Στις προοπτικές και τις προκλήσεις των επενδύσεων στην Ελλάδα, με τις μεταρρυθμίσεις των κεφαλαιαγορών, την ανάπτυξη του real estate, τον τουρισμό, τις εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη, τις γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως και το financial literacy των νέων μας, επικεντρώθηκε η φετινή θεματολογία του 5ου Συνεδρίου Θεσμικής Διαχείρισης της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών #famc24, που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 3 Οκτωβρίου 2024, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών-Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο, με την υποστήριξη της ethosEVENTS.
Την έναρξη του Συνεδρίου σήμανε ο κ. Κρις Αίσωπος, Πρόεδρος του ΔΣ της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών και Διευθύνων Σύμβουλος της Alpha Trust. Ο κ. Αίσωπος ανέφερε: «Φέτος το Συνέδριο μας ανοίγει την θεματολογία του πέρα από το στενό περιβάλλον της θεσμικής διαχείρισης σε πολλές πτυχές της ελληνικής οικονομίας με κοινό στοιχείο την Ελλάδα ως Επενδυτικό Προορισμό. Το 2024 είναι για τα 38 μέλη της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών μια χρονιά ανάπτυξης, με 30.6.2024, το συνολικό ύψος των υπό διαχείριση κεφαλαίων στον κλάδο της θεσμικής διαμορφώθηκε στα € 34,32 δισ., μία αύξηση άνω του 15% από το τέλος του 2023. Πιστεύουμε ότι τα μεγέθη αυτά μπορούν να γίνουν πολύ σημαντικότερα με στοχευμένες παρεμβάσεις τις οποίες έχουμε προτείνει στο κανονιστικό πλαίσιο των ΟΣΕΚΑ αμοιβαίων και των Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων και για τις ΑΕΕΑΠ ειδικότερα με ένα σύγχρονο πλαίσιο το οποίο έχουμε υποβάλλει στις Αρχές.»
Θεσμική ομιλία παρέθεσε, κατά την έναρξη του συνεδρίου, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Κωστής Χατζηδάκης, ο οποίος ανέφερε: «Ζούμε σε μια εποχή ραγδαίων εξελίξεων. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η επαγγελματική διαχείριση αποτελεί βασική παράμετρο βιώσιμης ανάπτυξης. Αποτελεί προϋπόθεση για την προσέλκυση κεφαλαίων, ενισχύοντας το εγχώριο οικονομικό γίγνεσθαι. Εδώ και πέντε χρόνια, η οικονομική πολιτική μας έχει επιτύχει πρωτιές. Στην περίοδο 2019-2023, πετύχαμε τη μεγαλύτερη μείωση ποσοστού ανεργίας, μεγαλύτερη μείωση δημόσιου χρέους, αύξηση του επιπέδου ανταγωνισμού, μείωση του spread ομολόγων. Η λελογισμένη μείωση των φόρων, η υιοθέτηση σύγχρονης εργασιακής νομοθεσίας, η λήψη επενδυτικής βαθμίδας έκαναν την Ελλάδα ελκυστικότερη επενδυτικά. Οι επενδύσεις είναι προαπαιτούμενο για ένα καλύτερο μέλλον».
Κoρυφαίοι εκπρόσωποι της αγοράς συμμετείχαν στο Panel Ι, με τίτλο «Η Ελλάδα σήμερα» και συντονιστή τον κ. Γιώργο Δ. Τσόπελα, πρόεδρο της McKinsey & Company Ελλάδας και Κύπρου. Ο κ. Τσόπελας τόνισε ότι η Ελλάδα είναι μια διαφορετική χώρα απ’ ό,τι ήταν. «Θα συνεχίσουμε να είμαστε πρωτοπόροι στην Ευρώπη, αλλά με πιο συντηρητικά στατιστικά. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι έχουμε καταφέρει να καλύψουμε πάνω από το 35% του κενού που δημιουργήθηκε στην κρίση. Θα πρέπει να αναπτυσσόμαστε ετησίως έως το 2030 περί το 3% για να φτάσουμε στα επίπεδα προ κρίσης. Πρέπει να ενισχύσουμε τις επενδύσεις, να υποστηρίξουμε τις εξαγωγές, να κάνουμε κάτι με τον πληθωρισμό, κυρίως στα τρόφιμα» σημείωσε.
