Στο 4,2% εκτοξεύιθηκαν οι παράτυπες δαπάνες στην ΕΕ την περίοδο 2021-22 (από 3% προηγουμένως), φτάνοντας στα 14 δισ. ευρώ, σύμφωνα με έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου της που δημοσιεύτηκε την Τρίτη.
Το ζήτημα που εγείρεται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι διττό: Από τη μια η δικαιολόγηση των δαπανών και από την άλλη η ανάκτησή τους. Εφόσον οι δαπάνες δεν δικαιολογηθούν επαρκώς, τότε η Κομισιόν υποχρεούται να διατάξει έλεγχο και ανάκτηση τους από τη χώρα. Στην πραγματικότητα όμως η διαδικασία είναι δύσκολη και μπορεί να καταλήξει σε δαιδαλώδη νομικά μονοπάτια.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) διαπίστωσε ότι, παρόλο που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διασφαλίζει την ακριβή και έγκαιρη καταγραφή των παράτυπων δαπανών, συχνά ο χρόνος που απαιτείται για την ανάκτηση αυτών των ποσών είναι υπερβολικά πολύς. Στις περιπτώσεις των γεωργικών ταμείων που τελούν υπό επιμερισμένη διαχείριση και για τα οποία την πρωταρχική ευθύνη φέρουν τα κράτη μέλη, τα ποσοστά ανάκτησης είναι γενικά χαμηλά, αν και με σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Από το 2014 έως το 2022, σε όλους τους τομείς, καταγράφηκαν παράτυπες δαπάνες, δηλαδή ποσά που δαπανήθηκαν κατά παράβαση των κανόνων, συνολικού ύψους 14 δισ. ευρώ. Η ανάκτησή τους αποτελεί βασική συνιστώσα της χρηματοοικονομικής ακεραιότητας και του συστήματος εσωτερικών δικλίδων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με τον όρο «ανάκτηση» κεφαλαίων της ΕΕ νοείται η διεκδίκηση της επιστροφής μέρους ή του συνόλου των ποσών που καταβλήθηκαν σε φορέα υλοποίησης ή δικαιούχο, ο οποίος στη συνέχεια κρίθηκε ότι δεν είχε συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις που ορίζει η ΕΕ για τη χρηματοδότηση. Ωστόσο, αφότου τα χρήματα καταβληθούν, για την ανάκτησή τους, ο απαιτούμενος χρόνος είναι υπερβολικός.
Το κλιμάκιο ελέγχου διαπίστωσε ότι συνήθως απαιτούνται 14 με 23 μήνες από την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων που χρηματοδοτήθηκαν μέχρι την έκδοση του εντάλματος είσπραξης και, στη συνέχεια, άλλοι τρεις με πέντε μήνες μέχρις ότου τα σχετικά ποσά πράγματι επιστραφούν. Μάλιστα, η ΕΕ παραιτείται τελικά από την ανάκτηση μεταξύ 1 και 8% από το σύνολο των παράτυπων δαπανών.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για την ανάκτηση, χωρίς καμία καθυστέρηση, των κονδυλίων που δαπανώνται αντικανονικά», δήλωσε ο Jorg Kristijan Petrovič, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για τον έλεγχο. «Το οφείλει στους Ευρωπαίους φορολογούμενους, αν δεν θέλει να χάσει την εμπιστοσύνη τους»
Το 70% των κονδυλίων τελεί υπό από κοινού διαχείριση με τα κράτη μέλη
Σημειώνεται πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν εκταμιεύει άμεσα και στο σύνολό τους τα κονδύλια του ενωσιακού προϋπολογισμού. Ποσοστό 70% περίπου τελεί υπό από κοινού διαχείριση με τα κράτη μέλη, 20 % υπό άμεση διαχείριση και 10% υπό έμμεση διαχείριση μέσω άλλων διεθνών οργανισμών ή τρίτων χωρών. Οι αρμοδιότητες της Επιτροπής στον τομέα αυτό ποικίλλουν ανάλογα με τον εφαρμοζόμενο τρόπο διαχείρισης και τον τομέα πολιτικής του προϋπολογισμού της ΕΕ. Στο πλαίσιο της άμεσης και της έμμεσης διαχείρισης, η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για τον εντοπισμό και την καταγραφή των παράτυπων δαπανών και, στη συνέχεια, για την ανάκτηση των αντίστοιχων ποσών. Στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, αναθέτει στα κράτη μέλη την ευθύνη για την καταγραφή και την ανάκτηση των παράτυπων δαπανών, διατηρώντας ωστόσο για την ίδια την τελική ευθύνη για την παροχή διασφάλισης.
