Σε εξίσωση για δεινούς λύτες εξελίσσεται η συνεδρίαση του Δεκεμβρίου της ΕΚΤ, καθώς καλλιεργούνται μεν προσδοκίες για νέα μείωση επιτοκίων, ωστόσο, η ισορροπία στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ δεν φαίνεται ότι έχει διαμορφωθεί ακόμη, ενώ πολλά θα εξαρτηθούν και τα μέλη που ψηφίζουν τον συγκεκριμένο μήνα.
Το διοικητικό συμβούλιο έχει αναγνωρίσει ότι ο πληθωρισμός έχει εισέλθει σε βιώσιμα πτωτική τροχιά, αναμένει όμως μία ακόμη έξαρση προς τα τέλη του έτους. Ταυτόχρονα, οι ενδείξεις για την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη και ιδιαίτερα στις μεγάλες οικονομίες είναι ανησυχητικές.
Η τελική απόφαση από το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ για τη μείωση των επιτοκίων αποτελεί μια ιδιαίτερα περίπλοκη διαδικασία, καθώς δεν ψηφίζουν όλα τα μέλη σε όλες τις συνεδριάσεις. Έτσι, πολλές φορές η απόφαση βασίζεται σε μια ιδιότυπη ισορροπία δυνάμεων και άλλες, αποτελεί προϊόν σφαιρών επιρροής. Δηλαδή, η Κριστίν Λαγκάρντ δεν πρόκειται να πιέσει για μια απόφαση σε περίοδο που πολλοί σύμμαχοί της δεν θα έχουν δικαίωμα ψήφου, καθώς θα χρειαζόταν να πείσει άλλους ή να εκτεθεί χάνοντας την υποστήριξη των μελών στο διοικητικό συμβούλιο. Έτσι, οι αποφάσεις που τελικά προτείνονται είναι πάντα αυτές που θα ψηφιστούν, ενώ παράλληλα τίθενται επί τάπητος και άλλα σενάρια για να καταγραφεί η άλλη άποψη, όταν υπάρχουν ισχυρές διαφωνίες.
Όπερ σημαίνει ότι εκτός από την ισορροπία γερακιών/περιστεριών, υπάρχει και η εξίσωση των μελών που ψηφίζουν κάθε δεδομένη περίοδο. Αυτά, όλα, είναι γνωστά και δημόσια, η αντιστοίχιση θέσεων-δικαιωμάτων ψήφου αποτελεί ενδεχομένως το αγαπημένο παιχνίδι των αναλυτών διεθνώς όταν προσπαθούν να προβλέψουν τα επόμενα βήματα της ΕΚΤ.
Στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου, που αναμένονται οι σημαντικές αποφάσεις, δεν ψηφίζουν οι κεντρικοί τραπεζίτες της Γερμανίας, του Βελγίου, της Εσθονίας, της Ιρλανδίας και της Ελλάδας.
Η ακτινογραφία του διοικητικού συμβουλίου
Σε αυτή τη φάση, οι κεντρικοί τραπεζίτες παραμένουν διχασμένοι, καθώς τα στοιχεία για τον πληθωρισμό -για πολλούς- δεν είναι καταληκτικά, ενώ οι ανησυχίες για την ανάπτυξη για άλλους υπερισχύουν.
Οι απόψεις των αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σχετικά με το πού πρέπει να κατευθυνθεί η νομισματική πολιτική αρχίζουν να διαφέρουν, καθώς ο στόχος του 2% για τον πληθωρισμό πλησιάζει.
Ενώ ορισμένοι από τους πιο δυναμικά «περιστέρια» συζητούν ανοιχτά την ανάγκη για μεγαλύτερες μειώσεις επιτοκίων, τα «γεράκια» συνάδελφοί τους ζητούν περισσότερη επιφυλακτικότητα. Και αυτοί τονίζουν ότι το κόστος δανεισμού δεν θα πρέπει να περιορίζει την οικονομία για περισσότερο από όσο χρειάζεται, αλλά διατηρούν τη θέση τους ότι η μάχη κατά των αυξημένων πιέσεων στις τιμές δεν έχει ακόμα κερδηθεί.
Την περασμένη εβδομάδα, η ΕΚΤ μείωσε τα επιτόκια για τρίτη φορά φέτος, φέρνοντας το βασικό επιτόκιο καταθέσεων στο 3,25%. Οι οικονομολόγοι και οι επενδυτές αναμένουν περαιτέρω μειώσεις τους επόμενους μήνες.
Η ανθρωπογεωγραφία μιας απόφασης
Christine Lagarde, Πρόεδρος:
«Για μένα, η κατεύθυνση είναι ξεκάθαρη. Αυτό που ξεκινήσαμε τον Ιούνιο είναι η ορθολογική προσέγγιση και πρέπει να συνεχιστεί με προσοχή.
