Νέα πολιτικά δεδομένα σε πολλές χώρες της ΕΕ δημιούργησαν οι Ευρωεκλογές θέτοντας σε κίνηση διεργασίες που εκτείνονται πολύ πιο μακριά από τις χώρες και μπορεί να επηρεάσουν τη διαμόρφωση της πολιτικής και γεωπολιτικής θέσης της ΕΕ, ακόμα και χωρίς να επηρεάσουν άμεσα τη διάρθρωση της ατζέντας της νέας Κομισιόν.
Το κέντρο πολιτικού βάρους της Ευρώπης στρέφεται προς τα δεξιά. Κεντροδεξιά και ακροδεξιά κόμματα πρόκειται να λάβουν τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών στις εκλογές για την Ευρωπαϊκή Ένωση της Κυριακής στις πολυπληθέστερες χώρες: Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία και Πολωνία.
Στη Γαλλία η Ακροδεξιά επικράτησε άνετα, αναγκάζοντας τον Εμάνουελ Μακρόν να προκηρύξει εθνικές βουλευτικές εκλογές με στόχο να ανακόψει τη δυναμική της ανόδου της ακροδεξιάς, εξαναγκάζοντας πολίτες και πολιτικές δυνάμεις σε συμμαχίες για τον σχηματισμό αντι-ακροδεξιού μετώπου, στον δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών. Για τις Ευρωεκλογές οι πρώτες προβλέψεις έδειχναν ότι η Εθνική Συσπείρωση θα κέρδιζε το 32% ή περισσότερο των ψήφων, περισσότερο από το διπλάσιο από αυτό του κόμματος του Γάλλου προέδρου.
Στη Γερμανία, η κεντροδεξιά οδεύει προς μια άνετη νίκη, με τους ακροδεξιούς του AfD να έρχονται στη δεύτερη και να επικρατούν των Σοσιαλιστών του Καγκελαρίου Όλαφ Σολτς, που υποχώρησαν στην τρίτη θέση.
Στην Ελλάδα, μπορεί η άνοδος της ακροδεξιάς να μην ήταν τόσο έντονη ή ξεκάθαρη, καθώς επιτεύχθηκε μέσα από την αποδυνάμωση της ΝΔ προς μια σειρά μικρότερων και κατακερματισμένων συνδυασμών, είναι όμως σαφές ότι το μήνυμα προς την κεντροδεξιά κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν ότι η στροφή στον χώρο του κέντρου έχει κόστος. Αν σε αυτό προστεθεί η δυσαρέσκεια για την ακρίβεια, η αποστροφή για το σκάνδαλο των Τεμπών, τις υποκλοπές, ακόμα και τη Συμφωνία των Πρεσπών, τότε αντιλαμβάνεται κανείς ότι ΝΔ αν θέλει να επανακτήσει την εκλογική της βάση θα αναγκαστεί σε σκληρή δεξιά στροφή…
Με την Κεντροαριστερά και την Αριστερά στην Ελλάδα, επίσης κατακερματισμένες και τον εκλογικό νόμο να ευνοεί αυτοδύναμες κυβερνήσεις, η ΝΔ θα είναι ευκολότερο να αλλάξει ατζέντα παρά να αναζητήσει πολιτικούς συμβιβασμούς που θα τη βοηθήσουν να παραμείνει πιστή στο μονοπάτι του κοινωνικού φιλελευθερισμού.
Η ακροδεξιά αναμένεται να κερδίσει και στην Ουγγαρία, και ισοβαθμεί στην πρώτη θέση, όσον αφορά τις έδρες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ολλανδία.
Το σκηνικό στο Ευρωκοινοβούλιο
Οι ψηφοφόροι σε 27 χώρες ψήφισαν την περασμένη εβδομάδα για να επιλέξουν 720 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τα οποία θα υπηρετήσουν τα επόμενα πέντε χρόνια.
Ο πρώτος τους κύριος ρόλος του Κοινοβουλίου είναι η έγκριση ή απόρριψη του βασικού υποψηφίου για την κορυφαία θέση της Ευρώπης: την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Το ζήτημα ανόδου της ακροδεξιάς σε μεγάλες χώρες της Ευρώπης αναμένεται να αποτελέσει μείζον θέμα στον πολιτικό διάλογο. Σε μια πρώτη προσέγγιση φαίνεται ότι οι ψηφοφόροι της ακροδεξιάς δεν εστιάζουν στις πολιτικές της ιδέες, αλλά στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την πορεία που έχει χαράξει η απερχόμενη Κομισιόν, διαφοροποιώντας το μίγμα που επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων με τρόπο που καθιστά αδύνατη την προβληματική λειτουργία της.
