομικές επιπτώσεις, επηρεάζοντας τον πληθωρισμό, την επάρκεια προϊόντων και τις στρατηγικές των κεντρικών τραπεζών. Οι επιχειρήσεις και οι φορείς χάραξης πολιτικής θα πρέπει να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και να προσαρμόζουν τις στρατηγικές τους αναλόγως.
- Αύξηση κόστους παραγωγής για αυτοκινητοβιομηχανία, κατασκευές, αεροδιαστημική.
- Οι εταιρείες αναζητούν νέους προμηθευτές.
Αξιολόγηση Κινδύνων & Προοπτική
| Παράγοντας Κινδύνου | Πιθανότητα | Επιπτώσεις |
|---|---|---|
| Αντίμετρα ΕΕ | Υψηλή | Μείωση εξαγωγών ΗΠΑ |
| Αναταραχή στις Αγορές | Μεσαία-Υψηλή | Αυξημένη μεταβλητότητα |
| Διαταραχή Εφοδιαστικής Αλυσίδας | Υψηλή | Αύξηση κόστους παραγωγής |
| Παγκόσμια Επιβράδυνση | Μεσαία | Ανάλογα με την εξέλιξη των δασμών |
| Διπλωματική Κρίση ΗΠΑ-ΕΕ | Υψηλή | Ρήγμα στις διατλαντικές σχέσεις |
