Πριν από μερικές ημέρες μια ελληνική πολυεθνική εταιρία η Metlen ανακοίνωσε επένδυση 295,5 εκατ. για την παραγωγή γαλλίου από βωξίτη στη Βοιωτία, το θέμα καλύφθηκε από τα media ως επιχειρηματικό project αλλά η γεωπολιτική της διάσταση δεν έχει αναδειχθεί επαρκώς ή ακόμα και υποτιμήθηκε.
Το γάλλιο αποτελεί κρίσιμο υλικό για τη σύγχρονη παγκόσμια οικονομία, κυρίως λόγω του ρόλου του στις προηγμένες τεχνολογίες, όπως οι ημιαγωγοί, τα ηλιακά πάνελ, τα LED και οι τηλεπικοινωνίες 5G. Η περιορισμένη διαθεσιμότητά του και η συγκεντρωμένη παραγωγή του το καθιστούν στρατηγικά σημαντικό μέταλλο, γεγονός που εγείρει γεωπολιτικές προκλήσεις.
Η γεωπολιτική του γαλλίου υπογραμμίζει τη συνεχώς αυξανόμενη αλληλεξάρτηση μεταξύ κρίσιμων υλικών και παγκόσμιων δυνάμεων. Καθώς το γάλλιο γίνεται όλο και πιο απαραίτητο για τις τεχνολογικές και ενεργειακές μεταβάσεις, οι χώρες δίνουν προτεραιότητα σε στρατηγικές για την εξασφάλιση πρόσβασης και τη μείωση των ευπαθειών τους. Ο αγώνας για το γάλλιο αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της ευρύτερης προσπάθειας κυριαρχίας στις οικονομίες υψηλής τεχνολογίας και πράσινης ενέργειας του 21ου αιώνα.
Με δεδομένο ότι η παγκόσμια παραγωγή γαλλίου δεν υπερβαίνει τους 774 τόνους και το 93% της οποίας βρίσκεται στην Κίνα, καθιστά το μέταλλο υπερπολύτιμο, με δεδομένη τη διαδεδομένη χρήση και επιτακτική αναγκαιότητά του. Η παραγωγή επιπλέον 50 τόνων στην Ελλάδα δεν αποτελεί απλά βήμα για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και τη διαφοροποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας, αλλά κίνηση μεγάλου διαμετρήματος που μπορεί να αλλάξει τη θέση της Ελλάδας στον γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό χάρτη, προσφέροντάς της κεντρικό ρόλο στον εφοδιασμό της Ευρώπης στο πλαίσιο της προσπάθειας για ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας.
Οι ΗΠΑ, μάλιστα, δεν παράγουν παρά ελάχιστο γάλλιο και η γεωγραφική κατανομή της παραγωγής του γαλλίου και οι μικρές ποσότητες, δεν ευνοούν την απόκτησή του από τις ΗΠΑ, οι οποίες είναι απόλυτα εξαρτημένες από την Κίνα.
Η είσοδος της Metlen στην παραγωγή γαλλίου και μάλιστα σε ποσότητες που αντιστοιχούν στο 7% της παγκόσμιας παραγωγής καθιστούν την εταιρία μείζονα επένδυση για διεθνή funds και traders μετάλλων, καθώς και ενδεχόμενο στόχο για εξαγορά. Ιδιαίτερα μετά την εισαγωγή της στο χρηματιστήριο του Λονδίνου, που θα αυξήσει τη διεθνή της αναγνωρισιμότητα και παρουσία, η συνεκτίμηση του στρατηγικού πλεονεκτήματος που δημιουργεί η παραγωγή γαλλίου, μπορεί να αποτελέσει κεντρικό παράγοντα για την αναβάθμιση της εταιρίας, ιδιαίτερα καθώς ο σχεδιασμός θα τεθεί σε νέες βάσεις.
Να σημειωθεί ότι η Metlen έχει συνάψει και συμφωνία με τη Γκάνα για την παραγωγή και επεξεργασία 500 εκατ. τόνων λιγνίτη ετησίως. Το κοίτασμα εκεί έχει μεγαλύτερες δυνατότητες, αλλά είναι πιθανότητα χαμηλότερης καθορότητας από τα ελληνικά. Σε κάθε περίπτωση, η εγκατάσταση γραμμής παραγωγής βωξίτη και εκεί δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ακόμα και μια αρκετά μικρότερη παραγωγή θα μπορούσε να ενισχύσει εκθετικά το ειδικό βάρος και τα κέρδη της εταιρίας.
Όπερ σημαίνει ότι ο Βαγγέλης Μυτιληναίος καθίσταται συνομιλιτής του Ντόναλντ Τραμπ, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ αποτελούν μακράν την μεγαλύτερη αγορά γαλλίου διεθνώς και παλεύουν για να περιορίσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα, ώστε να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική τους ισχύ.
