Μετά την επιτυχή της πορεία στο Λος Άντζελες και τη Νέα Υόρκη, η παράσταση «Ο Επικήδειος» επιστρέφει στην Θεσσαλονικη για λίγες μόνο παραστάσεις στο Θέατρο Αυλαία.
Υπόθεση
Ένας ηλικιωμένος συγγραφέας, γυρνώντας από την κηδεία ενός καταξιωμένου συναδέλφου του και αγωνιώντας για τη δική του καταξίωση έστω και μετά θάνατον, τηλεφωνεί στον φίλο του και συνάδελφό του προσπαθώντας να τον πείσει να γράψουν τον Επικήδειο ο ένας του άλλου…
Λίγα λόγια για το έργο από τον ίδιο τον συγγραφέα
“Στον Επικήδειο, το άλλο πρόσωπο, αυτό που χωρίς να φαίνεται και να ακούγεται συνομιλεί με το επί σκηνής, με ενδιέφερε όσο και το επί σκηνής πρόσωπο που βλέπουμε και ακούμε.
Χωρίς να είναι παρών, ο θεατής θα έπρεπε σιγά-σιγά να αρχίσει να τον φαντάζεται, να τον γνωρίζει, ακόμα και να μαντεύει και τις αντιδράσεις του.
Αυτό φυσικά σημαίνει ότι πρώτος εγώ έπρεπε να ξέρω εξίσου καλά με τον επί σκηνής χαρακτήρα και τον αφανή συνομιλητή του. Ουσιαστικά δηλαδή πρόκειται για ένα διάλογο όπου αφαιρέθηκε ένας από τους δύο «λόγους».
Για να αποκαλυφθούν και οι δύο μέσα από την οικονομία του ενός. Ποια η διαφορά; Τεράστια θα ‘λεγα.
Τόση που σαν συνήθη διάλογο αυτό το μονόπρακτο δε θα μού ‘κανε κανένα κέφι να το γράψω.
Αυτή δα είναι και η μαγεία ενός μονολόγου, αυτή η μοναξιά του ενός προσώπου επί σκηνής, μοναξιά που ρευστοποιεί τα συγκεκριμένα του περίγυρου σε ύλη φαντασίας, ονείρου, σκέψης, δίνοντάς τους έτσι μιαν παραπανιστή σημασία και άπλα.”
Ιάκωβος Καμπανέλλης.
Σημείωμα σκηνοθέτιδας
Προσεγγίσαμε το έργο με πυξίδα αυτά τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα και μια εξπρεσιονιστική διάθεση που θεωρούμε ότι αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο την υπερβολή της μαύρης κωμωδίας.
Ο Επικήδειος είναι μια ξεκαρδιστική μαύρη κωμωδία πιο επίκαιρη από ποτέ. Στην εποχή της πανδημίας όπου ο φόβος του θανάτου οδήγησε πολλές φορές στην έκπτωση των αξιών, η Τέχνη είναι αυτή που καλείται να τις επαναπροσδιορίσει και να τις επανορθώσει.Ο Επικήδειος το καταφέρνει με τον πιο αστείο και απολαυστικό τρόπο βάζοντας στο προσκήνιο έναν συγγραφέα του οποίου η αγωνία για καταξίωση έστω και μετά θάνατον τον οδηγεί στην απώλεια κάθε ίχνους αξιοπρέπειας, ακεραιότητας, αλληλεγγύης, ενσυναίσθησης και συντροφικότητας, ακόμα και λογικής. Στη θέση τους βασιλεύουν η ματαιοδοξία, ο φθόνος, η μικροπρέπεια, η κολακεία, η ιδιοτέλεια και ο παραλογισμός.
Ο Καμπανέλλης δημιουργεί αυθεντικούς ελληνικούς χαρακτήρες, μορφές που μας είναι οικείες και που γι’ αυτό το λόγο εύκολα μπορούμε να τις αναγνωρίσουμε. Αντλεί την ποίηση μέσα από την τάξη των λαϊκών ανθρώπων. Μιλώντας απευθείας στην ελληνική ψυχή όπως μόνο αυτός ξέρει, με εργαλείο του την υπερβολή της κωμωδίας, καταδεικνύει τις πιο σκοτεινές πτυχές του ψυχισμού μας.
«Αθωότατα τα σκουληκάκια του ψαλμού, μπροστά σ’ αυτά που μας τρώνε ζωντανούς» λέει κάποια στιγμή στο έργο ο ήρωας σαν να τα εξαπολύει με τη φράση του να φάνε ζωντανό το συνομιλητή του, καθώς και το κοινό.
Στην πραγματικότητα, αυτό που συμβαίνει είναι ότι τα ξεκαρδιστικά «μαύρα» λόγια του «ενεργοποιούν», μέσα μας, αυτά τα σκουλήκια, και τις σκιές που μας στοιχειώνουν, με την ελπίδα να τα ξορκίσουν -μες από το γέλιο- και να μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους, όπως μόνο η Τέχνη ξέρει και μπορεί.
