Δύο τροπολογίες, μία για έκτακτη φορολόγηση των τραπεζών και μία με ρυθμίσεις για την Golden Visa και τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, έδωσε στη δημοσιότητα το ΠΑΣΟΚ.
Οι δύο τροπολογίες αφορούν στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, με τίτλο: «Μέτρα για την ενίσχυση του εισοδήματος, φορολογικά κίνητρα για την καινοτομία και τους μετασχηματισμούς επιχειρήσεων και άλλες διατάξεις».
Με την πρώτη τροπολογία το ΠΑΣΟΚ προτείνει την φορολόγηση των τραπεζικών ιδρυμάτων με έκτακτο φόρο 5% επί των κερδών προ φόρων, εφόσον αυτά υπερβαίνουν τα 400 εκατ. ευρώ ανά χρήση. Με τη δεύτερη προτείνει ρυθμίσεις στον νόμο για την Golden Visa και τον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων.
Στην τροπολογία με τίτλο: Έκτακτη εισφορά στα πιστωτικά Ιδρύματα του άρθρου 3 του ν. 4261/2014 επί των καθαρών κερδών των ετών 2023-2024 το ΠΑΣΟΚ αναφέρει:
Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη την πολιτική απροθυμία της κυβέρνησης να αναλάβει ουσιαστικές πρωτοβουλίες για τη μείωση των περιθωρίων επιτοκίου και δεδομένης της απουσίας βούλησης των ελληνικών τραπεζών να ευθυγραμμίσουν τα επιτόκιά τους με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, κρίνεται αναγκαία η λήψη δραστικών μέτρων, όπως είναι η προτεινόμενη θέσπιση έκτακτης εισφοράς στα καθαρά κέρδη των ελληνικών τραπεζών, η οποία αιτιολογείται και από ειδικότερους κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους:
Α) Το ελληνικό Δημόσιο συνεισέφερε πάνω 38 δισεκατομμύρια ευρώ -χώρια οι εγγυήσεις- για την ανασύνταξη του τραπεζικού συστήματος. Τώρα που οι τράπεζες έχουν εισέλθει σε φάση ισχυρής κερδοφορίας, χάρη και στα προγράμματα «Ηρακλής», ήρθε η ώρα να περάσει ένα μέρος από αυτά τα οφέλη για το τραπεζικό σύστημα και στον Έλληνα φορολογούμενο.
Β) Επιπλέον, από το πέρασμα των μετοχών που είχε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας σε ιδιώτες, το ελληνικό Δημόσιο εισέπραξε πολύ λιγότερα από αυτά που εύλογα θα περίμενε κανείς για να αποκατασταθεί ένα μέρος των βαρών που έπεσε στους φορολογούμενους για τη στήριξη του τραπεζικού συστήματος.
Γ) Η Ελλάδα διαθέτει μακράν τον υψηλότερο βαθμό συγκέντρωσης του τραπεζικού τομέα (άνω του 95% από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες) στην Ευρωζώνη, γεγονός που ευνοεί ολιγοπωλιακές πρακτικές, όπως τα μεγάλα περιθώρια επιτοκίου με όλες τις αρνητικές συνέπειες για τους Έλληνες καταθέτες, τους δανειολήπτες και τις ευκαιρίες χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας εν γένει.
Δ) Με δεδομένο επίσης, ότι το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο -δηλαδή, το καθαρό εισόδημα από τόκους που κερδίζει μία τράπεζα προς τα κερδοφόρα στοιχεία του ενεργητικού-των ελληνικών τραπεζών από το πρώτο τρίμηνο του 2023 έως το δεύτερο τρίμηνο του 2024 κινείται σταθερά σε διπλάσιο επίπεδο σε σχέση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο (1,61% σε σχέση με 3,32%), σύμφωνα με στοιχεία από την ΕΚΤ (βλ. σχετικούς πίνακες αμέσως παρακάτω), τα καθαρά επιτοκιακά έσοδα των τεσσάρων συστημικών τραπεζών κινήθηκαν στα 8 δισ. ευρώ το 2023 (με καθαρά κέρδη άνω των 4 δισεκατομμυρίων). Όπως παρατηρεί η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών στην Έκθεση Αξιολόγησης Κινδύνου (Ιούλιος 2024), η Ελλάδα είναι μεταξύ των τριών χωρών που εμφάνισαν το 2023 το υψηλότερο περιθώριο (spread) μεταξύ δανείων και καταθέσεων, μετά τη Λετονία και τη Λιθουανία.
Ε) Επιπλέον, η σημαντική αύξηση της κερδοφορίας σε ετήσια βάση των ελληνικών συστημικών τραπεζών οφείλεται και στο γεγονός ότι τα έσοδα από τόκους αντιπροσωπεύουν πολύ μεγαλύτερο ποσοστό των οργανικών εσόδων τους σε σχέση με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των εσόδων από τόκους στα συνολικά λειτουργικά έσοδα διαμορφώθηκε (δεύτερο τρίμηνο 2024) σε ποσοστό άνω του 78% για τα 4 συστημικά πιστωτικά ιδρύματα της Ελλάδας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις συστημικές τράπεζες της Ε.Ε. ήταν γύρω στο 60%, γεγονός που καταδεικνύει τη συμβολή του υψηλού περιθωρίου επιτοκίου στη δημιουργία απροσδόκητων κερδών.
ΣΤ) Η συμβολή των καταθέσεων στη διεύρυνση του επιτοκιακού περιθωρίου ενισχύεται και λόγω του ότι οι ελληνικές τράπεζες διαθέτουν από τους χαμηλότερους δείκτες δανείων προς καταθέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών τραπεζών, γεγονός που αποκλείει τη συντριπτική πλειονότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από τραπεζική χρηματοδότηση και δυσχεραίνει την κάλυψη του επενδυτικού κενού που έχει η ελληνική οικονομία.