Η κα. Βασιλική Λαζαράκου, Δ.Ν., πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, είπε: «Η επενδυτική βαθμίδα έφερε αλλαγή κλίματος. Η Ελλάδα έχει πολιτική σταθερότητα. Υπάρχει ποιότητα των χαρτοφυλακίων που επένδυσαν (ξένοι θεσμικοί) στην Ελλάδα. Παρατηρείται ανάκτηση της εμπιστοσύνης στο χρηματιστήριο. Εμείς, ως Επιτροπή, έχουμε εναρμόνιση στο κομμάτι της νομοθεσίας, ενσωματώνουμε όλες τις αλλαγές, αυτό που προσπαθούμε είναι η εποπτική σύγκλιση. Οι προκλήσεις της Επιτροπής αφορούν στις αλλαγές που έρχονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, την υποστελέχωση, τον ψηφιακό μετασχηματισμό». Και τόνισε ότι «πρώτη φορά όλοι οι επόπτες της Ευρώπης ασχολούνται με την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών».
Ο κ. Σπύρος Θεοδωρόπουλος, πρόεδρος του ΔΣ του ΣΕΒ (Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών), ανέφερε: «Στην τελευταία πενταετία, έγιναν σοβαρά βήματα, που έφεραν την Ελλάδα να στέκεται διεθνώς. Στα χρόνια της κρίσης, είχαμε πρόβλημα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Να είμαστε χαρούμενοι για το σήμερα. Οι προτάσεις Ντράγκι είναι ανεφάρμοστες. Η Ελλάδα έχει επενδυτικό κενό, δεν καλύπτεται. Το Ταμείο Ανάκαμψης θα κλείσει τον κύκλο του κάποια στιγμή. Χρειαζόμαστε πολλές και μεγάλες επενδύσεις, που μέχρι σήμερα οι αναπτυξιακοί νόμοι δεν τις ενθαρρύνουν. Πρέπει να γίνει αλλαγή επενδυτικής λογικής από πλευράς του Δημοσίου. Πρέπει να στοχεύσουμε στις μεγάλες επενδύσεις που έχουν πολλαπλασιαστικό effect, με γενναία φορολογικά κίνητρα. Επτά στις δέκα στρατηγικές επενδύσεις αφορούν τις βιομηχανίες. Ο πληθωρισμός των τροφίμων δεν θα μειωθεί όσο έχουμε κλιματική κρίση. Έφερε, και θα φέρει, μεγαλύτερες αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων. Χρειάζεται προσαρμογή».
Ο Δρ. Χάρης Λαμπρόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων ΑΕ (ΕΑΤΕ, π. ΤΑΝΕΟ), είπε: «Για να απορροφηθούν οι δημόσιοι πόροι χρειάζονται και οι ιδιωτικές συμμετοχές. Η συζήτηση είναι για το πώς θα απελευθερωθούν περισσότεροι ιδιωτικοί πόροι. Πάνω από 470 δισ. μπορούν να εισφερθούν στην ευρωπαϊκή οικονομία. Ο ρόλος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και των θεσμικών επενδυτών είναι κομβικός. Η Ελλάδα έχει μια μοναδική ευκαιρία να απορροφήσει με τον καλύτερο τρόπο τα κεφάλαια που έρχονται και φεύγουν ανεπιστρεπτί».
Ο κ. Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ και καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, σημείωσε: «Έχουμε φτάσει στο επίπεδο που έχουμε κερδίσει την εμπιστοσύνη. Η εσωτερική ζήτηση δεν φέρνει μεγάλες επενδύσεις. Αν παράγεις αυτό που παράγουν οι άλλοι, δεν θα έχεις υψηλά εισοδήματα. Τα τελευταία πέντε χρόνια, έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Η συνολική αποταμίευση που έχουμε στη χώρα είναι πολύ χαμηλή. Πρέπει να χτίσεις μηχανισμούς εγχώριας αποταμίευσης. Το ποσοστό της μεταποίησης στην Ελλάδα αυξάνεται, έστω και σταδιακά. Οι εξαγωγές ελληνικών προϊόντων αυξάνονται (φάρμακα, βιομηχανικά προϊόντα). Όλες οι αναλύσεις δείχνουν ότι, και λόγω κλιματικής αλλαγής, αλλά και ζήτησης από την Ασία, τα τρόφιμα έχουν ακριβύνει».
