Αποθέματα νερού για το πολύ τέσσερα χρόνια υπολογίζει ότι διαθέτει η ΕΥΔΑΠ στους ταμιευτήρες με βάσει τις τρέχουσες συνθήκες και τις προβλέψεις για τις καιρικές συνθήκες, ενώ οι επενδύσεις που έχει προγραμματίσει η εταιρία για την προληπτική διαχείριση της υποβόσκουσας κρίσης διατρέχουν κίνδυνο εκτροχιασμού.
Μπροστά σε ένα ιδιαίτερα σύνθετο πρόβλημα βρίσκεται η ΕΥΔΑΠ, καθώς καλείται να διαχειριστεί τον κίνδυνο λειψυδρίας, ένα εξαιρετικά φιλόδοξο πρόγραμμα επενδύσεων και τα μεταβαλλόμενα δεδομένα που δημιουργεί η εδραίωση της νέας Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ).
Μιλώντας σε ενημέρωση δημοσιογράφων, ο CEO της ΕΥΔΑΠ Χάρης Σαχίνης, υπογράμμισε την αναγκαιότητα άμεσης υλοποίησης σειράς επενδύσεων προκειμένου αφενός να αποτραπεί η προδιαγραφόμενη κρίση λειψυδρίας στην Αττική. Ωστόσο, αυτό δεν είναι εύκολο, καθώς τόσο η χρηματοδότηση των έργων, όσο και η κοστολόγηση των παρεχομένων υπηρεσιών και παγίων λειτουργιών δεν αποτελεί εσωτερικό ζήτημα της ΕΥΔΑΠ πλέον, αλλά απόφαση της ΡΑΑΕΥ.
Για την προληπτική αντιμετώπιση ενδεχόμενης κρίσης λειψυδρίας η ΕΥΔΑΠ έχει καταλήξει σε ένα σχέδιο πολυεπίπεδων παρεμβάσεων που κοστολογείται στα 400 εκατ. Η ωρίμανση όμως του σχεδιασμού αποτελεί πρόκληση, τόσο σε θεσμικό και πολιτικό επίπεδο, όσο και επιχειρησιακά. Η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ αναγνωρίζει κινδύνους στην έγκαιρη έγκριση, ωρίμανση και υλοποίηση των έργων, την χρηματοδότηση και την εσωτερική διαχείριση, λόγω τυ υψηλού ηλικιακού μέσου όρου, του περιορισμένου προσωπικού και των μακρόσυρτων διαδικασιών προσκληψεων μέσω ΑΣΕΠ. Αν σε αυτό προστεθεί και η έλλειψη μηχανικών και γενικά προσωπικού για την πλήρωση τεχνικών θέσεων σε όλα τα επίπεδα της κατασκευαστικής διαδικασίας, τότε δημιουργείται ένα ιδιαίτερα εκρηκτικό μίγμα.
Από την πλευρά της πάντως, η ΕΥΔΑΠ, έχει ανεβάσει την δυνατότητα εκτέλεσης έργων σε πάνω από 100 εκατ. το χρόνο, αλλά για την έγκαιρη ολοκλήρωση των παρεμβάσεων και του συνόλου των επενδύσεων απαιτείται ο διπλασιασμός της από τα τρέχοντα επίπεδα.
Κίνδυνος λειψυδρίας
Τα τελευταία δύο χρόνια, η Αττική αντιμετωπίζει σημαντική μείωση των αποθεμάτων νερού, κυρίως λόγω της κλιματικής κρίσης που έχει οδηγήσει σε παρατεταμένη ανομβρία και αυξημένες θερμοκρασίες. Συγκεκριμένα, τα αποθέματα πόσιμου νερού μειώθηκαν από 1.100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα τον Οκτώβριο του 2022 σε κάτω από 700 εκατομμύρια κυβικά μέτρα τον Σεπτέμβριο του 2024, σημειώνοντας πτώση περίπου 36%. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΥΔΑΠ την τελευταία διετία έχουν χαθεί περίπου 450 εκατ. κυβικά μέτρα νερού, δηλαδή το 42,3% του νερού που έρχεται στην Αττική.