«Όλη την εβδομάδα θα ακούτε ανθρώπους να λένε, “θα έπρεπε να είναι 50, θα έπρεπε να είναι 25”. Όχι. Η κατεύθυνση είναι ξεκάθαρη, ο ρυθμός θα καθοριστεί με βάση αναδρομικά και μελλοντικά δεδομένα χρησιμοποιώντας τα τρία κριτήρια και εφαρμόζοντας κρίση».
Philip Lane, Κύριος Οικονομολόγος:
Υπάρχει «υψηλή πεποίθηση ότι η διαδικασία αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού βρίσκεται σε καλό δρόμο, αλλά ταυτόχρονα έχουμε πρόβλεψη για χαμηλή ανεργία, αύξηση της κατανάλωσης και ανάκαμψη των επενδύσεων».
Παρά τα πρόσφατα δεδομένα που έθεσαν ερωτήματα για τις προβλέψεις ανάπτυξης, η οικονομία της περιοχής των 20 μελών δεν παρουσιάζει σημάδια «δραματικής αποδυνάμωσης».
Joachim Nagel, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από τη Γερμανία:
«Η συζήτηση για 25 ή κάτι άλλο, στο τέλος δεν είναι χρήσιμη. Ζούμε σε ένα πολύ αβέβαιο περιβάλλον, οπότε πρέπει να περιμένουμε τα νέα δεδομένα και μετά να αποφασίσουμε.»
Francois Villeroy de Galhau, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από τη Γαλλία:
«Δεν είμαστε πίσω από την καμπύλη σήμερα, αλλά η ευελιξία πρέπει να μας προστατεύει από το να τρέχουμε τέτοιο κίνδυνο στο μέλλον. Ο κίνδυνος να μειώσουμε πολύ αργά τη περιοριστική μας στάση θα μπορούσε πράγματι να γίνει πιο σημαντικός σε σύγκριση με αυτόν της γρήγορης δράσης».
Fabio Panetta, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από την Ιταλία:
«Υπάρχει ένας συνδυασμός χαμηλού πληθωρισμού και αδύναμης ανάπτυξης, και αυτό ξεκάθαρα συντελεί σε περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής μας πολιτικής»
Jose Luis Escriva, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από την Ισπανία:
Οι ανοδικοί και καθοδικοί κίνδυνοι για τον πληθωρισμό είναι περίπου ισοδύναμοι. «Ο πληθωρισμός στις υπηρεσίες μειώνεται, αλλά υπάρχει ακόμη κάποιος βαθμός ακαμψίας».
Klaas Knot, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από την Ολλανδία:
«Δεν αποκλείω τίποτα, αλλά φαίνεται ότι θα χρειαστεί αρκετή επιδείνωση για να ανησυχούμε για τον κίνδυνο διαρθρωτικής υποχώρησης.»
Robert Holzmann, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από την Αυστρία:
«Θα έλεγα ότι ένα βήμα κατά ένα τέταρτο είναι πιθανό τον Δεκέμβριο. Μια μεγαλύτερη μείωση μισής μονάδας είναι απίθανη, αν και όχι αδύνατη».
Olli Rehn, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από τη Φινλανδία:
«Η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στην ευρωζώνη είναι σε καλό δρόμο. Η προοπτική ανάπτυξης έχει εξασθενίσει αρκετά.»
Peter Kazimir, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από τη Σλοβακία:
«Η απόφασή μας να μειώσουμε τα επιτόκια τον Οκτώβριο αφήνει τη συνάντηση του Δεκεμβρίου ανοιχτή».
Mario Centeno, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από την Πορτογαλία:
«Δεν χρειάζεται να περιοριστούμε μόνο σε κινήσεις ενός τετάρτου μονάδας».
Gediminas Simkus, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από τη Λιθουανία:
«Η κατεύθυνση είναι ξεκάθαρη — λιγότερο περιοριστική νομισματική πολιτική».
Christodoulos Patsalides, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από την Κύπρο:
«Αν δεν υπάρχουν εκπλήξεις προς τα πάνω για τον πληθωρισμό, τότε θα μπορούσαμε και θα έπρεπε να συνεχίσουμε τη μείωση των επιτοκίων».
Πως ψηφίζουν τα μέλη του ΔΣ της ΕΚΤ
Ποιο είναι το σύστημα εναλλαγής των δικαιωμάτων ψήφου στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ;
Το σύστημα εναλλαγής αφορά την κατανομή των δικαιωμάτων ψήφου στα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Το Συμβούλιο είναι το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΚΤ και είναι υπεύθυνο για τον καθορισμό των επιτοκίων και τη διεξαγωγή της νομισματικής πολιτικής. Αποτελείται από έξι μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τους 20 Διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών των χωρών της ζώνης του ευρώ. Η προσχώρηση της Λιθουανίας στη ζώνη του ευρώ το 2015 προκάλεσε μια αλλαγή στα δικαιώματα ψήφου, όπως προβλέφθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2002.
