Την ημέρα που ο Τζο Μπάιντεν ανακοίνωνε ότι αποσυρόταν από την προεκλογική εκστρατεία, παράλληλα επισφραγιζόταν η συμφωνία για την ανταλλαγή 24 κρατουμένων μεταξύ της Ρωσίας των ΗΠΑ και άλλων χωρών.
Το σκηνικό παρουσιάζεται από το Politico με κεντρικό άξονα την ικανότητα του Μπάιντεν να χειριστεί ο ίδιος πολυδαίδαλες και απαιτητικές διαπραγματεύσεις, όπως πιστοποιεί ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία. Το αφήγημα αυτό αποκαθιστά τον Μπάιντες, ως προς την υγεία του και αποτελεί buffer απέναντι στους Ρεπουμπλικάνους που προσπαθούσαν να τον εξαναγκάσουν σε παραίτηση και να τον απαξιώσουν ως ακατάλληλο για να κυβερνήσει.
Για τον Βλάντιμιρ Πούτιν ο επαναπατρισμός κατασκόπων, δολοφόνων και deep cover agents στέλνει σαφές μήνυμα ότι η Μόσχα έχει τον τρόπο της να στηρίζει τους δικούς της. Αυτό σημαίνει ότι όσοι συλαλλαμβάνονται θα μιλάνε δυσκολότερα, ενώ οι πράκτορες θα είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν μεγαλύτερα ρίσκα…
Το timeline
Οι μυστικές διαβουλεύσεις για την απελευθέρωση των Αμερικανών που κρατούνταν στη Ρωσία βρίσκονταν σε εξέλιξη πολύ πριν από την ολέθρια εμφάνιση του Μπάιντεν στο ντιμπέιτ της 27ης Ιουνίου και, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, οι προσπάθειες του προέδρου δεν επηρεάστηκαν από τις εσωκομματικές πιέσεις για απόσυρσή του από την προεδρική κούρσα, ούτε από τις ενδόμυχες σκέψεις του ίδιου για το πώς θα κινηθεί.
Η κρίσιμη ημέρα
Στις 21 Ιουλίου, μία από τις χειρότερες ημέρες της θητείας Μπάιντεν, η διαπίστωση πως τελικά θα μπορούσε να ευοδωθεί ένας διπλωματικός μαραθώνιος χρόνων προσέφερε στον Μπάιντεν μια δικαίωση «εξαιρετικά μοναχική», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει το Politico.
«Την ημέρα εκείνη, την Κυριακή που ανακοίνωσε πως δεν θα είναι υποψήφιος πρόεδρος, τις ίδιες ώρες χειριζόταν το θέμα των κρατουμένων και έκανε τηλεφωνήματα», αποκαλύπτει ο Αμερικανός πρέσβης στην Τουρκία, Τζεφ Φλέικ. «Σκεφτόμουν πως ήταν εκπληκτικό, κάτι που δουλεύαμε προφανώς εδώ και πολύ καιρό να κλείνει και να ολοκληρώνεται ακριβώς την ίδια στιγμή που ανακοίνωνε πως αποσυρόταν. Αυτό θα πρέπει να ήταν γλυκόπικρο για τον ίδιο», προσθέτει.
Ο Μπάιντεν θα έπρεπε να κάνει περαιτέρω υπομονή για πάνω από μία εβδομάδα από την 21η Ιουλίου για να μοιραστεί τα χαρμόσυνα με τον αμερικανικό λαό, σημειώνουν 13 πρόσωπα –αξιωματούχοι, διπλωμάτες και ανώτερα στελέχη της διοίκησης Μπάιντεν που μίλησαν σε καθεστώς ανωνυμίας στο Politico– που περιγράφουν ενδελεχώς το πώς διαχειρίστηκε ο Λευκός Οίκος μία διακρατική διαπραγμάτευση υψηλού ρίσκου, την ώρα που ο ένοικός του λάμβανε ίσως την πιο επώδυνη, πολιτικά, απόφαση της μακράς καριέρας του.
“Το τελευταίο μίλι”
Τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουλίου, καθώς οι εκκλήσεις προς τον Μπάιντεν να εγκαταλείψει τις προεδρικές αξιώσεις εντείνονταν, ο ίδιος επέμενε στην απόφασή του να συνεχίσει, εκφράζοντας παράλληλα σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις τη βεβαιότητα ότι η ανταλλαγή κρατουμένων θα προχωρήσει.
Καθώς Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έφταναν στην Ουάσιγκτον για την ετήσια σύνοδο του ΝΑΤΟ, ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας, Τζέικ Σάλιβαν, ο υπουργός Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, και τα επιτελεία τους αξιοποίησαν τη συγκυρία για να μιλήσουν με τους Γερμανούς ομολόγους τους για την προτεινόμενη ανταλλαγή.