Ο κ. Κρις Αίσωπος, πρόεδρος του ΔΣ της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, διευθύνων σύμβουλος της ALPHA TRUST, επεσήμανε τα εξής: «Τα τελευταία χρόνια, έχουμε ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδας, εμπιστοσύνης, πολιτική σταθερότητα, σταθερό τραπεζικό σύστημα. Χρειάζεται όμως εισροή κεφαλαίων. Είναι σημαντικό για την ανάπτυξη. Πριν από τέσσερα χρόνια, πανηγυρίσαμε τον ερχομό της Microsoft. Για να πάρει άδεια αυτός ο κολοσσός χρειάστηκε τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Γραφειοκρατία, ευθυνοφοβία κτλ. τα βίωσε και η Microsoft. Στους ξένους το ζήτημα της ταλαιπωρίας είναι κομβικό. Πρέπει να κινηθούμε σε επόμενες μεταρρυθμίσεις, να γίνει ριζικός ανασχηματισμός του παραγωγικού και αναπτυξιακού μοντέλου (ενέργεια, τεχνολογία, ανθρώπινο δυναμικό, ανταγωνιστικότητα κεφαλαιαγοράς, ταχύτητα εκδίκασης και απονομής δικαιοσύνης). Πρέπει να παρθεί πολιτικό κόστος και να προχωρήσουν οι επόμενες (αναγκαίες) μεταρρυθμίσεις».
Στο Panel ΙΙ, με θέμα «Μεταρρύθμιση κεφαλαιαγορών», η κ. Θεώνη Αλαμπάση, γενική γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, ανέφερε: «Από πέρυσι, η εθνική μας στρατηγική για την κεφαλαιαγορά είχε δοθεί στην κυβέρνηση. Εκεί αναγνωρίστηκαν 6 πυλώνες δράσης, πάνω στους οποίους το αρμόδιο υπουργείο θα πρέπει να κινητοποιηθεί, ώστε το ΧΑ να επιτελεί τον ρόλο του, που είναι η χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας. Στην εθνική στρατηγική υπάρχει μόνο ένας πυλώνας, που είναι ρυθμιστικός. Αυτός είναι η ενίσχυση του εποπτικού πλαισίου, για να αποφευχθούν αστοχίες του παρελθόντος, από άποψης κακών παραδειγμάτων εταιρειών».
Η κα. Αναστασία Στάμου, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και πρόεδρος του Συνεγγυητικού Κεφαλαίου Εξασφάλισης Επενδυτικών Υπηρεσιών, ανάφερε ότι η Επ. Κεφαλαιαγοράς έχει εγκρίνει όλες τις προτάσεις και τις πρωτοβουλίες που αναφέρονται στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής. «Σε συνεργασία με το ΧΑ εγκρίναμε τον νέο κανονισμό. Υπάρχει μια ευρωπαϊκή στρατηγική, μια εθνική στρατηγική και μια στρατηγική της Επ. Κεφαλαιαγοράς, πλήρως εναρμονισμένη με τις προηγούμενες. Η δική μας στρατηγική αντικατοπτρίζει όλες τις αρχές και τους στόχους των δύο στρατηγικών. Η στρατηγική μας έχει 5 άξονες, 30 στόχους και 120 δράσεις. Έχουμε αναλάβει πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης αρχών και εποπτείας, με στόχο την προστασία των επενδυτών, την καταπολέμηση του χρηματοοικονομικού αναφαλβητισμού, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την κινητοποίηση ιδιωτών επενδυτών».
Ο κ. Γρηγόρης Δ. Δημητριάδης, διευθύνων σύμβουλος του Υπερταμείου, τόνισε πως το Υπερταμείο ξεκίνησε με πολύ δύσκολες συνθήκες στη χώρα. «Ήμασταν σαν ενεχυροδανειστήριο, επικρατούσε η αντίληψη ότι είναι ένας μηχανισμός που ελέγχεται από τους ξένους. Η πραγματικότητα είναι πως είμαστε μια εταιρεία όπου αρκετές εταιρείες του Δημοσίου μάς εμπιστεύτηκαν με στόχο να νοικοκυρευτούν και να θέσουν σωστούς κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης. Πλέον, θα έχουμε και μία ακόμα θυγατρική, το νέο Επενδυτικό Ταμείο, και είμαστε, πλέον, ένα κανονικό sovereign fund, και επιπλέον απορροφούμε το ΤΑΙΠΕΔ και το ΤΧΣ. Συνεπώς, τα skills αυτών των εταιρειών έρχονται σε εμάς και διοχετεύονται στις υπόλοιπες εταιρείες μας».
Ο κ. Γιάννος Κοντόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών, είπε: «Η σημαντικότερη πρωτοβουλία είναι η τροποποίηση του κανονισμού λειτουργίας του ΧΑ, είναι η μεγαλύτερη σε εύρος και η ουσιαστικότερη στην οποία έχουμε προβεί από το 2004. Αναδιαμορφώσαμε την αγορά και στοχεύσαμε στην ενίσχυση του κύρους της κεφαλαιαγοράς, στην προσέλκυση νέων εταιρειών, στη δημιουργία ενός πιο ελκυστικού επενδυτικού προφίλ για τις εισηγμένες εταιρείες μας».