Ταυτότητα παράστασης”
«Ο Επικήδειος» του Ιάκωβου Καμπανέλλη
Ερμηνεία: Μιχαήλ Δουκάκης
Σκηνοθεσία: Τατιάνα Σκανάτοβιτς
Μουσική επιμέλεια/Φωτισμοί: Βαγγέλης Σαγρής
Μακιγιάζ: Ναϊάδα Σαγρή
Για εισητήρια πατήστε εδω
Έγραψαν για την παράσταση:
“…Επίκαιρος, πολύ επίκαιρος ο «Επικήδειος» του Καμπανέλλη δια στόματος και σώματος τού μοναχικά ιδιοφυούς Μιχάλη Δουκάκη. Τι ηθοποιός. Τι ιερά μανία, διονυσιακή κι ανεξάντλητος. Τελεσφόρος αρνησικυρία, φαντασμαγορική αμφιθυμία, άνθρωπος ορχήστρα, μακάρι να παίζει πάντα μόνος του, με χιλιάδες θεατές να χάσκουν εκστασιασμένοι εμπρός του. Ανακαλύψτε τον! …”
Κωνσταντίνος Μπούρας
…Ο Μιχάλης Δουκάκης με ερμηνεία που κυριολεκτικά σε καθηλώνει, παίζει τον ρόλο ενός συγγραφέα που επιστρέφει από την κηδεία ενός ομοτέχνου του και έχοντας ζηλέψει τη μεγαλοπρέπεια της τελετής προσπαθεί να σκαρφιστεί ένα σχέδιο, για να εξασφαλίσει τη μεταθανάτια δόξα του. Αυτό τον φόβο του θανάτου, της μοναξιάς και την επιθυμία της υστεροφημίας, κατάφερε ο Ι. Καμπανέλλης να τα μετουσιώσει σε μια υπέροχη κωμωδία, που με την ιδιοφυή συναισθηματική νοημοσύνη του Μιχάλη Δουκάκη, απογειώθηκε σε μια αλησμόνητη παράσταση, που είχε την ιδιαιτερότητα να σε κάνει να γελάς και να συγκινείσαι την ίδια ακριβώς στιγμή, με χιούμορ ποιοτικό, υπόγειο, μαύρο, αλλά και σύγχρονο.
…Τον «Επικήδειο» έχουν ερμηνεύσει πολλοί κατά καιρούς ηθοποιοί, αλλά θα λέγαμε πως η ερμηνεία του Μιχάλη Δουκάκη παρασύρει τον θεατή με την ειλικρίνεια, την ανθρωπιά και την απόλυτη ταύτισή του, με αυτό που ήθελε να πει και με τον τρόπο που ήθελε να το εκφράσει ο Ιάκωβος Καμπανέλλης….
Γιάννα Κατσαγεώργ
…Ο Μιχάλης Δουκάκης με ερμηνεία που κυριολεκτικά σε καθηλώνει, παίζει τον ρόλο ενός συγγραφέα που επιστρέφει από την κηδεία ενός ομοτέχνου του και έχοντας ζηλέψει τη μεγαλοπρέπεια της τελετής προσπαθεί να σκαρφιστεί ένα σχέδιο, για να εξασφαλίσει τη μεταθανάτια δόξα του. Αυτό τον φόβο του θανάτου, της μοναξιάς και την επιθυμία της υστεροφημίας, κατάφερε ο Ι. Καμπανέλλης να τα μετουσιώσει σε μια υπέροχη κωμωδία, που με την ιδιοφυή συναισθηματική νοημοσύνη του Μιχάλη Δουκάκη, απογειώθηκε σε μια αλησμόνητη παράσταση, που είχε την ιδιαιτερότητα να σε κάνει να γελάς και να συγκινείσαι την ίδια ακριβώς στιγμή, με χιούμορ ποιοτικό, υπόγειο, μαύρο, αλλά και σύγχρονο.
…Τον «Επικήδειο» έχουν ερμηνεύσει πολλοί κατά καιρούς ηθοποιοί, αλλά θα λέγαμε πως η ερμηνεία του Μιχάλη Δουκάκη παρασύρει τον θεατή με την ειλικρίνεια, την ανθρωπιά και την απόλυτη ταύτισή του, με αυτό που ήθελε να πει και με τον τρόπο που ήθελε να το εκφράσει ο Ιάκωβος Καμπανέλλης….”
Γιάννα Κατσαγιώργη, Δημοσιογράφος Εθνικού Κύρηκα Αμερικής
“Στο Θέατρο ΑΛΚΜΗΝΗ, ο Μιχαήλ Δουκάκης έδωσε ρέστα επί σκηνής, με όλα τα στοιχεία υπερπολλαπλασιασμένα και διογκωμένα, έτσι ώστε η ύστατη τιμή στον τιμώμενο να καθίσταται στο τέλος στοιχείο για διασκέδαση. Ο συγγραφέας έγραψε και ο ηθοποιός έδωσε όλο το φάσμα των κωμικών διακυμάνσεων, με έμφαση στην καταφανέστατη επιθυμία του ηλικιωμένου συγγραφέα που, επιστρέφοντας από την κηδεία ενός άλλου συγγραφέα, ζήλεψε τη δόξα του τεθνεώτος και αποφασίζει να γράψει ο ίδιος τον επικήδειο ενός ετοιμόρροπου συναδέλφου του και εκείνος, ο ετοιμόρροπος, τον δικό του. Εσύ θα γράψεις για μένα κι εγώ για σένα, από τώρα, να έχουμε τους επικήδειους έτοιμους κι όποιος πεθάνει πρώτος… χτύπα ξύλο (να μην είμαι εγώ), θα έχει τον έπαινο και την τιμή που του πρέπει.
