Τα τελευταία χρόνια η διακίνηση αγαθών μέσα από τις θαλάσσιες οδούς αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα, αρχικά λόγω του covid, μετά με το Ever Given που μπλόκαρε τη διώρυγα του Σουέζ και εσχάτως με τις επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα και την ξηρασία στη Διώρυγα του Παναμά. Αν σε αυτά προστεθούν και οι κυρώσεις, τότε το σκηνικό γίνεται ακόμη πιο σύνθετο.
Διεθνώς οι θαλάσσιες οδοί μετακίνησης εμπορευμάτων βρίσκονται σε περίοδο πολυεπίπεδων στρες, τα οποία καταδεικνύουν ότι η αλυσίδα εφοδιασμού πιέζεται.
Τα “εμφράγματα” στο Παγκόσμιο Εμπόριο
Περισσότερο από το 90% όλων των αγαθών που διακινούνται – τρόφιμα, υλικά κατασκευής, φαρμακευτικά προϊόντα, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε – μεταφέρονται μέσω θάλασσας. Υπό κανονικές συνθήκες, είναι εύκολα ο ασφαλέστερος και πιο οικονομικός τρόπος να μεταφερθεί ένα προϊόν από το ένα μέρος στο άλλο. Αλλά το θαλάσσιο εμπόριο είναι εγγενώς ευάλωτο σε φυσικά σημεία πνιγμού. Όταν αυτά τα περάσματα μπλοκαριστούν – για οποιονδήποτε λόγο – επηρεάζεται δραματικά η διαθεσιμότητα και η τιμή των αγαθών σε κάθε γωνιά του κόσμου.
Ερυθρά Θάλασσα: Διώρυγα του Σουέζ και Στενό Μπαμπ αλ-Μαντέμπ
Η σημασία της Διώρυγας του Σουέζ – σε περίπτωση που κάποιος είχε ποτέ αμφιβολίες – έγινε ξεκάθαρη το 2021 όταν ένα πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων γνωστό ως Ever Given προσάραξε, μπλοκάροντας την κυκλοφορία για σχεδόν μια εβδομάδα και κρατώντας δισεκατομμύρια δολάρια αξίας αγαθών. Πιο πρόσφατα, οι αντάρτες Χούτι της Υεμένης υποστήριξαν πέρυσι τη Χαμάς μετά την επίθεση στις 7 Οκτωβρίου στο Ισραήλ και έκτοτε έχουν διαλείπουσες επιθέσεις με ρουκέτες σε εμπορικά πλοία στην Κόκκινη Θάλασσα με προορισμό το στενό Μπαμπ αλ-Μαντέμπ και τη Διώρυγα του Σουέζ. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτίμησε ότι η κυκλοφορία μέσω των δύο καναλιών είχε μειωθεί κατά το ήμισυ έως τον Μάρτιο του 2024.
Στενό του Ορμούζ
Πολλοί από τους κορυφαίους παραγωγούς πετρελαίου στον κόσμο εξάγουν μέσω του Στενού του Ορμούζ, καθιστώντας το κρίσιμο πέρασμα για τη μεταφορά παγκόσμιων υδρογονανθράκων. Πέρυσι, σχεδόν 21 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως, ή περίπου το 20 τοις εκατό της παγκόσμιας προσφοράς, διέσχισαν το στενό. Το Ιράν ελέγχει το βόρειο χείλος του στενού, το οποίο το τοποθετεί στην καλύτερη δυνατή θέση να κρατήσει προμήθειες και τιμές πετρελαίου και αερίου όμηρο αν το επιθυμούσε ποτέ. Η γενική εχθρότητα της Δύσης προς το Ιράν – και η πιθανότητα διασποράς της βίας από τη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς – προσθέτει μόνο στην αβεβαιότητα κατά μήκος αυτής της διαδρομής.
Στενό της Μαλάκκας
Η οικονομία της Κίνας ζει και πεθαίνει από την ικανότητά της να εξάγει αγαθά φθηνά σε ξένες αγορές. Περιορισμένη όπως είναι από νησιά – πολλά από τα οποία είναι πιστά στη συμμαχία ασφαλείας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στον Δυτικό Ειρηνικό – η Κίνα εξαρτάται από το Στενό της Μαλάκκας για την επιβίωσή της. Κάθε χρόνο, περίπου το 60 τοις εκατό της συνολικής προμήθειας πετρελαίου της και πάνω από το 70 τοις εκατό των εξαγωγών πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου περνούν από αυτά τα νερά, μειώνοντας τον χρόνο διαμετακόμισης κατά 40 έως 90 ώρες σε σύγκριση με άλλες διαδρομές. Το ίδιο το στενό ανοίγει στη Νότια Σινική Θάλασσα, ένα σημείο κινεζικής ναυτικής δραστηριότητας και στρατιωτικής στάσης που έχει ως μοναδικό στόχο την εκμετάλλευση άλλων θαλάσσιων διαδρόμων. Φυσικά, αυτό την τοποθετεί απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες, που διεξάγουν τακτικά επιχειρήσεις ελευθερίας πλοήγησης στην περιοχή.
Διώρυγα του Παναμά
Η Διώρυγα του Παναμά είναι εξίσου στρατηγικά σημαντική όσο και οικονομικά ζωτική. Συνδέοντας τον Ατλαντικό Ωκεανό με τον Ειρηνικό Ωκεανό, συνδέει έμμεσα τις ακτές του κύριου υποστηρικτή της, των Ηνωμένων Πολιτειών, και διασφαλίζει την ασφάλεια της Καραϊβικής Θάλασσας. Και σε αντίθεση με άλλα σημεία πνιγμού, η απειλή σύγκρουσης κατά μήκος της διώρυγας είναι χαμηλή χάρη στην κατανοητή υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών. Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη Διώρυγα του Παναμά είναι οι ελλείψεις νερού που έχουν αναγκάσει τις αρχές να μειώσουν τη διαμετακόμιση. Καθώς η χώρα εισέρχεται στην περίοδο των βροχών της, γίνονται τώρα προσπάθειες για να ανακτήσουν τη χωρητικότητα και να αυξήσουν το βύθισμα των πλοίων