Στα μέτρα και τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται, και πρέπει να ληφθούν προκειμένου να γίνει βαθύτερη και ευρύτερη η ελληνική κεφαλαιαγορά, αναφέρθηκε ο κ. Παναγιώτης Αντωνόπουλος, αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ, Α’ αντιπρόεδρος του ΔΣ της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών: «Είναι ένα ζητούμενο για όλη την Ευρώπη. Η έκθεση Ντράγκι προβαίνει σε μια δυσμενή σύγκριση σε σχέση με τις ΗΠΑ. Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη και σύντομη απάντηση. Μια δράση που αναφέρεται στην έκθεση είναι η εισαγωγή ETFs. Ένα ETF υπάρχει στην Ελλάδα από παλαιότερα και, παρά την αποτελεσματική διαχείρισή του, δεν έχουμε δει επαρκή αποτελέσματα. Δεν αρκεί μόνο μια δράση για τη μεταρρύθμιση των κεφαλαιαγορών, υπάρχει ένα σχέδιο, υπάρχουν 5-6 πυλώνες, το κοιτάζουμε και σαν capital market union».
Ο κ. Δημήτρης Παπούλης, διευθύνων σύμβουλος της Trade Estates ΑΕΕΑΠ, πρόεδρος της Επενδυτικής Επιτροπής, αναφέρθηκε στο ζήτημα της αλλαγής του νομικού πλαισίου για τις ΑΕΕΑΠ. «Ο νόμος των ΑΕΕΑΠ είναι 25 ετών. Υιοθετήθηκε όταν οι εταιρείες ακινήτων ήταν τραπεζικές, για τη διαχείριση κυρίως του δικτύου λιανικής τους. Ο τομέας ΑΕΕΑΠ ήταν ο σηματωρός ότι κάτι αλλάζει. Τη διετία 2022-2023, τα κεφάλαια υπό διαχείριση των ΑΕΕΑΠ διπλασιάστηκαν, φτάνοντας στα 4,6 δισ. ευρώ από τις 9 ΑΕΕΑΠ. Όμως αυτά συμβαίνουν κάτω από ένα νομικό πλαίσιο πλήρως απαρχαιωμένο, με έναν περιπτωσιολογικό νόμο, όπου ό,τι αλλαγή έγινε στο παρελθόν έγινε ως αντίδραση έναντι των ραγδαίων αλλαγών που συνέβαιναν στον κλάδο και όχι προληπτικά. Καταθέσαμε ένα εκσυγχρονισμένο νομικό πλαίσιο προς έγκριση, που παρέχει ευελιξία στο τι επενδύσεις μπορεί να κάνει μια ΑΕΕΑΠ».
Εξαιρετικά ενδιαφέρον ήταν το fireside chat με θέμα «Οι προοπτικές των κλάδων ενέργειας σε Ελλάδα και εξωτερικό», με τον κ. Κρις Αίσωπο να φιλοξενεί τον Δρα Δημήτριο-Βασίλειο Κόκκινο, καθηγητή Γεωπολιτικής της Ενέργειας και διευθύνοντα σύμβουλο της DVK Consultants LLC-Dubai. Όπως ανέφερε: «Παρατηρούμε ότι είναι ελάχιστη, προς το παρόν, η συμβολή της πράσινης ενέργειας στη συνολική παραγωγή. Για να μιλάμε για πράσινη ενέργεια είναι καλό να καταλάβουμε ότι η χρήση της δεν συμβαίνει μαζικά. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι η ζήτηση αυξάνει πάρα πολύ τα επόμενα χρόνια, οι εκτιμήσεις λένε κατά 50%, αλλά εγώ πιστεύω ότι θα αυξηθεί πολύ περισσότερο». Ο Δρ. Δ.-Β. Κόκκινος απαρίθμησε τα προβλήματα που προκύπτουν με την έλευση της πράσινης ενέργειας, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Πρώτο πρόβλημα για να πάμε στην πράσινη ενέργεια είναι η αποθήκευση. Δεύτερο πρόβλημα είναι η μεταφορά ενέργειας από τα δίκτυα. Χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις στη διανομή και τον χειρισμό της, με συστήματα ΑΙ και νέες τεχνολογίες».
