Η τεχνητή νοημοσύνη τρομάζει, αλλά αν αφήσουμε τον φόβο να μας κυριεύσει θα χάσουμε κάθε δυναμική που έλκει την κοινωνία και την επιστήμη προς τα μπρος.
Της Δρ. Μαρίας-Ωραιοζήλης Κουτσουπιά
Σίγουρα η χρήση το AI εγείρει πολλά διλήμματα, ηθικής και νομικής φύσης, τα οποία όμως συζητώνται και επιλύονται, ενώ η προστασία της εργασίας είναι σίγουρα πιο αποτελεσματική σε ένα πλαίσιο ρύθμισης της τεχνητής νοημοσύνης, από την φοβική άρνησή της που θα μπορούσε να δημιουργήσει σαφώς πιο επικίνδυνες καταστάσεις και να οδηγήσει σε μεταφορά θέσεων εργασίας εκτός ΕΕ και των χωρών που απαγορεύουν εντελώς τη χρήση της.
Σίγουρα, η ασύδοτη επέλαση του αγνώστου γεννά κινδύνους, γι’ αυτό η συζήτηση εστιάζεται στα μοντέλα ρύθμισης και στην επεξεργασία στόχων συμπεριληπτικής χρήσης της, στο πλαίσιο της αναβάθμισης των παραγόμενων προϊόντων και προσφερόμενων υπηρεσιών. Τί όμως σημαίνει αυτά; Πρόκειται για την παραγωγική ρύθμιση, μέσα από την οποία προσπαθούμε να βοηθήσουμε τις επιχειρήσεις να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους, διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα θέσεις εργασίας και προσφέροντας ένα θεσμικό δίχτυ ασφαλείας για τους εργαζόμενους. Σίγουρα, κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο και απαιτεί εγρήγορση, αποφασιστικότητα και γνώση του αντικειμένου σε βάθος.
Ας το δούμε πρακτικά
Είμαι πεπεισμένη ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν πρέπει και δεν πρόκειται να αντικαταστήσει την ανθρώπινη εργασία. Σίγουρα, ο σκοπός της τεχνολογίας ήταν πάντοτε να υποκαθιστά την ανθρώπινη εργασία. Σκεφτείτε ένα ATM για παράδειγμα σε μία τράπεζα ή το gov.gr στο κινητό σας. Το ότι ένα μηχάνημα ή ένα app κάνουν πιο γρήγορη και εύκολη μία διαδικασία, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι πίσω από κάθε τέτοια διαδικασία. Απλώς το προσωπικό αυτό χρησιμοποιείται πιο αποτελεσματικά σε άλλες θέσεις, οι οποίες είναι και πιο παραγωγικές.
Το ίδιο ισχύει και με την τεχνητή νοημοσύνη. Οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας για παράδειγμα χρησιμοποιούν σε τεράστιο βαθμό την τεχνητή νοημοσύνη, σε πάρα πολλά στάδια της οικονομικής τους δραστηριότητας. Εντούτοις, διαθέτουν και χιλιάδες υπαλλήλους, περισσότερο ή λιγότερο ειδικευμένους, αλλά συνήθως αρκετά καλοπληρωμένους. Αυτές οι εταιρείες μάλιστα δημιουργούν εμμέσως ακόμη περισσότερες θέσεις εργασίες σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, προωθώντας τα προϊόντα τους κλπ. Βλέπουμε λοιπόν ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν απειλεί γενικά την απασχόληση. Μάλλον το αντίθετο.
Πράγματι πολλές δουλειές που υπάρχουν σήμερα δεν θα υπάρχουν στο μέλλον ή δεν θα υπάρχουν με την ίδια μορφή. Αλλά αυτό δεν πρέπει να μας φοβίζει, γιατί θα υπάρχουν στη θέση τους καλύτερες. Αν φοβηθούμε την τεχνητή νοημοσύνη, θα χάσουμε άλλη μια βιομηχανική επανάσταση στην Ελλάδα, όπως χάσαμε και τις τρεις προηγούμενες.
Ο κίνδυνος των deepfakes και η Δημοκρατία
Όσον αφορά τον κίνδυνο για deepfakes, ευτυχώς για εμάς, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναθέσει στις μεγάλες πλατφόρμες να μας προστατεύουν με ένα συγκεκριμένο πλαίσιο που άρχισε να εφαρμόζεται πριν από λίγους μήνες. Είναι εν εξελίξει έρευνες της Επιτροπής κατά διαφόρων εταιριών αναφορικά με τα μέτρα που παίρνουν για να μας προστατεύσουν από τα deepfake, τις απάτες, τις παραπλανητικές διαφημίσεις, την ακεραιότητα των εκλογών, την προστασία των ανηλίκων κλπ.
Θεωρώ ότι θα πρέπει άμεσα, όλες αυτές οι εταιρίες, να βρουν τρόπους να συνεργαστούν. Όταν εντοπίζεται μία deepfake διαφήμιση σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης για παράδειγμα, δεν μπορεί να μην υπάρχει άμεση ενημέρωση και λήψη μέτρων και στα άλλα, αλλά και ενημέρωση των αρχών. Είναι ακόμη νωρίς και όσο και αν οι αρχές προσπαθήσουν, είναι δύσκολο να ελέγξουν ένα διαρκώς εξελισσόμενο κίνδυνο χωρίς την ουσιαστική ενίσχυση της επίγνωσης των πολιτών. Το σίγουρα πάντως είναι ότι το θέμα αυτό θα λυθεί στις Βρυξέλλες και όχι μονομερώς από τις αρχές κάθε κράτους μέλους της ΕΕ.
Δεν πρέπει όμως να επαναπαυόμαστε και να τα περιμένουμε όλα από τις πλατφόρμες και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οφείλουμε να είμαστε σαφώς πιο προσεκτικοί στο πού κλικάρουμε, πού δίνουμε τα προσωπικά μας στοιχεία (και ποια προσωπικά στοιχεία). Χρειάζεται ενίσχυση της επαγρύπνησης, βελτίωση του ψηφιακού αλφαβητισμού και τήρηση των διαδικασιών και κανόνων ασφαλείας, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Εκστρατείες ενημέρωσης πολιτών, συνεργασία κράτους και επιχειρήσεων για την ενίσχυση της επίγνωσης και στην κατεύθυνση της διαμόρφωσης ενός ψηφιακά πιο ασφαλούς μέλλοντος. Εμείς, όμως, πρέπει να ακούμε τις συμβουλές των ειδικών, να μοιραζόμαστε ή και να καταγγέλλουμε όταν κάτι μας φαίνεται ύποπτο και το κυριότερο, να είμαστε ακόμη πιο επιφυλακτικοί και προσεκτικοί ως προς την έκθεση των παιδιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο διαδίκτυο γενικά.
Η Μαρία-Ωραιοζήλη Κουτσουπιά είναι υποψήφια με τη Νέα Δημοκρατία στις Ευρωεκλογές. Δικηγόρος Βρυξελλών και Αθηνών, Δρ. Νομικής ΕΚΠΑ, με ειδίκευση στο δίκαιο τεχνητής νοημοσύνης. Έχει εργαστεί σε μεγάλες δικηγορικές εταιρείες σε Αθήνα και Βρυξέλλες και είναι Πρόεδρος του Ινστιτούτου Δικαίου Τεχνητής Νοημοσύνης Rythmisis στην Αθήνα.