Παράλληλα, η ζήτηση νερού παρουσιάζει αυξητική τάση. Το πρώτο εξάμηνο του 2024, η κατανάλωση αυξήθηκε με ασυνήθιστα υψηλούς ρυθμούς, με τον Ιούνιο να καταγράφει αύξηση 12%.
Ο συνδυασμός μειωμένων αποθεμάτων και αυξημένης κατανάλωσης δημιουργεί ανησυχίες για την επάρκεια νερού στην Αττική. Εκτιμάται ότι, εάν συνεχιστούν οι ίδιες κλιματολογικές συνθήκες και καταναλωτικές συνήθειες, τα αποθέματα ενδέχεται να εξαντληθούν σε διάστημα λιγότερο των πέντε ετών.
Crisis Management
Για την αντιμετώπιση της κατάστασης, η ΕΥΔΑΠ έχει θέσει σε εφαρμογή σχέδιο που περιλαμβάνει την ενεργοποίηση γεωτρήσεων στη Μαυροσουβάλα, με στόχο την ανάκτηση περίπου 75 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως, καλύπτοντας το 1/3 της ετήσιας μείωσης των αποθεμάτων.
Επιπλέον, εξετάζονται μέτρα όπως η εκτροπή νερού από ποτάμια που καταλήγουν στη λίμνη Κρεμαστών.
Η πολιτεία, σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ, εφαρμόζει ένα 10ετές επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 2,1 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υδάτινων πόρων.
Παράλληλα, συνιστάται η λελογισμένη χρήση των υδάτινων αποθεμάτων από τους πολίτες, ώστε να συμβάλουν στην κοινή προσπάθεια αντιμετώπισης της λειψυδρίας.
Τα έργα…
Συνέχεια και επιτάχυνση των επενδύσεων ύψους 2,1 δισ. ευρώ την προσεχή δεκαετία έως το 2033 επιδιώκει η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ, η οποία ταυτόχρονα επιφορτίζεται με τον σχεδιασμό μέτρων αντιμετώπισης της λειψυδρίας στην Αττική, μια υπόθεση που βρίσκεται στα όρια του επείγοντος.
Ειδικότερα, για την αντιμετώπιση της ενδεχόμενης κρίσης λειψυδρίας καταρτίζεται ένα σχέδιο διαφορετικών παρεμβάσεων και ταχυτήτων. Ήδη προωθούνται λύσεις αντλιοσιοστασίων (Μαυροσουβάλα) και γεωτρήσεων (Κηφισός) που εκτιμάται ότι θα έχουν κόστος 400 εκατ. ευρώ. Η πιο μακροπρόθεσμη λύση αφορά στη σύνδεση της Αττικής με τη Λίμνη των Κρεμαστών και στην αξιοποίηση υδάτων δύο ποταμών, επιλογή που θα εξασφαλίσει νερό για 50 χρόνια με χαμηλό κόστος (0,15 λεπτά ανά κ.μ.), που ωστόσο έχει μακρύ πλάνο ωρίμανσης, απαιτεί μια διετία για την ολοκλήρωση, αλλά και κόστος επένδυσης της τάξης του μισού δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τον CEO της ΕΥΔΑΠ, Χάρη Σαχίνη, για την αντιμετώπιση της κρίσης προκρίνεται το σχέδιο αξιοποίησης της Λίμνης των Κρεμαστών. Το έργο θα υλοποιηθεί σε δύο φάσεις και η συνολική του αξία να ανέρχεται στα 535 εκατ. ευρώ.
Η ΕΥΔΑΠ έχει επισπεύσει την ωρίμανση του έργου, ενώ παράλληλα πιέζει και για την υιοθέτηση διαδικασιών fast track στην έγκριση και ωρίμανση του. Στόχος είναι να αποφευχθούν -όσο είναι δυνατόν- οι προσφυγές των ενδιαφερομένων κατά τη διάρκεια της διαγωνιστικής διαδικασίας, αλλά και των τοπικών φορέων κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Για το λόγο αυτό προωθούνται σε διαβούλευση με την πολιτεία ειδικά νομοθετήματα.