Στο επόμενο fireside chat με θέμα «Ελληνικό GDP & τουρισμός» συμμετείχαν ο κ. Θεοφάνης Μυλωνάς, γενικός διευθυντής, επικεφαλής Wealth Management της Τράπεζας Eurobank ΑΕ, γραμματέας του ΔΣ της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, και ο κ. Ιωάννης Παράσχης, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ). Ο κ. Παράσχης, στην παρέμβασή του, ανέφερε ότι, από γεωπολιτικής άποψης, η Ελλάδα βρίσκεται σε μια δύσκολη γειτονιά συγκριτικά με άλλες χώρες. «Η Ελλάδα είναι μια χώρα του ευρώ, δεν είναι μια φθηνή χώρα. Στόχος είναι το value for money. Από το 2023, ο τουρισμός συνέβαλε με 5 δισ., ήτοι 2,5 δισ. ως καθαρή εγχώρια προστιθέμενη αξία. Ο κλάδος συμβάλλει ουσιαστικά στο ΑΕΠ όσον αφορά το θέμα των επενδύσεων. Είναι όμως σημαντικό να γίνουν συγκεκριμένα πράγματα όσον αφορά τις υποδομές. Χρειαζόμαστε αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας. Καταθέσαμε στην κυβέρνηση ένα στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη έως το 2030, με στοχευμένες δράσεις, για να μπορέσουμε να αμβλύνουμε το αναπτυξιακό μοντέλο, να πάμε σε περισσότερες περιοχές και περισσότερους μήνες» τόνισε.
Fireside chat με τίτλο “A year of turmoil in the Middle East: What next?” παρουσίασε η κα. Μαρίνα Βασιλικού, γενική διευθύντρια της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, υποδεχόμενη τον κ. David Schenker, Senior Fellow and Director, Program on Arab Politics, The Washington Institute for Near East Policy. Ο κ. Schenker ανέφερε: «Πολλά συνέβησαν μέσα σε έναν χρόνο, με τελευταία εξέλιξη το Ιράν να εξαπολύει πυραύλους κατά του Ισραήλ. Υπάρχει έντονη κλιμάκωση. Δεν είναι ένας απλός πόλεμος. Το μεγάλο πρόβλημα για την Ευρώπη είναι και οι Χούθι. Έχει κλείσει η θαλάσσια πρόσβαση και τα περάσματα. Η Ελλάδα, ως βασικός εταίρος του ΝΑΤΟ, θα προβληματιστεί εάν η Τουρκία ακολουθήσει τον δρόμο των πυρηνικών. Υπάρχουν προκλήσεις και δυσκολίες ενόψει των αμερικανικών εκλογών. Πώς θα συνεχίσουν οι ΗΠΑ να έχουν παρουσία στη Μέση Ανατολή; Θα μπορέσουν να συγκρατήσουν το Ιράν; Θα κεφαλαιοποιήσουν τις εξελίξεις του τελευταίου έτους; Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που προκύπτουν».
Μεγάλο ενδιαφέρον, με κορυφαία στελέχη της αγοράς, είχε το Panel ΙΙΙ, με τίτλο “Property Investing in Greece” και συντονιστή τον κ. Αριστοτέλη Καρυτινό, διευθύνοντα σύμβουλο της Prodea Investments, αντιπρόεδρο του ΔΣ της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών.
Ο κ. Δημήτρης Ανδριόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Dimand ΑΕ, είπε: «Έχουμε το χαμηλότερο ποσοστό σε “πράσινα” γραφεία από τις 27 χώρες της Eυρωπαϊκής Ένωσης. Η κουλτούρα μας είναι λίγο διαφορετική. Για τα επόμενα χρόνια θα υπάρχει ζήτηση που το capacity της προσφοράς θα το καλύπτει. Τα ενοίκια έπιασαν το ανώτερο όριο, το κατασκευαστικό κόστος θα αργήσει να εκτονωθεί και θα είναι αυξανόμενο για τους επόμενους 24-36 μήνες. Αυτό θα δημιουργήσει ένα stress, γιατί θα συμπιέσει τις αξίες γης και των αντιπαροχών σαν ποσοστό. Αυτήν την εποχή, ζούμε μια ευδαιμονία, μετά από χρόνια κρίσης, οπότε θα πρέπει κάποιος να είναι πολύ προσεκτικός. Η ελληνική αγορά δεν έχει μεγάλο βάθος για να κάνει κάποιος ασφαλείς προβλέψεις. Βασικές προκλήσεις είναι η έλλειψη υποδομών, η κατάρρευση των υφιστάμενων, η κλιματική αλλαγή και το επακόλουθο των φυσικών καταστροφών».
