Αμετάβλητη στο ΒΒΒ- με ουδέτερο outlook άφησε η FitchRatings την αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας. Υπενθυμίζεται ότι ο αμερικανικός οίκος αξιολογήσεων είχε αναβαθμίσει την ελληνική οικονομία στην επενδυτική βαθμίδα, με σταθερές προοπτικές, στο τέλος του 2023.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης του Fitch οι παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε δράση/αναβάθμιση θετικής αξιολόγησης είναι οι εξής:
Δημόσια οικονομικά: Εμπιστοσύνη για περαιτέρω σημαντική μείωση του χρέους της γενικής κυβέρνησης/ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα, λόγω παρατεταμένων πρωτογενών πλεονασμάτων.
Μακροοικονομικά: Βελτίωση του μεσοπρόθεσμου αναπτυξιακού δυναμικού και των επιδόσεων, για παράδειγμα, λόγω υψηλότερων επενδύσεων ή/και εφαρμογής διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Σημειώνεται ότι αντίστοιχες είναι και οι αξιολογήσεις που έχουν δώσει οι, Moody’s, SCOPE, S&P και DBRS, οι οποίες έχουν διατηρήσει την Ελλάδα στην ελάχιστη επενδυτική βαθμίδα, όμως αναβάθμισαν την προοπτική της οικονομίας στο Positive.
Η τελευταία αξιολόγηση για φέτος αναμένεται από τη Scope Ratings στις 6 Δεκεμβρίου και η πιο κρίσιμη αξιολόγηση αναμένεται στις αρχές του έτους από τη Moody’s που εκτός κάποιου συγκλονιστικού απροόπτου θα δώσει επιτέλους την επενδυτική βαθμίδα στη χώρα.
Πιστωτική Ισχύς και Αδυναμίες:
Οι αξιολογήσεις της Ελλάδας υποστηρίζονται από επίπεδα κατά κεφαλήν εισοδήματος υψηλότερα και δείκτες διακυβέρνησης σύμφωνα με τη διάμεση τιμή «BBB», καθώς και από ένα αξιόπιστο πλαίσιο πολιτικής που υποστηρίζεται από την ένταξη στην ΕΕ και την ευρωζώνη. Η δημοσιονομική και μακροοικονομική προσαρμογή έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια, με βάση τη βελτίωση των θεμελιωδών μεγεθών και την αξιοπιστία των πολιτικών. Αυτά τα πλεονεκτήματα αντιτίθενται στις κληρονομιές της κρίσης δημόσιου χρέους, ιδίως στο πολύ υψηλό, αλλά σταθερά μειούμενο δημόσιο χρέος, καθώς και στη σημαντική απώλεια οικονομικού προϊόντος, το χαμηλό επενδυτικό ποσοστό, τις επίμονες εξωτερικές ανισορροπίες και τις κληροδοτημένες ενδεχόμενες υποχρεώσεις από τον τραπεζικό τομέα. .
Συνετή δημοσιονομική στάση: Ο διεθνής οίκος αναμένει ότι η υγιής δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης θα συνεχιστεί το 2025 και το 2026. Η Ελλάδα έχει επιτύχει ισχυρή δημοσιονομική θέση μετά την πανδημία και τα ενεργειακά σοκ, με δημοσιονομικό έλλειμμα που εκτιμάται γύρω στο 1% του ΑΕΠ φέτος. Αυτό είναι ευνοϊκότερο από το τρέχον διάμεσο έλλειμμα «BBB» 2,6% και κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ 3,1%. Τα έσοδα ενισχύονται με τη βελτίωση της είσπραξης φόρων, ενώ οι δαπάνες βρίσκονται υπό αυστηρό κρατικό έλεγχο. Προβλέπει ότι το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα θα παραμείνει πάνω από το 2% του ΑΕΠ τουλάχιστον έως το 2026.
Αξιόπιστο δημοσιονομικό πλαίσιο: Η δέσμευση της κυβέρνησης για δημοσιονομική σύνεση ενισχύθηκε πρόσφατα από το προσχέδιο προϋπολογισμού του 2025 και το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό-διαρθρωτικό σχέδιο που εκπονήθηκε σύμφωνα με το αναθεωρημένο δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να διατηρήσει το δημοσιονομικό έλλειμμα σημαντικά κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και να διασφαλίσει τη συνεχή μείωση του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ, με βάση μια μέτρια πορεία αύξησης των πρωτογενών δαπανών, τη νέα βασική μεταβλητή της Ε.Ε. κανόνες. Ο Fitch θεωρεί το σχέδιο εξυγίανσης ως αξιόπιστο.
Μειωμένο δημόσιο χρέος : Ο συνδυασμός σταθερών πρωτογενών πλεονασμάτων, χαμηλού και σταθερού κόστους τόκων και αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ γύρω στο 4% θα εξασφαλίσει τη συνεχή μείωση του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ. Το βασικό σενάριο του οίκου είναι ότι το χρέος θα μπορούσε να μειωθεί κάτω από το 140% του ΑΕΠ έως το 2028 από 164% στο τέλος του 2023 και κορύφωση 207% το 2020. Η Ελλάδα πέτυχε μία από τις μεγαλύτερες μειώσεις χρέους μετά την πανδημία στην Ευρώπη. Ωστόσο, το χρέος εξακολουθεί να είναι σχεδόν τρεις φορές υψηλότερο από το διάμεσο «BBB» του 56% και πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης του 90%.
