Ο Τζο Μπάιντεν εγκρίνει και η Ουκρανία λαμβάνει χρησιμοποιεί αμερικανικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς κατά της Ρωσίας, ενώ ο Βλάντιμιρ Πούτιν ολοκληρώνει την προαναγγελθείσα αναθεώρηση του πρωτοκόλλου χρήσης πυρηνικών όπλων κατεβάζοντας αισθητά το όριο πυρηνικής απάντησης, δημιουργώντας μια ιδιαίτερα επικίνδυνη δυναμική σε έναν “κουρασμένο” πόλεμο…
Οι γεωπολιτικές εξελίξεις άγχωσαν μεν, αλλά δεν πανικόβαλαν τις διεθνείς αγορές, οι οποίες έδειξαν να ανησυχούν με απώλειες στην Ευρώπη, μικτά πρόσημα στις ΗΠΑ και άνοδο χρυσού και πετρελαίου.
Σίγουρα, η διαφοροποίηση της πολεμικής γεωγραφίας που επιτυγχάνεται με την έγκριση των ΗΠΑ και η απάντηση της Ρωσίας με τον περιορισμό των περιθωρίων για πλήγματα, φέρνουν πιο κοντά το ενδεχόμενο κλιμάκωσης. Ωστόσο, στην πραγματικότητα το σκηνικό δεν μεταβάλλεται ουσιωδώς, αλλά με τον πόλεμο να υπερβαίνει πλέον τις 1000 ημέρες, οι δύο πλευρές έχουν αντιληφθεί ότι σύντομα θα αναγκαστούν να κάτσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και επιχειρούν να το πράξουν η κάθε μια με τους δυνατόν καλύτερους όρους.
Αναμφισβήτητα, μετά τις τελευταίες εξελίξεις τα περιθώρια λάθους στον πόλεμο στενεύουν, αλλά πρακτικά η κατάσταση στο πεδίο δεν μεταβάλλεται καταλυτικά.
State of play
Καθώς η σύγκρουση εισήλθε στην 1.000ή της ημέρα, η Ουκρανία εκμεταλλεύτηκε τις πρόσφατες ικανότητες της σε πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς για να χτυπήσει στρατιωτική βάση στο ρωσικό έδαφος. Η Μόσχα, η οποία είχε προειδοποιήσει για τέτοιες ενέργειες, ενέτεινε την απειλή χρήσης πυρηνικών ως απάντηση σε συμβατικές επιθέσεις.
Παράλληλα, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι η Ρωσία θα αντιδράσει ανάλογα με την επίθεση ATACMS.
Αυτές οι δύο εξελίξεις, νωρίς την Τρίτη, αναστάτωσαν επενδυτές που για καιρό αγνοούσαν την καθημερινή φθορά του πολέμου, οδηγώντας τους σε ασφαλή καταφύγια. Στην πραγματικότητα, η πρόσφατη άφιξη Βορειοκορεατών στρατιωτών για υποστήριξη των ρωσικών δυνάμεων στο πεδίο της μάχης είχε ήδη ανεβάσει τους τόνους.
Στήνουν διπλωματικά ναρκοπέδια
Η προοπτική επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο και η δέσμευσή του να τερματίσει τον πόλεμο σύντομα έχει δημιουργήσει αίσθηση επείγουσας ανάγκης για την Ουκρανία και τους συμμάχους της.
Σε αυτό το πλαίσιο, η απόφαση του Τζο Μπάιντεν να εγκρίνει τη χρήση ATACMS από την Ουκρανία αποτέλεσε προσπάθεια να δημιουργήσει τετελεσμένα για την εισερχόμενη διοίκηση Τραμπ, στελέχη της οποίας στο παρελθόν είχαν τοποθετηθεί υπέρ της στρατηγικής αυτής. Ωστόσο, μετά τις δηλώσεις Τραμπ για τον άμεσο τερματισμό του πολέμου -και αφού δεν έχουν υπάρξει νέες δηλώσεις- οι κινήσεις ερμηνεύονται ως επίδειξη ισχύος και προσπάθεια βελτίωσης της διαπραγματευτικής θέσης.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι απηύθυνε έκκληση για περισσότερα όπλα για να ενισχύσει τη θέση της Ουκρανίας. Η κυβέρνηση Μπάιντεν στέλνει όσο περισσότερη βοήθεια μπορεί πριν την αποχώρησή της από την εξουσία, ενώ ο Όλαφ Σολτς στη Γερμανίας επικοινώνησε με τον Πούτιν την προηγούμενη εβδομάδα ανοίγοντας εκ νέου τον δίαυλο. Βέβαια, ο Πούτιν δεν έδειξε ενδιαφέρον για συμβιβασμό, σύμφωνα με τον Σολτς.
Οι ανησυχίες για ενδεχόμενη στρατηγική πολυεπίπεδης κλιμάκωσης, εντάθηκε περαιτέρω όταν δύο υποθαλάσσια καλώδια δεδομένων υπέστησαν ζημιές στη Βαλτική κοντά στον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ τη Δευτέρα. Οι πρώτες εκτιμήσεις έκαναν λόγο για δολιοφθορά, με τα βλέμματα να στρέφονται στη Ρωσία.
