Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη, 23 Οκτωβρίου 2024, ο Πρώτος Στρατηγικός Διάλογος μεταξύ Κύπρου και ΗΠΑ στο Προεδρικό Μέγαρο, στην Λευκωσία.
Στην έναρξη του Στρατηγικού Διαλόγου παρέστη ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Κωνσταντίνος Κόμπος, ο οποίος στην εναρκτήρια ομιλία του ανέδειξε τη σημασία της θεσμοθέτησης Στρατηγικού Διαλόγου μεταξύ Κύπρου και ΗΠΑ. Υπογράμμισε δε τις προοπτικές που δημιουργούνται για την ενίσχυση και διεύρυνση της συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών. Αναφέρθηκε επίσης, στις κοινές αξίες που διέπουν τις σχέσεις Κύπρου-ΗΠΑ, τονίζοντας την κοινή βούληση των δύο χωρών να εργαστούν για την ειρήνη, σταθερότητα και ευημερία της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής.
Την Κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής εκπροσώπησε ο Βοηθός Υπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για Ευρωπαϊκά και Ευρω-ασιατικά θέματα, κ. James O’ Brien. Επικεφαλής της κυπριακής αντιπροσωπίας κατά τις ολοήμερες διαβουλεύσεις ήταν ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών Πρέσβης Ανδρέας Σ. Κακουρής.
Οι εργασίες του πρώτου Στρατηγικού Διαλόγου εστίασαν στις θεματικές ενότητες «Διεθνής και Περιφερειακή Συνεργασία», «Ασφάλεια, Διαχείριση Κρίσεων και Επιβολή του Νόμου», «Εκπαίδευση/δεσμοί μεταξύ των δύο λαών» και «Ενέργεια, Εμπόριο, Έρευνα και Τεχνολογία».
Στο περιθώριο των εργασιών του Στρατηγικού Διαλόγου, ο Υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής κ. Νικόδημος Δαμιανού υπέγραψε, εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας, τις Συμφωνίες Άρτεμις (Artemis Accords), που αφορούν στην ειρηνική εξερεύνηση και εκμετάλλευση του διαστήματος.
Μετά το πέρας του Πρώτου Στρατηγικού Διαλόγου εκδόθηκε Κοινό Ανακοινωθέν στο οποίο Κύπρος και ΗΠΑ επαναβεβαιώνουν τη βούλησή τους να συνεχίσουν και να ενισχύσουν τη συνεργασία στους ακόλουθους τομείς:
- Διεθνής και περιφερειακή συνεργασία
- Ασφάλεια, διαχείριση κρίσεων και επιβολή του νόμου
- Εκπαίδευση, πολιτισμός και δεσμοί μεταξύ των ανθρώπων
- Ενέργεια, εμπόριο, τεχνολογία και θέματα διαστήματος
Αναλυτικά στο Κοινό Ανακοινωθέν αναφέρεται ότι:
Οι κυβερνήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής προχώρησαν στην έναρξη του Στρατηγικού Διαλόγου στη Λευκωσία στις 23 Οκτωβρίου 2024, με τη συμμετοχή υψηλόβαθμων εκπροσώπων των δύο κυβερνήσεων. Η έναρξη του Στρατηγικού Διαλόγου αποτελεί ορόσημο στη σχέση μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ηνωμένων Πολιτειών και επιβεβαιώνει την ενισχυμένη στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ των δύο, καθώς και την πρόθεσή τους να προωθήσουν κοινές προτεραιότητες για τη δημιουργία μέλλοντος ασφάλειας, ειρήνης και ευημερίας. Ο Στρατηγικός Διάλογος αντανακλά την αποφασιστικότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ηνωμένων Πολιτειών να ενισχύσουν από κοινού τη διμερή και περιφερειακή ασφάλεια, να προωθήσουν την οικονομική καινοτομία και ευημερία, και να υποστηρίξουν τις κοινές δημοκρατικές αξίες και τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Ο διμερής αυτός μηχανισμός αποτελεί επίσης μια πλατφόρμα για την προώθηση της πρακτικής συνεργασίας σε τομείς όπως η διαχείριση κρίσεων και η επιβολή του νόμου, η ενεργειακή ασφάλεια, ο πολιτισμός, η εκπαίδευση, η καινοτομία και η τεχνολογία, το εμπόριο και οι επενδύσεις, και οι σχέσεις μεταξύ των λαών.
Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ηνωμένες Πολιτείες επαναβεβαίωσαν τη βούλησή τους να συνεχίσουν και να ενισχύσουν τη συνεργασία στους ακόλουθους τομείς:
Διεθνής και περιφερειακή συνεργασία
Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ηνωμένες Πολιτείες ανανέωσαν τη δέσμευσή τους για την προώθηση της σταθερότητας, της ειρήνης και της ευημερίας στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη, ιδιαίτερα μετά την επιδείνωση της κατάστασης στη Μέση Ανατολή και τον συνεχιζόμενο πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Οι δύο κυβερνήσεις συζήτησαν τη σημασία της συνεχιζόμενης στήριξης της Ουκρανίας και επανέλαβαν την ανάγκη για μια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, σύμφωνα με τους σκοπούς και τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της. Αναγνώρισαν την ανάγκη να συνεχιστεί η λήψη ανταγωνιστικών μέτρων για την υπεράσπιση μιας διεθνούς τάξης που αντανακλά τα κοινά αμερικανικά και κυπριακά συμφέροντα και αξίες. Εξέφρασαν την πλήρη στήριξή τους στις συνεχιζόμενες προσπάθειες για αποκλιμάκωση των εντάσεων στη Μέση Ανατολή και την ανάγκη να δημιουργηθεί χώρος για μια διπλωματική λύση κατά μήκος των συνόρων Ισραήλ-Λιβάνου, σύμφωνα με το ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επαίνεσαν την ηγεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας για τον Κυπριακό Θαλάσσιο Διάδρομο (Σχέδιο Αμάλθεια) για την παράδοση κρίσιμης ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Επιπλέον, και οι δύο χώρες εξέφρασαν την υποστήριξή τους, χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση, για μια άμεση και διαρκή κατάπαυση του πυρός, την απελευθέρωση όλων των ομήρων και την παροχή πλήρους, ασφαλούς και απρόσκοπτης ανθρωπιστικής βοήθειας σε κλίμακα στη Γάζα.
Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν τη δέσμευσή τους για την επανάληψη των υπό κυπριακή ηγεσία και με τη διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών προσπαθειών για την επίτευξη συνολικής διευθέτησης του Κυπριακού ζητήματος εντός του συμφωνημένου πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών και με πλήρη σεβασμό των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που ζητούν διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ηνωμένες Πολιτείες τάσσονται απερίφραστα υπέρ της διατήρησης της ειρήνης, της σταθερότητας και της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Oι δύο πλευρές υπογραμμίζουν ότι οι αρχές της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των χωρών θα πρέπει να γίνονται σεβαστές και να προστατεύονται, και ενθαρρύνουν όλα τα κράτη να επιλύουν ειρηνικά τα ζητήματα οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχάρησαν την Κυπριακή Δημοκρατία για την εκλογή της στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών για την περίοδο 2025-2027, όπου οι δύο πλευρές προγραμματίζουν την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας τους στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και σε άλλα πολυμερή φόρουμ. Οι δύο χώρες υπογράμμισαν τις σοβαρές περιβαλλοντικές συνέπειες που δημιουργεί η κλιματική κρίση και σχεδιάζουν να ενισχύσουν τη συνεργασία στον τομέα αυτό.