Μέχρι τότε, οι Ρώσοι είχαν δηλώσει μέσω των διαύλων τους με τις ΗΠΑ ότι ήταν έτοιμοι να προχωρήσουν στην ανταλλαγή κρατουμένων. «Οταν συνέβη αυτό, όλοι ήταν ετοιμοπόλεμοι», δήλωσε ένας Αμερικανός αξιωματούχος.
Η συμφωνία προετοιμαζόταν για περισσότερο από ένα χρόνο. Μετά την απελευθέρωση της σταρ του WNBA Μπρίτνεϊ Γκράινερ, Μπάιντεν και Σάλιβαν άρχισαν να εξετάζουν ένα σχέδιο επιστροφής περισσότερων Αμερικανών κρατουμένων από τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων των Γκέρσκοβιτς και Γουίλαν.
Καθώς, όμως, οι διαπραγματεύσεις έφτασαν στο τέλος τους ο Μπάιντεν βρισκόταν εν τω μέσω ενός εσωκομματικού αγώνα για την παραμονή του στην προεδρική κούρσα.
Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλίας Τζ. Σάλιβαν, ο οποίος βρισκόταν στο συνέδριο ασφάλειας του Ασπεν στο Κολοράντο, υπερασπιζόταν τον Μπάιντεν κατά τη διάρκεια ενός πάνελ του λέγοντας: «Είμαι πολύ χαρούμενος που έχουμε αυτόν τον τύπο ως επικεφαλής στην αίθουσα επιχειρήσεων».
Στο περιθώριο του συνεδρίου πραγματοποιούσε τηλεφωνικές επικοινωνίες της τελευταίας στιγμής σε Ευρωπαίους συναδέλφους του σχετικά με την ανταλλαγή κρατουμένων. Ακόμη και εκείνη τη στιγμή, στο παρά ένα της ανταλλαγής, υπήρχε πάντα η πιθανότητα κατάρρευσης της συμφωνίας.
Παραλίγο να τιναχτεί στον αέρα
Και πράγματι, ένα νομικό κώλυμα στη Σλοβενία παρ’ ολίγον να ανατρέψει ολόκληρη τη συμφωνία. Οι λεπτομέρειες αυτού του προβλήματος παραμένουν ακόμη ασαφείς, αλλά πιστεύεται πως σχετίζονται με τα σλοβενικά δικαστήρια και την απελευθέρωση ενός Ρώσου κρατουμένου.
Στις 21 Ιουλίου, για πέμπτη ημέρα σε απομόνωση στην παραλιακή κατοικία του στο Ντελαγουέρ, ο Μπάιντεν τηλεφώνησε στον πρωθυπουργό της Σλοβενίας, Ρόμπερτ Γκόλομπ, για να τον πείσει να κινηθεί γρήγορα για την επίλυση του προβλήματος, ώστε ο Ρώσος που ήταν φυλακισμένος στη χώρα να απελευθερωθεί μαζί με τους υπόλοιπους.
Εως τότε ο Μπάιντεν είχε ήδη λάβει τις αποφάσεις του για τον τερματισμό της πολιτικής του καριέρας. Η συνομιλία του με τον Γκόλομπ, αν και μη ανακοινώσιμη εκείνη τη στιγμή, θα ήταν μία από τις τελευταίες, και ίσως η κρισιμότερη.
Οι αποτυχημένες προσπάθειες
Οταν η Ρωσία απέρριψε μια αρχική πρόταση τον Ιανουάριο του 2023, ο Σάλιβαν επανήλθε με μια νέα στρατηγική που προσήλκυε και άλλες χώρες, κυρίως τη Γερμανία.
Ωστόσο, οι Ρώσοι προέβαλαν και νέο εμπόδιο στα σχέδια Σάλιβαν: Διεμήνυσαν στις ΗΠΑ, τον Μάρτιο του 2023, πως ήθελαν πίσω τον Βαντίμ Κρασίκοφ, τον πρώην αξιωματούχο της FSB που εκτέλεσε πριν από πέντε χρόνια στο Βερολίνο έναν Τσετσένο αντιφρονούντα.
Τους μήνες που ακολούθησαν, Σάλιβαν και Μπιλ Μπερνς της CIA μίλησαν επανειλημμένως με τους Ευρωπαίους και τους Ρώσους εταίρους τους ώστε να οριστικοποιήσουν τη συμφωνία.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα για την Ουάσιγκτον ήταν να πείσει τον καγκελάριο Σολτς να συναινέσει στην απελευθέρωση Κρασίκοφ. Σύμφωνα με αξιωματούχο της αμερικανικής διοίκησης, η γερμανική κυβέρνηση κάθε άλλο παρά δεκτική στην εξέλιξη αυτή ήταν.
Καταλύτης η Γερμανία
Οι Γερμανοί ενέδωσαν τελικά στις ασφυκτικές πιέσεις και στις αρχές Ιουνίου οι Αμερικανοί έδωσαν την τελευταία ώθηση στην κυοφορούμενη συμφωνία για την ανταλλαγή κρατουμένων – που υπογράφηκε από τους Ρώσους στα μέσα Ιουλίου.