Η προέλευση των τελευταίων εξελίξεων μπορεί να ανιχνευθεί στην παρέμβαση της Πιονγιάνγκ τον περασμένο μήνα, παρά τις προειδοποιήσεις της Ουάσινγκτον.
Δράση και αντίδραση
Στις 17 Νοεμβρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες ενέκριναν τη χρήση των Army Tactical Missile Systems (ATACMS) στην Ουκρανία. Οι όροι χρήσης και ο αριθμός των συστημάτων που έχουν αναπτυχθεί δεν είναι ακόμη ξεκάθαροι, αλλά εδώ είναι όσα γνωρίζουμε: Τα ATACMS είναι βαλλιστικοί πύραυλοι επιφανείας-επιφανείας με στερεό καύσιμο, με εμβέλεια 300 χιλιομέτρων (186 μιλίων). Κατά την εκτόξευση, ακολουθούν τροχιά υψηλής ατμόσφαιρας και πέφτουν με απότομη γωνία. Έχουν ικανό φορτίο 225 κιλών (500 λιβρών) εκρηκτικών ή διασκορπισμένων πυρομαχικών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά στόχων ευρείας περιοχής και ελαφρά θωρακισμένων στόχων, και έχουν κυκλικό σφάλμα πιθανότητας 9 μέτρων (περίπου 30 πόδια).
Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι η Ουκρανία έχει πλέον τη δυνατότητα να χτυπήσει βαθύτερα στο ρωσικό έδαφος απ’ ό,τι μπορούσε προηγουμένως, με πυραύλους που είναι δύσκολο να αναχαιτιστούν και εξαιρετικά ακριβείς στην μέγιστη εμβέλειά τους.
Ίσως η εισαγωγή των ATACMS να αλλάξει τη γεωγραφία του πεδίου μάχης. Περίπου 14 ρωσικά αεροδρόμια και θέσεις εκτόξευσης βρίσκονται τώρα εντός της εμβέλειάς τους, όπως και βασικά σημεία της ρωσικής επιμελητείας, περιλαμβανομένων περιοχών εξοπλισμού, στρατοπέδευσης στρατευμάτων και οδών. Ολόκληρη η περιοχή του Κουρσκ στη Ρωσία βρίσκεται σε απόσταση πλήγματος από τους νέους πυραύλους της Ουκρανίας. Το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας ισχυρίζεται ότι κατέρριψε πέντε από αυτούς κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης στις 19 Νοεμβρίου.
Ωστόσο, χωρίς να γνωρίζουμε πόσα ATACMS έχουν αναπτυχθεί ή τη θέση των σημείων εκτόξευσης, είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε πόσο καθοριστικά είναι πραγματικά. Η Ουκρανία έχει ήδη πυραύλους που μπορούν να πλήξουν μακρύτερα από τους ATACMS, αλλά δεν παράγει αρκετούς για να τους χρησιμοποιήσει πέρα από στοχευμένες επιθέσεις ακριβείας. Η Ρωσία, επίσης, έχει τη δυνατότητα να πλήξει στόχους σε όλη την Ουκρανία – και το έχει κάνει πολλές φορές – αλλά ο πόλεμος συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό. (Αυτό δεν περιλαμβάνει τους γενικούς περιορισμούς της αεροπορικής δύναμης).
Στενεύουν τα περιθώρια
Η απόφαση χρήσης των ATACMS ανοίγει, ωστόσο, την πόρτα για περαιτέρω κλιμάκωση. Καταρχάς, η Μόσχα απάντησε ολοκληρώνοντας ένα ανανεωμένο πυρηνικό δόγμα, το οποίο μειώνει το όριο για πυρηνικό πλήγμα, περιλαμβάνοντας και συμβατική επίθεση κατά της Ρωσίας που αποτελεί «κρίσιμη απειλή» για την εδαφική της ακεραιότητα ή κυριαρχία. Αυτό περιλαμβάνει ζημιές σε ζωτικής σημασίας κυβερνητικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις, η εξουδετέρωση των οποίων θα διατάρασσε τις ρωσικές πυρηνικές δυνάμεις. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε επίσης ότι η απόφαση φέρνει τη Δύση άμεσα στη σύγκρουση στην Ουκρανία. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι οι ATACMS θα οδηγήσουν σε πυρηνικό ολοκαύτωμα, αλλά περιορίζουν τα περιθώρια λάθους σε έναν πόλεμο κατά μιας πυρηνικής δύναμης.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν ενέκρινε τη χρήση των ATACMS κατά του ρωσικού εδάφους στους τελευταίους μήνες της θητείας της. Είναι απίθανο η απόφαση αυτή από μόνη της να επηρεάσει οποιοδήποτε ειρηνευτικό σχέδιο που μπορεί να προτείνει ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος δεν έχει ακόμη κάνει δήλωση για τη σύγκρουση, που τώρα διανύει την 1.000ή της ημέρα.