1. Παραγωγή και Παγκόσμια Προσφορά
- Η Κυριαρχία της Κίνας:
- Η Κίνα αντιπροσωπεύει περίπου το 98% της παγκόσμιας παραγωγής γαλλίου. Αυτή η κυριαρχία οφείλεται στα πλούσια κοιτάσματα βωξίτη και ψευδαργύρου (από τα οποία εξάγεται το γάλλιο ως παραπροϊόν), καθώς και στις κρατικά υποστηριζόμενες βιομηχανικές πολιτικές.
- Η κινεζική κυβέρνηση έχει επενδύσει ενεργά σε τεχνολογίες διύλισης και παραγωγής, εξασφαλίζοντας τη θέση της ως ο κύριος προμηθευτής.
- Άλλοι Παραγωγοί:
- Μικροί παραγωγοί περιλαμβάνουν τη Γερμανία, την Ιαπωνία, τη Ρωσία και το Καζακστάν, αλλά η συνδυασμένη παραγωγή τους είναι ελάχιστη συγκριτικά με την Κίνα.
- Δυτικές χώρες εξετάζουν την παραγωγή από δευτερογενείς πηγές μέσω ανακύκλωσης και καινοτομίας, για να μειώσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα.
Κίνα
- Η Κίνα κυριαρχεί στην παραγωγή γαλλίου, καλύπτοντας περίπου το 98% της παγκόσμιας παραγωγής.
- Παράγει κυρίως γάλλιο χαμηλής καθαρότητας, με σημαντική ικανότητα επεξεργασίας για παραγωγή γαλλίου υψηλής καθαρότητας.
- Οι κύριες περιοχές παραγωγής περιλαμβάνουν περιοχές πλούσιες σε βωξίτη και ψευδάργυρο, από όπου το γάλλιο εξάγεται ως παραπροϊόν.
Γερμανία
- Είναι ένας από τους λίγους παραγωγούς εκτός Κίνας, επικεντρωμένος κυρίως στην παραγωγή γαλλίου υψηλής καθαρότητας.
- Η παραγωγή της Γερμανίας καλύπτει τη ζήτηση στην Ευρώπη, αν και ο όγκος της παραγωγής είναι σχετικά μικρός.
Ρωσία
- Η Ρωσία παράγει γάλλιο ως παραπροϊόν από τη βιομηχανία αλουμινίου και ψευδαργύρου.
- Αν και η παραγωγή είναι περιορισμένη, η χώρα στοχεύει στην αύξηση της παραγωγικής ικανότητας για την υποστήριξη στρατηγικών βιομηχανιών.
Ιαπωνία
- Η Ιαπωνία επικεντρώνεται στην παραγωγή γαλλίου υψηλής καθαρότητας, χρησιμοποιούμενου σε ηλεκτρονικές εφαρμογές και ημιαγωγούς.
- Η παραγωγή καλύπτει κυρίως εγχώριες ανάγκες και υψηλής τεχνολογίας εφαρμογές.
Καζακστάν
- Το Καζακστάν διαθέτει σημαντικά αποθέματα ψευδαργύρου, από τα οποία εξάγεται το γάλλιο ως παραπροϊόν.
- Παράγει γάλλιο για εξαγωγές, με στρατηγική αύξησης της παραγωγικής δυναμικότητας.
Ηνωμένες Πολιτείες
- Οι ΗΠΑ δεν έχουν πρωτογενή παραγωγή γαλλίου, αλλά ανακυκλώνουν σημαντικές ποσότητες γαλλίου από ηλεκτρονικά απόβλητα και προϊόντα υψηλής τεχνολογίας.
- Επικεντρώνονται στην εξασφάλιση εφοδιασμού μέσω εισαγωγών και στρατηγικών αποθεμάτων.
Άλλες Χώρες
- Νότια Κορέα: Παράγει μικρές ποσότητες υψηλής καθαρότητας γαλλίου για χρήση στην τεχνολογία.
- Αυστραλία: Εξετάζει την ανάπτυξη παραγωγής γαλλίου από τα κοιτάσματά της σε βωξίτη και ψευδάργυρο.
Παγκόσμια Παραγωγή
Η παγκόσμια παραγωγή γαλλίου εκτιμάται σε περίπου 774 τόνους ετησίως, με την πλειοψηφία να προέρχεται από την Κίνα. Ωστόσο, οι γεωπολιτικές εντάσεις και η αυξημένη ζήτηση οδηγούν τις χώρες να επενδύουν στην ανάπτυξη εγχώριων πηγών και ανακύκλωσης.