Ασφάλεια, διαχείριση κρίσεων και επιβολή του νόμου
Οι δύο αντιπροσωπείες υπογράμμισαν την ενισχυμένη συνεργασία τους στον τομέα της ασφάλειας μετά την υπογραφή της δήλωσης προθέσεων το 2018. Αναγνώρισαν τη σημασία του Εκπαιδευτικού Κέντρου του Κυπριακού Κέντρου για την Ασφάλεια στην Ξηρά, την Ανοικτή Θάλασσα και τα Λιμάνια (CYCLOPS) στη Λάρνακα, το οποίο έχει εκπαιδεύσει εκατοντάδες αξιωματούχους από την ΚΔ και περισσότερες από 20 χώρες στην ασφάλεια των συνόρων, τη μη διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής, την κυβερνοασφάλεια, τη θαλάσσια ασφάλεια και άλλα. Οι δύο πλευρές σκοπεύουν να συνεχίσουν να συνεργάζονται για την επέκταση των εγκαταστάσεων, των δραστηριοτήτων και των δυνατοτήτων του Κέντρου.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες χαιρέτισαν την πρόοδο της Κυπριακής Δημοκρατίας στη συνεργασία στον τομέα της επιβολής του νόμου, εξαγγέλλοντας διάφορες συνεργασίες του Γραφείου Διεθνών Υποθέσεων Ναρκωτικών και Επιβολής του Νόμου (INL) του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την ανάπτυξη ικανοτήτων, όπως το νέο πρόγραμμα Νομικού Συμβούλου Κάτοικου (RLA) με έδρα τη Λευκωσία και τις εκπαιδεύσεις σε θέματα οικονομικών εγκλημάτων από την Υπηρεσία Εσωτερικών Προσόδων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συμμετείχαν στους εορτασμούς της συμμετοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Διεθνή Ακαδημία Επιβολής του Νόμου (ILEA) του INL και εξέφρασαν δέσμευση για παροχή χρηματοδότησης από τις ΗΠΑ για τη στήριξη της κυπριακής συμμετοχής κατά το επόμενο έτος.
Η Κυπριακή Δημοκρατία ευχαρίστησε την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών για την υποστήριξη που παρέχουν από το INL, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ και το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών (FBI), βάσει Μνημονίου Συνεννόησης που υπεγράφη το 2024, για την καταπολέμηση της παράνομης χρηματοδότησης και της αποφυγής κυρώσεων. Οι δύο χώρες σχεδιάζουν να συνεχίσουν τις από κοινού προσπάθειες για ενίσχυση δυνατοτήτων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, της αποφυγής κυρώσεων, του οργανωμένου εγκλήματος, του λαθρεμπορίου ναρκωτικών και της εμπορίας ανθρώπων. Οι δύο αντιπροσωπείες σκοπεύουν να συνεχίσουν να εργάζονται από κοινού για την εφαρμογή του διμερούς, αυτοματοποιημένου συστήματος στόχευσης – παγκόσμιας συμφωνίας, που υπεγράφη στις 17 Ιουνίου 2024. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπογράμμισαν επίσης την υποστήριξή τους στις προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας να αντιμετωπίσει τις νέες και αναδυόμενες απειλές στον κυβερνοχώρο και την παραπληροφόρηση.