Η ακροδεξιά θεωρείται απίθανο να μπορέσει να δράσει συντονισμένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο λόγω των πολλών και σημαντικών εσωτερικών διαφοροποιήσεων τους. Έτσι, το σκηνικό στην ΕΕ θα καταστεί ακόμη πιο πολύπλοκο και η διαδικασία λήψης αποφάσεων στο Ευρωκοινοβούλιο, καθώς η συνολική τους δύναμη είναι αυξημένη και ως εκ τούτου η παρέμβασή τους.
Σε θέματα όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι σχέσεις με την Κίνα, τις ΗΠΑ και η γενοκτονία στη Γάζα, η κατάσταση μπορεί να καταστεί εξαιρετικά σύνθετη και το σκηνικό ευεπίφορο σε έξωθεν παρεμβάσεις. Αν σε αυτά προστεθεί η ατζέντα της ενεργειακής μετάβασης και κλιματικής αλλαγής, τότε μπορεί κανείς να αποκτήσει μια αίσθηση της έκτασης των διαφορών.
Συγκεντρωμένα μαζί, τα κόμματα της ριζοσπαστικής δεξιάς θα αντιπροσώπευαν θεωρητικά το δεύτερο μεγαλύτερο μπλοκ στο Κοινοβούλιο — όντας σε τροχιά να κερδίσουν τις εκλογές στη Γαλλία και την Ιταλία και με το AfD δεύτερο στη Γερμανία, τις τρεις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές χώρες του μπλοκ των 27.
Η Γαλλία στο μάτι του κυκλώνα
Το πιο δυσοίωνο προειδοποιητικό σήμα για το μέλλον της ΕΕ είναι η Γαλλία, δεδομένης της κλίμακας της νίκης της ακροδεξιάς επί του Μακρόν.
Όλα τα βλέμματα θα είναι τώρα στραμμένα στο εάν το λαϊκιστικό κύμα της Γαλλίας μπορεί να διατηρήσει τη δυναμική του στις επικείμενες κοινοβουλευτικές εκλογές και στις προεδρικές εκλογές του 2027 – όπου μια νίκη της ακροδεξιάς ηγέτη Μαρίν Λεπέν θα απειλούσε να φέρει σε αναταραχή ολόκληρη την ΕΕ.
Κέρδισε η Ούρσουλα
Ο επίσημος νικητής της βραδιάς φαίνεται ότι θα είναι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, της οποίας το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα θα εξακολουθεί να αποτελεί το μεγαλύτερο μπλοκ στο Κοινοβούλιο.
Με τις πρώτες προβλέψεις να δείχνουν ότι το ΕΛΚ θα εξασφαλίσει περίπου 181 από τις 720 έδρες στο Κοινοβούλιο, η κεντροδεξιά θα είναι η κυρίαρχη δύναμη, αλλά δύσκολα μπορεί να κυβερνήσει μόνη της καθώς θα απέχει χιλιόμετρα από την απόλυτη πλειοψηφία στην αίθουσα.
Η κύρια πρόκληση για τη φον ντερ Λάιεν τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες θα είναι αν θα μπορέσει να συνάψει συμφωνία με τα παραδοσιακά κεντρώα κόμματα – τους σοσιαλιστές και τους φιλελεύθερους – για να δημιουργήσει μια πλειοψηφία 361 ή περισσότερων στο Κοινοβούλιο.
Συνολικά, οι τρεις μεγάλες ομάδες του κέντρου φαίνεται ότι θα έχουν περίπου 400 έδρες.
Αυτό σημαίνει ότι η επανέγκριση της φον ντερ Λάιεν θα καταρρεύσει, επειδή θα απορριφθεί εάν μόνο το 10% περίπου των βουλευτών από τα κύρια κόμματα δεν ευθυγραμμιστούν με την επίσημη γραμμή. Το ποσοστό της διαφοροποίησης είναι συνήθως υψηλότερο.
Αυτό εγείρει ένα μεγάλο ερώτημα για το αν θα χρειαστεί να ψαρέψει για άλλους συμμάχους,
που κυμαίνονται από τους Πράσινους μέχρι τους δεξιούς Αδελφούς της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι.
Η ατζέντα
Η κεντροδεξιά της Von der Leyen απορρίπτει την ξενοφοβία και τον ευρωσκεπτικισμό της ακροδεξιάς, αλλά γνωρίζει ότι οι ψηφοφόροι της μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες για το κόστος ζωής, τη μετανάστευση και την αίσθηση ότι οι παραδοσιακές βασικές επιχειρήσεις της Ευρώπης — η μεταποίηση και η γεωργία — στραγγαλίζονται από πράσινες πολιτικές.
Αναδεικνύοντας το έδαφος του στον πολιτισμικό πόλεμο για την ταυτότητα της ΕΕ, το ΕΛΚ άνοιξε το εκλογικό του μανιφέστο για την ΕΕ με τη δέσμευσή του στις «ιουδαιοχριστιανικές ρίζες» της Ευρώπης.