2. Στρατηγική Σημασία
- Τεχνολογική Εξάρτηση:
- Το γάλλιο αποτελεί θεμελιώδες υλικό για την παραγωγή αρσενιούχου γαλλίου (GaAs) και νιτριδίου γαλλίου (GaN), τα οποία χρησιμοποιούνται σε συσκευές υψηλής συχνότητας και ισχύος, όπως στρατιωτικά ραντάρ, δορυφόροι και ηλεκτρικά οχήματα.
- Οι βιομηχανίες ημιαγωγών και άμυνας εξαρτώνται έντονα από τη σταθερή προσφορά γαλλίου.
- Μετάβαση στην Ανανεώσιμη Ενέργεια:
- Τα λεπτόκοκκα φωτοβολταϊκά πάνελ που βασίζονται στο γάλλιο είναι κρίσιμα για την επίτευξη των στόχων ανανεώσιμης ενέργειας, καθιστώντας το μέταλλο βασικό παράγοντα της ενεργειακής μετάβασης.
- Τρωτά Σημεία της Εφοδιαστικής Αλυσίδας:
- Η βαριά εξάρτηση από έναν μόνο προμηθευτή (Κίνα) εκθέτει τις βιομηχανίες και τα κράτη σε σοβαρούς κινδύνους διακοπής της προσφοράς.
3. Γεωπολιτικές Εντάσεις
- Περιορισμοί Εξαγωγών:
- Το 2023, η Κίνα επέβαλε περιορισμούς στις εξαγωγές γαλλίου (και γερμανίου), επικαλούμενη λόγους εθνικής ασφάλειας. Αυτοί οι περιορισμοί διέκοψαν σημαντικά τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες και ανέδειξαν την ευπάθεια της Δύσης.
- Η κίνηση θεωρήθηκε ευρέως ως απάντηση στις κυρώσεις που επέβαλαν οι ΗΠΑ στην πρόσβαση της Κίνας σε προηγμένες τεχνολογίες ημιαγωγών.
- Στρατηγική Αποθήκευση:
- Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία και μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ξεκινήσει την αποθήκευση γαλλίου και άλλων κρίσιμων υλικών ως μέρος στρατηγικών εθνικής ασφάλειας.
- Τεχνολογικός Αποσυντονισμός:
- Οι δυτικές χώρες εφαρμόζουν πολιτικές για να μειώσουν την εξάρτησή τους από το κινεζικό γάλλιο, ενθαρρύνοντας την εγχώρια παραγωγή, την ανακύκλωση και την ανάπτυξη εναλλακτικών τεχνολογιών.
4. Παγκόσμια Αντίδραση
- Διαφοροποίηση της Προσφοράς:
- Οι ΗΠΑ και η ΕΕ αναζητούν εναλλακτικές πηγές γαλλίου μέσω τοπικής εξόρυξης, δυνατοτήτων διύλισης και συνεργασιών με χώρες εκτός Κίνας.
- Πρωτοβουλίες όπως ο Νόμος για τη Μείωση του Πληθωρισμού (IRA) στις ΗΠΑ και ο Νόμος για Κρίσιμες Πρώτες Ύλες στην ΕΕ στοχεύουν στην εξασφάλιση βιώσιμων και διαφοροποιημένων εφοδιαστικών αλυσίδων.
- Ανακύκλωση και Δευτερογενής Παραγωγή:
- Η επένδυση σε τεχνολογίες ανακύκλωσης αυξάνεται, για την ανάκτηση γαλλίου από ηλεκτρονικές συσκευές και βιομηχανικά απόβλητα.
- Συμμαχίες:
- Οι δυτικές χώρες προωθούν συμμαχίες με χώρες πλούσιες σε φυσικούς πόρους για να εξασφαλίσουν την πρόσβαση σε κρίσιμα υλικά.
5. Μακροπρόθεσμοι Κίνδυνοι και Ευκαιρίες
- Κίνδυνοι:
- Η συνεχιζόμενη εξάρτηση από την Κίνα για το γάλλιο και άλλα κρίσιμα υλικά μπορεί να επιδεινώσει τις γεωπολιτικές εντάσεις, ιδιαίτερα σε περιόδους σύγκρουσης ή εμπορικών πολέμων.
- Βραχυπρόθεσμες διακοπές στην εφοδιαστική αλυσίδα μπορεί να αυξήσουν το κόστος για βασικές βιομηχανίες, καθυστερώντας την καινοτομία και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών.
- Ευκαιρίες:
- Οι τεχνολογικές εξελίξεις μπορούν να μειώσουν την ποσότητα γαλλίου που απαιτείται για ορισμένες εφαρμογές ή ακόμα και να το αντικαταστήσουν με εναλλακτικά υλικά.
- Οι στρατηγικές επενδύσεις στην εγχώρια παραγωγή και την ανακύκλωση προσφέρουν οικονομικές ευκαιρίες, ενισχύοντας παράλληλα την ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας.