Τα δύο κράτη επιβεβαίωσαν τη σημασία της εμβάθυνσης της εταιρικής σχέσης τους στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας, σύμφωνα με τους στόχους του Οδικού Χάρτη για τη διμερή αμυντική συνεργασία Κυπριακής Δημοκρατίας-ΗΠΑ 2024-2029, που υπεγράφη στις 9 Σεπτεμβρίου 2024, για την ενίσχυση της συνεργασίας σε θέματα ανθρωπιστικών καταστροφών, διεθνούς στρατιωτικής εκπαίδευσης και κοινών ασκήσεων εκπαίδευσης, ανταλλαγής πληροφοριών, διαλειτουργικότητας, κοινών επιχειρήσεων αποκατάστασης και ενίσχυσης των δυνατοτήτων.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες επαίνεσαν την Κυπριακή Δημοκρατία για τον σημαντικό της ρόλο και τη συνεχή ηγετική της θέση στη διαχείριση κρίσεων και για την υποστήριξη των πολιτών σε κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο, προσφέροντας τα λιμάνια, τα αεροδρόμια και τις εγκαταστάσεις της για την ασφαλή εκκένωση πολιτών μέσω της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι χώρες συζήτησαν επίσης τρόπους ενίσχυσης της συνεργασίας που σχετίζονται με το εθνικό σχέδιο εκκένωσης ”Εστία” της Κύπρου για την υποδοχή και τον επαναπατρισμό πολιτών τρίτων χωρών κατά τη διάρκεια ένοπλης σύρραξης, καθώς και με τον σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης για φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές, συμπεριλαμβανομένης της ετοιμότητας για πυρκαγιές. Και οι δύο χώρες επιβεβαίωσαν την ανάγκη εξεύρεσης βιώσιμων λύσεων για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών που επηρεάζουν τόσο την Ευρώπη όσο και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Εκπαίδευση, πολιτισμός και δεσμοί μεταξύ των ανθρώπων
Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ηνωμένες Πολιτείες επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για την ενίσχυση των βαθιών και διαρκών δεσμών μεταξύ των λαών των δύο εθνών. Και οι δύο πλευρές επανέλαβαν τη σημασία της ενίσχυσης των διμερών τουριστικών ροών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνώρισαν την καθοριστική σημασία του τουρισμού για την οικονομία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τη μεγάλη πρόοδο που σημείωσε η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας όσον αφορά την ένταξη στο Πρόγραμμα Απαλλαγής Θεωρήσεων των ΗΠΑ και επανέλαβαν τη σθεναρή υποστήριξή τους για την εκπλήρωση όλων των απαιτήσεων από πλευράς Κύπρου το συντομότερο δυνατό, ώστε να είναι επιλέξιμη για το πρόγραμμα, επιφέροντας σημαντικά οφέλη για την ασφάλεια και την οικονομία της εταιρικής μας σχέσης. Η Κυπριακή Δημοκρατία υπογράμμισε επίσης τη σημασία της βελτίωσης της αεροπορικής συνδεσιμότητας για τη διατήρηση και ενίσχυση των τουριστικών ροών, συμπεριλαμβανομένων από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ηνωμένες Πολιτείες επανέλαβαν την κοινή τους δέσμευση για ενίσχυση των ευκαιριών εκπαίδευσης και των πολιτιστικών ανταλλαγών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες καλωσόρισαν τους Κύπριους στο Πρόγραμμα Πρωτοβουλίας Κοινοτικών Κολλεγίων, μέσω του οποίου οι φοιτητές αναπτύσσουν τεχνικές δεξιότητες που ανταποκρίνονται στις αναδυόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας σε τομείς όπως η εφαρμοσμένη μηχανική, η τεχνολογία της πληροφορικής και η βιώσιμη γεωργία. Το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας της Κυπριακής Δημοκρατίας ανακοίνωσε την ετοιμότητά του να συνεργαστεί με την κυβέρνηση των ΗΠΑ και να υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας με το Ινστιτούτο Διεθνούς Εκπαίδευσης με έδρα τις ΗΠΑ για το Πρόγραμμα Fulbright Student English Teaching Assistant (ETA). Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ηνωμένες Πολιτείες επαναβεβαίωσαν τις δεσμεύσεις τους για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω της εφαρμογής της διμερούς Συμφωνίας 2022 σχετικά με την επιβολή περιορισμών εισαγωγής σε κατηγορίες αρχαιολογικού και εθνολογικού υλικού της Κυπριακής Δημοκρατίας και τόνισαν τις ευκαιρίες ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών στον τομέα της πολιτιστικής διατήρησης. Η Κυπριακή Δημοκρατία ανακοίνωσε την έγκριση των Αρχών της Διεθνούς Διάσκεψης της Ουάσιγκτον για τα κλεμμένα έργα τέχνης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, οι οποίες αποσκοπούν στην απόδοση κάποιας δικαιοσύνης στους επιζώντες.