Χαμηλοί κίνδυνοι χρηματοδότησης – Αναταξινόμηση χρέους : Το ευνοϊκό προφίλ χρέους της χώρας – μακροχρόνιες μέσες λήξεις 19 ετών με ευνοϊκά επιτόκια και μεγάλα ταμειακά διαθέσιμα (47 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2024) – μειώνει σημαντικά τους κινδύνους της αγοράς και λειτουργεί ως αποθεματικό έναντι μελλοντικών κραδασμών. Σε αυτό το ευνοϊκό πλαίσιο, οι αναλυτές του Fitch αναμένουν μια ομαλή μετάβαση στη χρηματοδότηση της αγοράς. Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 12 δισ. ευρώ (5,5% του ΑΕΠ) λόγω της αναταξινόμησης του αναβαλλόμενου επιτοκίου των δανείων του EFSF. Η αναταξινόμηση αύξησε επίσης το τεκμαρτό επιτόκιο του αποθέματος χρέους κατά περίπου 20 μ.β. από 1,3% σε περίπου 1,5%, πολύ χαμηλότερα ακόμη από την ονομαστική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Μέτρια τροχιά ανάπτυξης : Οι αναλυτές προβλέπουν αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ 2,4% το επόμενο έτος, παρόμοια με το 2024 και το 2023. Η ανάπτυξη υποστηρίζεται από μια σταθερή επιτάχυνση των επενδύσεων και τη μέτρια αύξηση της κατανάλωσης, που υποστηρίζεται από τις αυξήσεις των πραγματικών μισθών και την περαιτέρω πτώση της ανεργίας. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 9,3% τον Σεπτέμβριο του 2024, το χαμηλότερο από το 2009 και ο πληθωρισμός σταθεροποιήθηκε γύρω στο 3% τους τελευταίους μήνες. Η διευκόλυνση ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF) έχει υποστηρίξει επενδύσεις, με την Ελλάδα να επιτυγχάνει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά απορρόφησης της συνιστώσας της επιχορήγησης μεταξύ των μελών της ΕΕ. Αναμένουν επίσης ορισμένες θετικές επιπτώσεις από το RRF στις ιδιωτικές επενδύσεις και την κατανάλωση.
Κρίση χρέους
Παρά τις πρόσφατες σταθερές επιδόσεις ανάπτυξης, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει διαρκή σημάδια από τις κρίσεις χρέους της: ο δείκτης επενδύσεων 15,6% προς το ΑΕΠ εξακολουθεί να είναι χαμηλός σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ και το επίπεδο του ΑΕΠ είναι σχεδόν 20 π.μ. κάτω από το ανώτατο όριο του 2007. Ο Fitch αναμένει ότι η οικονομική ανάπτυξη θα παραμείνει σε σταθερή πορεία της τάξης του 2% μεσοπρόθεσμα, πάνω από τον ρυθμό ανάπτυξης της ευρωζώνης.
Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών: Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (CAD) ήταν 6,3% του ΑΕΠ το 2023, σημαντικά υψηλότερο από το διάμεσο «BBB» του 0,3%. Το CAD μειώθηκε το 2023 από 10,3% του ΑΕΠ το 2022, λόγω χαμηλότερων τιμών των βασικών εμπορευμάτων, αλλά η βελτιωτική τάση δεν συνεχίστηκε το α’ εξάμηνο του 2024. Τα έσοδα από τον τουρισμό επιβραδύνθηκαν την καλοκαιρινή περίοδο αιχμής, αντανακλώντας πιθανώς τη συνολική αδυναμία της ευρωπαϊκής ζήτησης.
Από διαρθρωτική άποψη, το πολύ χαμηλό ποσοστό αποταμίευσης των ελληνικών εγχώριων τομέων είναι ο κύριος λόγος για το σημαντικό CAD, ενώ η περαιτέρω επιτάχυνση των επενδύσεων πλούσιες σε εισαγωγές μεσοπρόθεσμα θα ασκήσει περαιτέρω πίεση στο CAD. Η ένταξη στην Ευρωζώνη μετριάζει τους χρηματοδοτικούς κινδύνους που απορρέουν από το μεγάλο CAD και δεν αναμένουμε καμία διακοπή στις εξωτερικές ροές κεφαλαίων.
Για τις τράπεζες
Ο Fitch αναβάθμισε τις αξιολογήσεις των τεσσάρων συστημικών τραπεζών κατά μία βαθμίδα τον Σεπτέμβριο, με θετικές προοπτικές. Αυτό αντανακλά τις προσδοκίες του για περαιτέρω βελτιώσεις στο λειτουργικό περιβάλλον της Ελλάδας και στο πιστωτικό προφίλ των τραπεζών. Οι ελληνικές τράπεζες διατηρούν υψηλή ρευστότητα και ισχυρή κερδοφορία, υποστηριζόμενες από υψηλότερα επιτόκια, την ολοκλήρωση της αναδιάρθρωσης και την εκκαθάριση του ισολογισμού.
Βελτίωση της ποιότητας κεφαλαίου και ενεργητικού: Ο συνολικός δείκτης κεφαλαίου 19,1% στο τέλος Ιουνίου 2024 πλησιάζει τον μέσο όρο της ευρωζώνης του 20,1%. Ο δείκτης των ενοποιημένων μη εξυπηρετούμενων δανείων (τέλος Ιουνίου 2024: 6,4%) θα μειωθεί περαιτέρω το β’ εξάμηνο του 24-2025 λόγω ενός συνδυασμού οργανικών ενεργειών, μικρών πωλήσεων χαρτοφυλακίου και αύξησης των δανείων. Επίσης, η εκκαθάριση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων σε λιγότερο σημαντικά ιδρύματα θα υποστηριχθεί από το σύστημα προστασίας περιουσιακών στοιχείων.