Η κα. Ελένα Σιαπάνη, διευθύνουσα σύμβουλος της MIBS Group, τόνισε: «Έχουμε πελάτες από 30 διαφορετικές χώρες. Είναι πολύ καλό το momentum για το residential κομμάτι του real estate, η Ελλάδα είναι από τους δημοφιλέστερους προορισμούς, υπάρχει αύξηση ζήτησης και από Έλληνες και ξένους επενδυτές (Golden Visa). Αυτή τη στιγμή, είμαστε στο 50-50 των επενδύσεων μεταξύ Ελλήνων και διεθνών επενδυτών. Η συντριπτική πλειοψηφία αγοράζει με μηδαμινό τραπεζικό δανεισμό και είναι πιο συντηρητική όσον αφορά στα τετραγωνικά. Η Αθηναϊκή Ριβιέρα είναι ξεχωριστή περίπτωση. Ο μέσος Έλληνας δεν μπορεί, λόγω ακρίβειας, να επενδύσει στα νότια, οι ξένοι όμως έλκονται από την παραλιακή περιοχή. Η προσφορά είναι μικρότερη από τη ζήτηση, οπότε οι τιμές των ενοικίων είναι υψηλές. Το βασικό πρόβλημα για όλους εμάς είναι η αύξηση του κόστους κατασκευής και η νομοθεσία ΝΟΚ, που δεν έχει αποσαφηνιστεί».
Ο κ. Απόστολος Γομόπουλος, Senior Managing Director, Hines Greece, ανέφερε: «Η Ηines είναι ανοιχτή στις ευκαιρίες, βάσει της στρατηγικής της. Το 2014, ήρθαμε στην Ελλάδα, είδαμε την αγορά, και ένας από τους τομείς που μας άρεσε ήταν το hospitality. Από μακροοικονομική σκοπιά, μας κέντρισε η Ελλάδα. Επιλέξαμε τον κλάδο της φιλοξενίας, καθώς είχε μεγάλα κτήρια και πιστέψαμε ότι θα άλλαζε το ελληνικό προϊόν. Το development δεν είναι πουθενά εύκολο. Δυσκολίες υπάρχουν. Τα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε στην Ελλάδα ήταν τα πρώτα χρόνια, που ζήσαμε τον κίνδυνο του Grexit. Όταν επέστρεψε η σταθερότητα, τα υπόλοιπα θέματα τα είδαμε πιο εύκολα. Σαν Hines, θα θέλαμε να υπάρχει πιο μεγάλο βάθος αγοράς στην Ελλάδα».
Ο κ. Παναγιώτης Καπετανάκος, διευθύνων σύμβουλος και αντιπρόεδρος της Noval Property, επεσήμανε ότι: «Οι ξένοι ενδιαφέρονται για το real estate στην Ελλάδα. Εάν υπήρχαν πιο μεγάλα μεγέθη, θα έρχονταν ακόμη περισσότεροι. Το μεγάλο ticket θα τους έδινε και το liquidity για την εταιρεία τους. Όσοι ενδιαφέρθηκαν ήταν και μακροεπενδυτές και εταιρείες real estate. Η Noval έχει διασπορά στα projects, άρα και μειωμένο κίνδυνο. Το μέλλον και το βάθος της αγοράς ενδιαφέρει τους ξένους».
Στο Panel ΙV, με θέμα “Private Investing in Greece”, του 5ου Συνεδρίου Θεσμικής Διαχείρισης, με συντονιστή τον κ. Μάρκο Βερέμη, Εταίρο, Big Pi Ventures, ο κ. Νικόλας Χρυσανθόπουλος, Senior Partner, Member of the Investment Committee, EOS Capital Partners ΑΕΔΟΕΕ, δήλωσε αισιόδοξος για την πορεία της αγοράς: «Ας αναλογιστούμε πού βρισκόταν ο κλάδος το 2016 και πού είναι τώρα. Θα δούμε ότι υπάρχει μια μεγάλη αλλαγή. Τα υπό διαχείριση κεφάλαια που έχουμε έχουν τετραπλασιαστεί. Αν βάλεις μέσα και την Αναπτυξιακή Τράπεζα, τα ποσά είναι πάνω από δύο δισ. Επίσης, παρατηρούμε έναν υπερδιπλασιασμό των ομάδων που ασχολούνται με το αντικείμενο. Το πιο σημαντικό είναι πως το μοντέλο που υιοθέτησε η αναπτυξιακή τράπεζα είναι το fund of funds, είναι ένα μοντέλο που, στον βαθμό που λειτουργεί σωστά, αυτό δίνει μια άλλη ώθηση στο deployment, στη μεγέθυνση και στον αριθμό των ατόμων που μπορείς να προσελκύσεις».