Ζ) Για τη χρήση του 2023, τα καθαρά έσοδα από τόκους των τεσσάρων ελληνικών συστημικών τραπεζών ανήλθαν σε 8,1 δισεκ. ευρώ, 2,71 δισεκ. ευρώ περισσότερα από τη χρήση του 2022 (+50,47%) και 2,84 δισεκ. ευρώ περισσότερα από τη χρήση του 2021 (54,22%), ενώ τα έσοδα από προμήθειες σε 1,8 δισ. ευρώ από περίπου 1,715 δισεκ. στην προηγούμενη χρήση και 1,5 δισεκ. το 2021, αθροίζοντας έτσι οργανικά έσοδα 9,9 δισεκ. ευρώ. Αποτέλεσμα των παραπάνω, είναι η εμφάνιση κερδών προ φόρων 4,87 δισεκ. ευρώ για το 2023.
Επιπρόσθετα, στο πρώτο 9μηνο του 2024, και παρά την πτώση των επιτοκίων από την ΕΚΤ, τα επιτοκιακά έσοδα των τεσσάρων συστημικών τραπεζών διαμορφώθηκαν σε περίπου 6,35 δισεκ. ευρώ, ενώ τα έσοδα από προμήθειες ανήλθαν σε περίπου 1,54 δισεκ. ευρώ. Τα μεγέθη αυτά προδιαγράφουν ισχυρή επίδοση στα καθαρά έσοδα στο σύνολο του 2024.
Τούτων δοθέντων, προτείνουμε τη θέσπιση έκτακτης εισφοράς 5% για τα τραπεζικά ιδρύματα με κέρδη προ φόρων άνω των 400 εκατ. ευρώ, για τα έτη χρήσης 2023, 2024, καθώς σ’ αυτά εμπεριέχονται τα απροσδόκητα κέρδη (υπερκέρδη) που προκύπτουν από τη διεύρυνση του επιτοκιακού περιθωρίου, όπως αναλύσαμε παραπάνω.
Στη δεύτερη τροπολογία με τίτλο: Μέτρα ενίσχυσης του στεγαστικού αποθέματος – Αναστολή έκδοσης αδειών μόνιμου επενδυτή – Περιορισμός βραχυχρόνιων μισθώσεων αναφέρεται ότι:
Το επείγον της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί και κλιμακώνεται, καθιστά αναγκαία τη λήψη επιπλέον πολιτικών πρωτοβουλιών αφού τα ληφθέντα μέτρα δεν δείχνουν να επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Με την προτεινόμενη τροπολογία, προτείνεται μια πρώτη δέσμη μέτρων με στόχο τον τερματισμό των στρεβλώσεων της αγοράς ακινήτων που οφείλονται στην golden visa και την ανεξέλεγκτη αύξηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων.
Ειδικότερα προτείνονται
α) Η ολική αναστολή των διαδικασιών έκδοσης νέων αδειών διαμονής μόνιμου επενδυτή στα Πολεοδομικά Συγκροτήματα Περιφέρειας Αττικής και Ευρύτερης Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης καθώς και σε νησιωτικούς δήμους κάτω των 3.000 κατοίκων.
β) Η αναστολή των διαδικασιών έκδοσης νέων αδειών διαμονής μόνιμου επενδυτή στους νησιωτικούς δήμους άνω των 3.000 κατοίκων και στα Πολεοδομικά Συγκροτήματα Δήμων όπου, εντός των ορίων τους, έχει συντελεστεί μεσοσταθμική αύξηση 30% των μισθωμάτων κατοικιών, εντός του έτους 2024 σε σχέση με το ύψος των μισθωμάτων του έτους 2019. Η μεσοσταθμική αύξηση διαπιστώνεται βάσει των δηλωθέντων ενοικίων στις ανανεώσεις ή δηλώσεις νέων μισθώσεων κύριων κατοικιών που υποβάλλονται στην πλατφόρμα της ΑΑΔΕ. Η υπαγωγή των περιοχών που υπάγονται στην αναστολή του άρθρου 100Α ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
γ) Ορίζεται εξαίρεση από την αναστολή του άρθρου 100Α για την περίπτωση ε της παραγράφου 1 του άρθρου 100 του ν.5038/23. Η εξαίρεση αφορά τις περιπτώσεις που το ακίνητο αποκτάται από τον/ην αιτών/ούσα εξ αδιαθέτου ή λόγω κληρονομιάς ή γονικής παροχής.
δ. Επεκτείνονται οι περιορισμοί της παραγράφου 7Α του άρθρου 100 του ν.5038/23, λόγω γενικού συμφέροντος, στα ακίνητα που έχουν αποκτηθεί στις περιοχές αναστολής έκδοσης νέων αδειών μόνιμων επενδυτών. Στόχος είναι να επιστρέψουν όλα τα ακίνητα της golden visa στη μακροχρόνια μίσθωση ή, προφανώς, στην ιδιοκατοίκηση από τους ιδιοκτήτες τους.
Αποτέλεσμα αυτής της ρύθμισης θα είναι η σταδιακή ενίσχυση του αποθέματος των κατοικιών για μακροχρόνια μίσθωση σε περιοχές που πλήττονται από τη στεγαστική κρίση και, ιδίως, στις περιοχές που υπάρχει ζήτηση κατοικίας από μόνιμους κατοίκους, δημοσίους υπαλλήλους και φοιτητές/τριες. Ο περιορισμός επιβάλλεται κατά τη φάση ανανέωσης της άδειας μόνιμου επενδυτή.