Γιατί είναι απαραίτητη η εναλλαγή των δικαιωμάτων ψήφου;
Βοηθά στη διατήρηση της ικανότητας του Διοικητικού Συμβουλίου να λαμβάνει αποφάσεις, ακόμη και όταν ο αριθμός των χωρών της ζώνης του ευρώ αυξάνεται σταδιακά και μαζί με αυτές ο αριθμός των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου. Σύμφωνα με τις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το σύστημα εναλλαγής έπρεπε να εφαρμοστεί μόλις ο αριθμός των Διοικητών ξεπεράσει τους 18, κάτι που συνέβη την 1η Ιανουαρίου 2015 με την είσοδο της Λιθουανίας στη ζώνη του ευρώ.
Ποιοι Διοικητές έχουν δικαιώματα ψήφου έναν συγκεκριμένο μήνα και ποιοι όχι;
Οι χώρες της ζώνης του ευρώ χωρίζονται σε ομάδες σύμφωνα με το μέγεθος των οικονομιών τους και των χρηματοοικονομικών τους τομέων. Για να καθοριστεί σε ποια ομάδα ανήκει κάθε Διοικητής, καταρτίστηκε μια κατάταξη. Οι Διοικητές των χωρών που κατατάσσονται από την πρώτη έως την πέμπτη θέση – επί του παρόντος, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και οι Κάτω Χώρες – μοιράζονται τέσσερα δικαιώματα ψήφου. Όλοι οι άλλοι (15 από την ένταξη της Κροατίας την 1η Ιανουαρίου 2023) μοιράζονται 11 δικαιώματα ψήφου. Οι Διοικητές εναλλάσσονται στη χρήση των δικαιωμάτων κάθε μήνα.
Θα μπορούσε το νέο καθεστώς να είχε αναβληθεί;
Όχι, καθώς αυτό θα παραβίαζε τις συνθήκες της ΕΕ. Η αρχική απόφαση επέτρεπε μια αναβολή (μέχρι να υπάρχουν περισσότερες από 18 χώρες της ζώνης του ευρώ), αλλά αυτή η επιλογή είχε ήδη χρησιμοποιηθεί. Δεν ήταν δυνατή άλλη αναβολή.
Πριν από την 1η Ιανουαρίου 2015 ίσχυε η αρχή «ένα μέλος, μία ψήφος». Με το σύστημα εναλλαγής υπάρχουν τρεις διαφορετικές κατηγορίες μελών του Διοικητικού Συμβουλίου. Επηρεάζει αυτό τη συζήτηση μεταξύ των μελών και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων;
Όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου παρευρίσκονται στις συνεδριάσεις και έχουν το δικαίωμα να μιλούν, οπότε από την άποψη της συζήτησης δεν έχει αλλάξει τίποτα. Επειδή το Διοικητικό Συμβούλιο λαμβάνει τις περισσότερες αποφάσεις με συναίνεση, σε πνεύμα συνεργασίας, η διαδικασία λήψης αποφάσεων δεν έχει αλλάξει επίσης. Φυσικά, η αρχή «ένα μέλος, μία ψήφος» εφαρμόζεται σε όσους έχουν δικαίωμα ψήφου εκείνη τη στιγμή.
Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής έχουν μόνιμα δικαιώματα ψήφου;
Ναι, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ έχουν μόνιμα δικαιώματα ψήφου.
Πώς συγκρίνεται το σύστημα των δικαιωμάτων ψήφου με αυτό, για παράδειγμα, της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ;
Το σύστημα που χρησιμοποιεί η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς (FOMC) της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ είναι πολύ παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ. Η FOMC έχει 12 μέλη με δικαίωμα ψήφου, 7 από τα οποία είναι μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και έχουν μόνιμα δικαιώματα ψήφου, όπως τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ στο Διοικητικό Συμβούλιο. Ο Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης έχει μόνιμο δικαίωμα ψήφου, οι Πρόεδροι των Ομοσπονδιακών Τραπεζών του Σικάγο και του Κλίβελαντ ψηφίζουν κάθε δύο χρόνια και οι Πρόεδροι των άλλων εννέα Ομοσπονδιακών Περιφερειών ψηφίζουν κάθε τρίτο χρόνο. Σε αντίθεση με την ετήσια εναλλαγή της Fed, τα δικαιώματα ψήφου των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ εναλλάσσονται κάθε μήνα.