Ο κ. Γιώργος Μαυρίδης, πρόεδρος της SouthBridge Advisors ΑΕΔΟΕΕ, αναφέρθηκε στα προβλήματα που εντοπίζει στην αγορά και είναι, μεταξύ άλλων, «το γεγονός πως τα ποσά που ζητάμε παραείναι μικρά και οι ξένοι επενδυτές χάνουν το ενδιαφέρον τους. Το fundraising είναι δύσκολο, μετά υπάρχει το track record, που είναι πιο εύκολο. Παλαιότερα, τα funds της μεσαίας αγοράς ήμασταν λίγα και προσπαθούσαμε να εκπαιδεύσουμε την αγορά. Πλέον, έχουμε διαφορετικές επενδυτικές στρατηγικές και στελέχη από άλλους κλάδους που έρχονται σε εμάς. Όλο αυτό είναι στρατηγικά ωφέλιμο στο μέλλον. Παρ’ όλα αυτά, δυστυχώς, η ζήτηση για επενδύσεις είναι χλιαρή. Δεν κάνουμε επενδύσεις, γιατί μάλλον δεν βλέπουμε μέλλον». Για τον κ. Μαυρίδη το growth prosperίty είναι σημαντικό.
Ο κ. Περικλής Μαζαράκης, Managing Partner, Golden Age Capital, δήλωσε: «Είμαστε νεόφυτοι στο οικοσύστημα, είμαστε στα τελικά στάδια του fund raising. Όταν σκεφτόμασταν να ξεκινήσουμε, αναλογιστήκαμε πώς θα μπορούσαμε να διαφοροποιηθούμε. Εμείς στοχεύουμε να πάρουμε το πλειοψηφικό πακέτο ή ένα μεγάλο μειοψηφικό πακέτο μιας εταιρείας με minority rights. Επιδιώκουμε να προσφέρουμε στους ιδιοκτήτες κάτι διαφορετικό, με τεχνογνωσία, και να προσφέρουμε προστιθέμενη αξία σε καλές ελληνικές εταιρείες των 2-10 εκατομμυρίων. Επιδιώκουμε να αγοράσουμε μια πλατφόρμα με μικρότερες εταιρείες, που είναι σε κατακερματισμένες αγορές, να τις ενσωματώσουμε με operating support και να τις κάνουμε κάτι πιο μεγάλο, που θα βγει έξω από την Ελλάδα».
Στο Panel V, με τίτλο “AI in Investments & Operations”, ο Δρ. Κυριάκος Σαμπατακάκης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Accenture, ανέφερε ότι η τεχνητή νοημοσύνη έγινε δημοφιλής γιατί έλυσε τα προβλήματα με την πολυπλοκότητα της γλώσσας. «Η βάση της ΑΙ είναι η τροφοδότηση με δεδομένα. Τον τελευταίο μήνα, μάθαμε ότι, εκτός από τα γλωσσικά μοντέλα, έχει κατασκευάσει ένα εργαλείο η Open ΑΙ το οποίο μπορεί να αναπτύσσει συλλογισμούς. Το εργαλείο αυτό ξεκλειδώνει πάρα πολλές δυνατότητες. Σε λίγο, όλο και συχνότερα, θα βλέπουμε agents τεχνητής νοημοσύνης για δουλειές της καθημερινότητάς μας».
Ο κ. Γιάννης Μαστρογεωργίου, ειδικός γραμματέας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού στην Προεδρία της Ελληνικής Κυβέρνησης, είπε ότι «δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμη αυτό το οποίο ζούμε. Δεν πρέπει να το αντιμετωπίζουμε ως commodity, γιατί επηρεάζει πολλά μέρη του εγκεφάλου. Έχουμε, πλέον, τη δυνατότητα, στην Ελλάδα, όχι μόνο να παρακολουθούμε, αλλά και να συμμετέχουμε στη συζήτηση. Για τα επόμενα 3-5 χρόνια δεν θα έχουμε ΑΙ, αλλά ΑΙ (agent assistant). Το σενάριο εξέλιξης της ΑΙ έχει 5 στάδια. Δεν χρειαζόμαστε την ανθρωπόμορφη ΑΙ».
Ο κ. Πασχάλης Μπουχώρης, Head of Middle East, Atlas Capital Team, Inc., ανέφερε ότι «δεν υπάρχει άνθρωπος, αυτή τη στιγμή, που να μη χρησιμοποιεί την ΑΙ για έρευνα και ανάλυση. Ο τομέας αυτός αναπτύσσεται ραγδαία μέσα από πολλές επενδύσεις. Δεν είναι μακριά η εποχή που ένας επενδυτής θα ζητάει το χαρτοφυλάκιο που θα προσαρμόζεται ακριβώς στις δικές του ανάγκες και δεδομένα σε εντελώς προσωποποιημένο-εξατομικευμένο επίπεδο. Άρα, βλέπω το ΑΙ να μπαίνει παντού, αλλά ακόμα νομίζω είμαστε στην επιφάνεια, έχει να γίνει πολλή δουλειά στις εφαρμογές (applications), οι δυνατότητες είναι τεράστιες».
