Το διττό θέμα του πολιτικού κόστους και της μεταρρυθμιστικής κόπωσης επαναφέρει στο προσκήνιο με άρθρο του στην Καθημερινή ο Αλέξης Παπαχελάς, επισημαίνοντας ότι πολιτικά η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει ένα -μάλλον ανεπανάληπτο- παράθυρο ευκαιρίας.
Ο διευθυντής της Καθημερινής επισημαίνει ότι η απουσία ισχυρής και δομημένης αντιπολίτευσης, αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την προώθηση αναγκαίων και ενδεχομένως αντιδημοφιλών μεταρρυθμίσεων. Παράλληλα, όμως επισημαίνει τους κινδύνους της έλλειψης πολιτικής βούλησης, του “συνδρόμου” της δεύτερης τετραετίας και της επακόλουθης πολιτικής του πολιτικού κόστους.
Ο Αλέξης Παπαχελάς αφήνει να εννοηθεί ότι εάν χαθεί το μεταρρυθμιστικό παράθυρο ευκαιρίας, που δημιουργεί η απουσία ισχυρής αντιπολίτευσης, τότε η εμφάνιση αντίστοιχης συγκυρίας μπορεί να καθυστερήσει, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις προοπτικές της χώρας.
Το άρθρο του Αλέξη Παπαχελά
Το παράθυρο ευκαιρίας
Η χώρα περνάει μια φάση την οποία θα ζήλευαν πολλοί εξ όσων την κυβέρνησαν στο παρελθόν. Ισχυρή αντιπολίτευση δεν υπάρχει, ούτε έχουμε κανένα απολύτως σημάδι ότι θα υπάρξει στο εγγύς μέλλον. Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι διαμαρτυρίες, διαδηλώσεις, κινητοποιήσεις κ.λπ. είχαν ελαττωθεί θεαματικά, ίσως επειδή ήταν πρόσφατη η εμπειρία της αριστερής διακυβέρνησης και της αναγκαστικής προσγείωσης στον ρεαλισμό. Το brand της χώρας διεθνώς αποκαταστάθηκε πλήρως, και από εκεί που ήταν παράδειγμα προς αποφυγήν, έγινε εξώφυλλο στον Economist. Η οικονομία λειτουργεί σαν ελατήριο έπειτα από χρόνια συνεχούς συμπίεσης. Τη στιγμή που η Γαλλία αντιμετωπίζει μια πρωτοφανή πολιτική κρίση και η Γερμανία είναι ουσιαστικά ακυβέρνητη, η Ελλάδα έχει μια κυβέρνηση με ισχυρή πλειοψηφία στη Βουλή και νωπή εντολή.
Μπροστά μας έχουμε μια περίοδο χωρίς κανένα απολύτως «προγραμματισμένο» πολιτικό ορόσημο. Ούτε εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας, από την οποία να διακυβεύεται η κυβερνητική σταθερότητα, ούτε δημοτικές, ούτε ευρωεκλογές, τίποτε απολύτως. Συνεπώς, το «παράθυρο ευκαιρίας» που βιώνουμε μπορεί να κρατήσει ακόμη τρία χρόνια, έως τις επόμενες εκλογές. Μετά… έχει ο Θεός, γιατί η αυτοδυναμία θα είναι εξαιρετικά δύσκολη και το μενού των πιθανών κυβερνητικών εταίρων όχι ιδιαίτερα ελκυστικό.
Εχουμε ιδανικές πολιτικές συνθήκες μπροστά μας. Εχουμε, όμως, και τη διαβόητη κατάρα της δεύτερης τετραετίας.
Εχουμε, λοιπόν, ιδανικές πολιτικές συνθήκες πίσω μας, αλλά και ενδεχομένως μπροστά μας. Εχουμε, όμως, και τη διαβόητη κατάρα της δεύτερης τετραετίας, από την οποία δεν έχει ξεφύγει κανένας πρωθυπουργός της πρόσφατης ιστορίας μας. Η κούραση συσσωρεύεται, το πολιτικό κεφάλαιο και ο πολιτικός χρόνος φθίνουν με αστρονομική ταχύτητα, οι υπουργοί χαλαρώνουν, η όποια μεταρρυθμιστική όρεξη χάνεται. Η δεύτερη τετραετία συνοδεύεται συνήθως και από συμπτώματα έπαρσης και φοβικής εσωστρέφειας. Ακόμη και από μια αίσθηση ιδιοκτησίας απέναντι στο κράτος και στους θεσμούς. Το Μαξίμου μοιάζει επίσης συχνά σε αυτές τις δεύτερες τετραετίες με υποβρύχιο που έχει μήνες να αναδυθεί, του λείπουν ο… καθαρός αέρας και η εικόνα τού τι συμβαίνει στην κοινωνία.
Το κομβικό σημείο που κρίνει την έκβαση μιας δεύτερης τετραετίας έρχεται συνήθως την ώρα που λαμβάνεται μια δύσκολη ή αντιδημοφιλής απόφαση. Αν η κυβέρνηση κάνει πίσω, τελειώνει γρήγορα το παραμύθι. Κορυφαίο παράδειγμα, ο χειρισμός του ασφαλιστικού, που ταυτίστηκε με την αρχή της ραγδαίας φθοράς της δεύτερης κυβέρνησης Σημίτη. Κανείς δεν μπορεί να μας πει αν η πολιτική ζημιά από την ασφαλιστική μεταρρύθμιση θα ήταν μεγαλύτερη από τη ζημιά που προκάλεσε το πισωγύρισμα. Το βέβαιο είναι πως αν εξαγγείλεις κάτι και μετά το πάρεις πίσω, βρίσκεσαι και… δαρμένος για να χρησιμοποιήσω μια λαϊκή έκφραση. Παίρνεις επάνω σου και το κόστος της αναποφασιστικότητας και της πρόθεσης να επιβάλεις αντιδημοφιλή μέτρα.
Εδώ βρισκόμαστε. Το παράθυρο ευκαιρίας δεν πρέπει να χαθεί, δεν είναι βέβαιο ότι θα το έχουμε πάλι σύντομα.