Κι εδώ έγκειται όλο το κωμικό στοιχείο, το οποίο επεξεργάστηκε ο συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλλης από κάθε δυνατή πλευρά. Πολιτική, κοινωνική, οικονομική, πνευματική, συντεχνιακή, ανθρώπινη…
…Το κοινό στο θέατρο δεν σταμάτησε να γελάει με τη μωροφιλοδοξία του ήρωα. Και ένα ακόμα σχόλιο. Νομίζω πως ο Μιχαήλ Δουκάκης θύμιζε κάπως τον Θύμιο Καρακατσάνη και σαν φιγούρα και σαν λόγος και σαν στήσιμο. Η παράδοση καλά κρατεί και χαίρομαι που ένας νεότερος τιμά τη γενιά του. Μην το χάσετε.”
Ανθούλα Δανιήλ, Συγγραφέας, Κριτικός Θεάτρου, Διδάκτωρ φιλολογίας
“…Ο κ. Μιχαήλ Δουκάκης ανταποκρίνεται με άψογη τεχνική και ταλέντο στις απαιτήσεις του συγκεκριμένου ρόλου. Με την είσοδο του στην σκηνή, κυριολεκτικά ακούμε την σιωπή του που μιλάει εύγλωττα μέσα από τις κινήσεις του σώματός του και τις εκφράσεις του προσώπου. …Ο κ. Δουκάκης μορφοποιεί, ψηφίδα-ψηφίδα, τον δραματικό χαρακτήρα με εκφραστική δεινότητα.
Αδιαμφισβήτητα, ο κ. Δουκάκης με ευκρίνεια στον λόγο, με εναρμονισμένες κινήσεις που υπογραμμίζουν την ηλικιακή δυσκινησία του χαρακτήρα αλλά και ένα οξύτατο βλέμμα μέσα στο οποίο υφέρπει η πανουργία του θεατρικού προσώπου να πείσει τον τηλεφωνικό συνομιλητή του, μας χαρίζει μια εξέχουσα ερμηνεία σαν αόρατη μουσική φωτός που δονεί την πλατεία.”
Καλλιόπη Γ. Ραπανάκη, Θεατρολόγος, Κριτικός Θεάτρου
“…Επίκαιρος, πολύ επίκαιρος ο «Επικήδειος» του Καμπανέλλη δια στόματος και σώματος τού μοναχικά ιδιοφυούς Μιχάλη Δουκάκη. Τι ηθοποιός. Τι ιερά μανία, διονυσιακή κι ανεξάντλητος. Τελεσφόρος αρνησικυρία, φαντασμαγορική αμφιθυμία, άνθρωπος ορχήστρα, μακάρι να παίζει πάντα μόνος του, με χιλιάδες θεατές να χάσκουν εκστασιασμένοι εμπρός του. Ανακαλύψτε τον.
Κωνσταντίνος Μπούρας, Θεατρολόγος, Κριτικός Θεάτρου
“Η σκηνοθέτιδα Τατιάνα Σκανάτοβιτς αξιοποίησε το κείμενο του Καμπανέλλη με θαυμαστό τρόπο, χαρίζοντας στο κοινό μια ξεκαρδιστική μαύρη κωμωδία, χάρη και στην υπέροχη ερμηνεία του Μιχαήλ Δουκάκη. Ο άνθρωπος σε όλο του το μεγαλείο, χωρίς ίχνος αξιοπρέπειας, αρκεί να του αποδοθούν τιμές, έστω και μετά θάνατον, ακόμα κι αν δεν τις αξίζει. Όλα για τα μάτια του κόσμου, όλα για τις εντυπώσεις και για το θεαθήναι. Στο εξαιρετικό αποτέλεσμα συνέτειναν, τα μέγιστα, οι ωραίες μουσικές επιλογές και οι υποβλητικοί φωτισμοί του Βαγγέλη Σαγρή, καθώς και η μεταμόρφωση του Δουκάκη από το μακιγιάζ της Ναϊάδας Σαγρή.
Οι θεατές, γελώντας συνέχεια στη διάρκεια της παράστασης, καταχειροκρότησαν όλους τους συντελεστές, στο τέλος, αποθεώνοντας τον Μιχαήλ Δουκάκη, για τη μοναδική ερμηνεία του.”
Νίκος Μπατσικανής, τακτικό μέλος της Ένωσης Κριτικών Θεάτρου.