Ο κ. Francesco A. Fabozzi, Research Director, Yale School of Management’s International Center for Finance, επεσήμανε ότι «η παραγωγική νοημοσύνη έχει ένα μοντέλο που μαθαίνει και μπορεί να επικοινωνεί αυτές τις πληροφορίες χωρίς εκπαίδευση. Χρειάζονται μόνο πολλά δεδομένα. Έχουμε, λοιπόν, τα τυποποιημένα δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη, που βλέπει π.χ. τις ειδήσεις και τις χρησιμοποιεί ως μια διαφορετική μορφή δεδομένων. Στα επόμενα χρόνια, θα βλέπουμε συστήματα που θα κάνουν έρευνες αγορών για τη διαμόρφωση χαρτοφυλακίων και η μία εφαρμογή θα τροφοδοτεί την άλλη με πληροφορίες».
Στο Panel VI, «Οι Νέοι μας», με συντονιστή τον κ. Αιμίλιο Κυριάκου, πρόεδρο του ΔΣ της Junior Achievement Greece, διευθύνοντα σύμβουλο της Citi Ελλάδος, Μάλτας, Κύπρου, ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης, κ. Πάνος Τσακλόγλου, ανέφερε ότι «όλες οι πρωτοβουλίες, εκ των πραγμάτων, μικρή εμβέλεια έχουν. Πρέπει να ξεκινήσει από νωρίς και με βιωματικό τρόπο. Πιστεύω ότι αν ο κόσμος είχε μια γενική γνώση οικονομικών, δεν θα φθάναμε στην οικονομική κρίση με τον τρόπο που φθάσαμε. Χρειάζεται συντονισμός, αλλά ο εξωτερικός συντονισμός είναι δύσκολος να επιτευχθεί στην Ελλάδα».
Ο κ. Νικόλαος Δ. Φίλιππας, πρόεδρος και ιδρυτής του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πειραιώς, τόνισε ότι «πρέπει να δούμε πιο ολιστικά το θέμα του αλφαβητισμού. Είναι σοβαρό το θέμα, γιατί στην Ελλάδα ζήσαμε μια πλασματική ευημερία, που οδήγησε σε μια μεγάλη κρίση. Πρέπει να αντιμετωπίζουμε το θέμα πιο ολιστικά. Στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλό το επίπεδο του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού. Ο σωστός τρόπος είναι η διδασκαλία στα σχολεία, αλλά είναι σημαντικό το ποιος θα διδάξει».
Ο κ. David Begjanyan, φοιτητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Head, Flow On, JA Europe Company of the Year Competition 2021 (2nd prize), είπε ότι «στις χώρες όπου υπάρχει υψηλός εγγραμματισμός, υπάρχει κεντρικός συντονισμός φορέων. Πρέπει να αναδείξουμε τα οφέλη των οικονομικών σε πρακτικό επίπεδο και να μη μείνουμε στην παραδοσιακή αντίληψη που υπάρχει για την οικονομία. Μπορούμε μέσα από τα social media να δείξουμε στους νέους πώς μπορούν να αυξήσουν το εισόδημά τους, να προβάλουμε επιτυχημένα case studies κ.ά.».
Τα video του συνεδρίου είναι διαθέσιμα πατώντας εδώ.
ΧΟΡΗΓΟΙ
Υπό την αιγίδα των
- Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών
- ΣΕΒ-Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών
Gold Sponsors
- Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ
- Alpha Trust
- Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ
- Prodea Investments
- Trade Estates ΑΕΕΑΠ
Silver Sponsors
- Εθνική Asset Management ΑΕΔΑΚ
- Noval Property
- Piraeus Asset Management
- Premia Properties
- PCS
Bronze Sponsors
- Asset Wise
- Athos Asset Management
- NN ΑΕΔΑΚ
- Trastor
- Triton Asset Management ΑΕΔΑΚ
- Effect
- GMM-Global Money Managers
- Systemic
Wine Sponsor
- Κτήμα Σκούρας
Corporate Participations
- Freedom 24
- Innews
- Ogilvy
- Revoil
- Σύνδεσμος Ελλήνων Μεσιτών Ασφαλίσεων
