Μπορεί η διακοπή τροφοδοσίας ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας να μην επηρεάζει την Ελλάδα, καθώς ο TurkStream συνεχίζει τη λειτουργία του, ωστόσο οι συνθήκες οιονεί κρίσης που έχουν διαμορφωθεί στην αγορά ενέργειας ανεβάζουν τις τιμές τόσο στο TTF όσο και στο αμερικανικό αέριο, ενώ η ασφάλεια της τροφοδοσίας παραμένει ζητούμενο.
Η Ευρώπη θα χρειαστεί 10% περισσότερο αέριο από τις αγορές μετά τη διακοπή της τροφοδοσίας μέσω Ουκρανίας, που συνεπάγεται ότι θα αναγκαστεί να ανταγωνιστεί για ποσότητες στις ΗΠΑ και την Ασία. Βέβαια, για το 2025 έχει αποθέματα, ωστόσο για τον επόμενο χειμώνα θα χρειαστεί να τα αναπληρώσει.
Η απόφαση του Τζο Μπάιντεν να απαγορεύσει τις υπέρακτιες γεωτρήσεις σε μεγάλο μέρος της ακτογραμμής των ΗΠΑ εντείνει τις πιέσεις, καθώς οι προσδοκίες για αύξηση της προσφοράς περιορίζονται. Επίσης, ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί εύκολα να εκτραχυνθεί, περιορίζοντας δραστικά τις προσδοκίες που είχε δημιουργήσει προηγουμένως με δηλώσεις του για άμεση ειρήνευση. Σε αυτό προστίθεται επίσης η ραγδαία επιδείνωση του καιρού στην Ευρώπη, που προκάλεσε αύξηση των απολήψεων, με ρυθμό ταχύτερο των προηγουμένων ετών, εντείνοντας έτσι την πίεση.
Οι ανησυχίες για μια νέα ενεργειακή κρίση εντείνονται ενόψει και της ανάγκης για πλήρωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2025, καθώς η εξάρτηση της ευρωπαϊκής αγοράς από το LNG έχει φτάσει στο 40% και διεθνώς δεν υπάρχει ακόμη επαρκής παραγωγή LNG για να αντισταθμίσει τις απώλειες των ρωσικών φορτίων, που σημαίνει ότι η Ευρώπη θα χρειαστεί να «χτυπήσει» φορτία από άλλους προορισμούς, κίνηση που θα οδηγήσει σε κλιμάκωση του ανταγωνισμού
Οι τιμές στα ύψη
Ο αντίκτυπος αυτής της τάσης καταγράφεται ήδη στις τιμές φυσικού αερίου και στις χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος. Από την περασμένη Παρασκευή που οι ΗΠΑ πρόσθεσαν στον κατάλογο των κυρώσεων κατά της Ρωσίας τους σταθμούς LNG Portovaya, χωρητικότητας 1,5 μεγατόνου/έτος που λειτουργεί η Gazprom και το εργοστάσιο Vysotsk, xωρητικότητας 0,66 μεγατόνων που διευθύνεται από τη Νοvatek και δύο πλοίων LNG που παραδίδουν τακτικά φορτία στην Τουρκία και την Κίνα, οι τιμές φυσικού αερίου στον ολλανδικό κόμβο TTF άρχισαν να ανεβαίνουν και από τα 43-44 ευρώ/μεγαβατώρα την προηγούμενη εβδομάδα έφτασαν χθες στα 48,450 ευρώ/μεγαβατώρα.
Η άνοδος αυτή συμπαρέσυρε προς τα πάνω και τις χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος, με τις αγορές της νοτιοανατολικής Ευρώπης με τις περιορισμένες διασυνδέσεις να δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις.
Η μέση τιμή της μεγαβατώρας στην ελληνική αγορά διαμορφώνεται σήμερα στα 140,18 ευρώ και στις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων πάνω από τα 150 ευρώ, έως και τα 167 ευρώ στην Ουγγαρία.
Πάνω από τα 126 ευρώ διαμορφώνεται η τιμή της μεγαβατώρας στις αγορές της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης, σε μεγάλη απόσταση από τις πολύ χαμηλές τιμές των 5,87 ευρώ (Φινλανδία) και 55,82 ευρώ (Δανία) των χωρών στο βόρειο γεωγραφικό άκρο της Ευρώπης. Η ενεργειακή αγορά της Ευρώπης καθίσταται ευάλωτη σε οποιαδήποτε νέα αναταραχή στις προμήθειες φυσικού αερίου.
Τα κλειδιά στον Ερντογάν
Σε αυτή τη φάση η μόνη επίγεια γραμμή τροφοδοσίας της ΕΕ είναι ο TurkStream, γεγονός που ανεβάζει τη γεωπολιτική αξία της Τουρκίας, όπως έχει κατ επανάληψη επισημάνει το Crisis Monitor.