Σύμφωνα με τον CEO της ΕΥΔΑΠ, το έργο στα Κρεμαστά προσφέρει πλεονεκτήματα καθώς θα παρέχεται στην Αττική υψηλής ποιότητας νερό, αρκετά φθηνότερο σε σχέση με άλλες λύσεις, όπως για παράδειγμα η αφαλάτωση και η μεταφορά νερού με τάνκερ και υπάρχει η δυνατότητα κατασκευής αντλησιοταμιευτήρα μεταξύ άλλων.
…και οι επενδύσεις
Η ΕΥΔΑΠ έχει εκπονήσει μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα 958 εκατ. ευρώ στην Ανατολική Αττική (το οποίο έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους κατά 90%), προγραμματίζει έργα αντικατάστασης και δημιουργίας δικτύων (επένδυση 681,6 εκατ. ευρώ), αλλά και έργα αποχέτευσης ύψους 364,5 εκατ. ευρώ, ενώ υπολογίζει και επενδύσεις άνω των 100 εκατ. ευρώ για κτιριακά έργα, ψηφιακό μετασχηματισμό κ.λπ.
Σε βάθος χρόνου εξετάζει και την αναβάθμιση της Ψυτάλλειας (Φάση 3.0), υπολογίζοντας ότι θα απαιτηθούν 300 εκατ. ευρώ.
Για όλα τα παραπάνω, πέραν των πόρων για την Ανατ. Αττική, η διοίκηση της ΕYΔΑΠ βρίσκεται σε επαφές με την EIB προκειμένου να μελετήσει τη βέλτιστη εξεύρεση πόρων, εκμεταλλευόμενη επιδοτήσεις και χαμηλότοκες χρηματοδοτήσεις. Πάντως ο κ. Σαχίνης ανάφερε πως θα μπορούσε να υποστηριχθεί και από ένα «πράσινο» ομόλογο.
Σε φάση μελέτης βρίσκεται ο διαγωνισμός για την προμήθεια και εγκατάσταση νέων «έξυπνων» μετρητών, εκτιμώντας ότι το έργο αφορά σε προϋπολογισμό 300 εκατ. ευρώ.
Η έσχατη λύση
Σύμφωνα με τον κ. Σαχίνη, για τη συγκεκριμένη μελέτη η ΕYΔΑΠ εισηγείται νομοθετικές ρυθμίσεις ώστε να τεθεί σε καθεστώς fast track και να προχωρήσει με μεγαλύτερη ταχύτητα. Ως επόμενη λύση μελετάται η αφαλάτωση υφάλμυρου νερού από την περιοχή της Ιτέας, που έχει μικρότερο κατά 70% κόστος έναντι της αφαλάτωσης αλμυρού νερού. Πάντως ο κ. Σαχίνης αναφέρθηκε και στην έσχατη λύση που αφορά στη μεταφορά νερού από τον Αχελώο με τάνκερ σε βιομηχανικά λιμάνια όπως στα Άσπρα Σπίτια και τη Θίσβη Βοιωτίας.
Η εξίσωση των τιμών
Αν και ο κ. Σαχίνης απέφυγε να τοποθετηθεί σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο αύξησης των τιμολογίων της ΕYΔΑΠ, σημειώνοντας πως αφορά απόφαση του Ρυθμιστή, εκτίμησε πως στην τελική εξίσωση θα ληφθούν υπόψη σειρά παραγόντων επιχειρησιακών, αλλά και των παρεμβάσεων στο εξωτερικό υδροδοτικό.
Σε ό,τι αφορά την πορεία των επενδύσεων της εισηγμένης, ο κ. Σαχίνης εκτίμησε ότι η χρονιά θα κλείσει απορρόφηση πόρων 75 εκατ. ευρώ, που θα αυξηθούν σε 100 εκατ. ευρώ το 2025.