Ενέργεια, εμπόριο, τεχνολογία και θέματα διαστήματος
Σε ό,τι αφορά την ενέργεια, οι δύο χώρες τόνισαν τον κοινό στόχο για μεγαλύτερη περιφερειακή διασυνδεσιμότητα και για τον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω της ανάπτυξης των πόρων φυσικού αερίου και των ηλεκτρικών διασυνδέσεων, όπως το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector. Οι δύο πλευρές υπογράμμισαν την παρουσία αμερικανικών ενεργειακών εταιρειών στον ενεργειακό τομέα της Κυπριακής Δημοκρατίας και τις συνεχιζόμενες προσπάθειες, μεταξύ άλλων, για την προώθηση της ανάπτυξης του κοιτάσματος Αφροδίτη. Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ηνωμένες Πολιτείες συζήτησαν επίσης τρόπους προώθησης της ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ των δύο κυβερνήσεων. Οι δύο χώρες σκοπεύουν να συνεχίσουν να εργάζονται σταθερά μαζί για την προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας και ευημερίας, μεταξύ άλλων, μέσω του σχήματος 3+1 (Κυπριακή Δημοκρατία, Ελλάδα και Ισραήλ, συν τις Ηνωμένες Πολιτείες).
Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ηνωμένες Πολιτείες αξιολόγησαν την πρόοδο στην οικονομική συνεργασία και υπογράμμισαν τις προσπάθειες για την ενίσχυση των εμπορικών δεσμών και την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων. Οι δύο χώρες αναγνώρισαν τη σημασία των προσπαθειών της Κυπριακής Δημοκρατίας για τη θεσμοθέτηση ενός μηχανισμού ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων. Η Κυπριακή Δημοκρατία δεσμεύτηκε να το πράξει σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΕ για τις άμεσες ξένες επενδύσεις (2019/452).
Οι αντιπροσωπείες επαναβεβαίωσαν την κοινή τους δέσμευση για την προώθηση και εμβάθυνση της συνεργασίας στον τομέα της έρευνας, της τεχνολογίας και της καινοτομίας στη βάση της συμφωνίας επιστημονικής και τεχνολογικής συνεργασίας του 2022. Συζήτησαν ένα πρόγραμμα ανταλλαγών για την ανάπτυξη ικανοτήτων στις αναδυόμενες τεχνολογίες, τις ευκαιρίες για την κατασκευή κέντρων δεδομένων AI cloud που τροφοδοτούνται με καθαρή ενέργεια και τη δημιουργία ενός περιφερειακού Κέντρου Αριστείας για τη θαλάσσια κυβερνοασφάλεια στην Κυπριακή Δημοκρατία. Κατά τη διάρκεια του διαλόγου, η Κυπριακή Δημοκρατία υπέγραψε τις Συμφωνίες Άρτεμις, αποτελώντας την 46η χώρα που το έκανε. Σύμφωνα με τις αρχές των Συμφωνιών Άρτεμις, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κυπριακή Δημοκρατία επιβεβαιώνουν την κοινή τους δέσμευση σε ένα κοινό όραμα για την ειρηνική, βιώσιμη και διαφανή εξερεύνηση και χρήση του διαστήματος. Ο Υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, Δρ Νικόδημος Δαμιανού, υπέγραψε τις Συμφωνίες εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ηνωμένες Πολιτείες προσβλέπουν στη χάραξη μιας κοινής πορείας και στην περαιτέρω εμβάθυνση της διμερούς συνεργασίας. Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ηνωμένες Πολιτείες προσβλέπουν στον επόμενο διάλογο και επακόλουθες συνόδους για την επίτευξη προόδου επί συγκεκριμένων πρωτοβουλιών.