Η Ευρώπη επιχειρεί παράλληλα να αποκαταστήσει τη ροή αζέρικου αερίου μέσω του αγωγού Tap. Ενα πρόβλημα στις εγκαταστάσεις του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ οδήγησε τον σταθμό σε έκτακτη συντήρηση και περιόρισε τη ροή των ποσοτήτων που διέρχονται μέσω της Ελλάδας στην Ιταλία και στη Βουλγαρία μέσω του IGB.
Από χθες οι ροές στο ελληνικό σύστημα μέσω του Tap έχουν μηδενιστεί και θα αποκατασταθούν –σύμφωνα με την ενημέρωση που έχει ο ΔΕΣΦΑ από τη διαχειρίστρια εταιρεία– την Τετάρτη, η οποία ωστόσο και σύμφωνα με τα όσα μεταφέρουν στην «Κ» πηγές του ΔΕΣΦΑ δεν έχει ενημερώσει ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα που προκάλεσε τη διακοπή. Οι ίδιες πηγές διαβεβαιώνουν πάντως ότι η ελληνική αγορά δεν αντιμετώπισε κανένα πρόβλημα, αφού οι ποσότητες υπερκαλύφθηκαν με LNG από τη Ρεβυθούσα και τον νέο σταθμό της Αλεξανδρούπολης. Εκτός μάλιστα από την εγχώρια ζήτηση, που έφτασε χθες τις 195 GW, το ελληνικό σύστημα στήριξε και τις αγορές των Βαλκανίων με εξαγωγές 40 GW.
Κινδυνεύει ο TurkStream
Για την Ελλάδα, σημείο προβληματισμού, ωστόσο, αποτελεί η υψηλή εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, που το 2024 κάλυψε το 57% των συνολικών εισαγωγών της Ελλάδας και πολύ περισσότερο η εξάρτηση από την Τουρκία, αφού φτάνει στο ελληνικό σύστημα μέσω του αγωγού Turkstream. Ο ρόλος της Τουρκίας ως διαμετακομιστικού κέντρου αερίου μετά το κλείσιμο και της ουκρανικής διέλευσης ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη έχει αναβαθμιστεί σημαντικά και δεν είναι τυχαίο ότι η Βουλγαρία κατέφυγε στην τουρκική Botas για να υποκαταστήσει τις ροές του αζέρικου αερίου τις προηγούμενες ημέρες.
Πιθανή διακοπή λειτουργίας του Turkstream θα έχει άμεσες επιπτώσεις, πέρα από τις τιμές και στην τροφοδοσία της ελληνικής αγοράς, ενδεχόμενο που απασχολεί έντονα μετά τη χθεσινή ανακοίνωση της Μόσχας περί επίθεσης του Κιέβου στις εγκαταστάσεις του αγωγού.
Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει αποθέματα φυσικού αερίου, παρά τις οδηγίες της ΕΕ για την οικοδόμησή τους, μετά την ενεργειακή κρίση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η ελληνική αγορά είναι ευάλωτη σε διακυμάνσεις τιμών.
Η Ρωσία κατηγόρησε χθες την Ουκρανία ότι επιτέθηκε με μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε έναν σταθμό διανομής αερίου του αγωγού Turkstream στην περιφέρεια Κρασνοντάρ με στόχο, όπως ανακοίνωσε η Μόσχα, να διακοπούν οι παραδόσεις αερίου προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με τη ρωσική ανακοίνωση, τα συντρίμμια ενός από τα drones που καταρρίφθηκαν προκάλεσαν ήσσονος σημασίας ζημιές στο κτίριο του σταθμού, καθώς και σε εξοπλισμό του, οι οποίες επισκευάστηκαν γρήγορα.
Οι ενεργειακές υποδομές βρίσκονται στο στόχαστρο των δύο εμπολέμων χωρών καθ’ όλη τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων και δεν θα αποτελούσε έκπληξη για την αγορά να επιδιώξει η Ουκρανία την παύση λειτουργίας και της τελευταίας διόδου ρωσικού αερίου στην Ευρώπη.
Ο ίδιος ο πρόεδρος Πούτιν εξάλλου έχει με δηλώσεις του αναφερθεί στις προσπάθειες του ουκρανικού στρατού να επιτεθεί στους αγωγούς φυσικού αερίου Bluestream και Turkstream, που εκτείνονται μέσω Τουρκίας από τη Ρωσία στην Ευρώπη, με τη Ρωσία να έχει ενισχύσει τη φύλαξη των δύο αυτών διαδρομών κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα μετά τις εκρήξεις στον υποθαλάσσιο αγωγό Nordstream και το τέλος της λειτουργίας του.
