Με 159 ψήφους πέρασε ο νόμος αναδιάρθρωσης του ακαδημαϊκού τοπίου στην Ελλάδα, ανοίγοντας την πόρτα για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, παρά τις έντονες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, της ακαδημαϊκής κοινότητας και όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης.
Με τις ψήφους της Νέας Δημοκρατίας καθώς και αυτή του ανεξάρτητου Χ. Κατσιβαρδά, εγκρίθηκε το νομοσχέδιο το οποίο δημιουργεί το πλαίσιο για τη λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, ως παραρτήματα πανεπιστημίων από το εξωτερικό.
Ειδικότερα, επί της αρχής, υπέρ του νομοσχεδίου ψήφισαν 159, κατά 129 και «παρών» 11 σε σύνολο 299 ψηφισάντων.
Η διαδικασία ψηφοφορίας καθυστέρησε πάνω από 2,5 ώρες, καθώς η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας, Ζωή Κωνσταντοπούλου και οι βουλευτές της Τζώρτζια Κεφαλά και Ελένη Καραγεωργοπούλου διάβαζαν μία προς μία τις 205 διατάξεις του σχεδίου νόμου, κίνηση βουλευτικού ακτιβισμού, η οποία είχε στόχο να στείλει μήνυμα ότι θα αντισταθούν με κάθε μέσο, εξαντλώντας τα νόμιμα, εντός βουλής εργαλεία.
Το νομοσχέδιο περιείχε 205 άρθρα εκ των οποίων τα 170 αφορούν τα δημόσια Πανεπιστήμια, ενώ τα 30 την ίδρυση μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα.
Η κυβέρνηση επιχείρησε να απομακρύνει την έννοια ιδιωτικά πανεπιστήμια, αντικαθιστώντας τη με τα μη-κρατικά, κίνηση με στόχο να δείξει την διεύρυνση και φιλελευθεροποίηση του πεδίου της εκπαίδευσης και όχι την ιδιωτικοποίησή του.
Auditor’s note: Ό,τι πρέπει να ξέρετε
Πέρα από τα ζητήματα αντισυνταγματικότητας, τα οποία παραγνωρίζει η κυβέρνηση, πάντως, η αντιπολίτευση εγείρει ζητήματα υποχρηματοδότησης και αποσάθρωσης της δημοσίας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Επίσης, ανακύπτουν ζητήματα διαβλητότητας, εξετάσεων, πτυχίων και δημιουργίας βιομηχανίας παραγωγής πτυχίων που θα υποβαθμίσει την έρευνα και θα ανοίξει κερκόπορτα για την παραγωγή πτυχιούχων χαμηλού επιπέδου και αμφίβολων ικανοτήτων.Από την άλλη πλευρά, στόχος της κυβέρνησης είναι η προσέλκυση επενδύσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, η επανάκτηση επιστημόνων από το εξωτερικό και η καλύτερη σύνδεση της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας. Σύμφωνα με το σκεπτικό της κυβέρνησης, η μεταρρύθμιση αυτή, θα περιορίσει το φαινόμενο του brain drain, συγκρατώντας στην Ελλάδα φοιτητές, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και παράλληλα θα προσελκύσει φοιτητές από άλλες χώρες, δημιουργώντας έτσι την προοπτική για την ίδρυση παραρτημάτων ξέων επιχειρήσεων στην Ελλάδα.
Πάντως, το ζήτημα της αντισυνταγματικότητας παραμένει και ο νόμος θα χρειαστεί να περάσει τη βάσανο του Συμβουλίου της Επικρατείας πριν θεωρηθεί ασφαλής για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που προβλέπει. Η μάχη στο Ανώτατο Δικαστήριο αναμένεται σκληρή και ότι θα έχει διάρκεια.
Σε πολιτικό επίπεδο πάντως, η αντιπολίτευση δεν χρησιμοποίησε όλα της τα πυρομαχικά, καθώς τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και το ΠΑΣΟΚ δεν δήλωσαν ότι θα επαναφέρουν την προτεραία κατάσταση εφόσον επανεκλεγούν, ενώ ακόμη και το ΚΚΕ απέφυγε να προσφέρει απριόρι στήριξη σε μια τέτοια πρωτοβουλία. Επίσης, εντύπωση προκάλεσε η καταψήφιση του σχετικού νόμου και από την λαϊκή δεξιά και την ακροδεξιά.
Οι κινητοποιήσεις αν και ηχηρές είχαν περιορισμένη κοινωνική απήχηση και διάρκεια, καταδεικνύοντας ότι δεν υπήρξε η απαραίτητη συσπείρωση για την οικοδόμηση ισχυρού μετώπου που θα μπλόκαρε την ψήφιση και εφαρμογή του νόμου. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον κατακερματισμό της αντιπολίτευσης και στην απουσία ισχυρής αξιωματικής αντιπολίτευσης, μετά την ήττα και αποσάθρωση του ΣΥΡΙΖΑ στις εθνικές εκλογές.
Όσον αφορά τον Κυριάκο Πιερρακάκη η μεταρρύθμιση αυτή εγγράφεται στο ενεργητικό του και προστίθεται στην ψηφιακή μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης. Συνδυαστικά, με βάση το συνολικό του προφίλ ο Κυριάκος Πιερρακάκης φαίνεται ότι αναδεικνύεται προοδευτικά σε πολιτικό προσωπικό πρώτης γραμμής, που θα είναι σε θέση να διαδεχθεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη στην ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας, ή ακόμη και να υπηρετήσει ως πρωθυπουργός σε κυβέρνηση συνασπισμού.
Οι αλλαγές για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια
Πάνω από 70 νομοτεχνικές αλλαγές έγιναν στο σχέδιο του νόμου για την «Ενίσχυση του Δημόσιου Πανεπιστημίου – Πλαίσιο λειτουργίας μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων».
Σε τροποποιήσεις και προσθήκες στις διατάξεις που ενισχύουν την κρατική εποπτεία και τη σύνδεση της ίδρυσης των νέων παραρτημάτων με την ευρύτερη αναδιάρθρωση του ακαδημαϊκού χάρτη της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης προβλέπουν οι αλλαγές στις διατάξεις του νομοσχεδίου, που έγιναν μία ημέρα πριν τη ψήφισή του.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, τα ξένα πανεπιστήμια που επιθυμούν να επενδύσουν στην ίδρυση ενός μη κρατικού μη κερδοσκοπικού παραρτήματος στην Ελλάδα, θα αξιολογηθούν βάσει ακαδημαϊκών κριτηρίων και κτιριακών προϋποθέσεων από την ανεξάρτητη Αρχή πιστοποίησης της χώρας, την ΕΘΑΑΕ και τον αρμόδιο φορέα για την κτιριακή επάρκεια, τον ΕΟΠΠΕΠ.
Στις διατάξεις προστέθηκαν νέες προϋποθέσεις για την αξιολόγηση των αιτήσεων που αφορούν την βιωσιμότητα των παραρτημάτων βάσει της έδρας τους αλλά και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Ειδικότερα, στα άρθρα 138 και 139 που αφορά τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και τη διαδικασία αδειοδότησης, η ΕΘΑΑΕ καλείται να κρίνει την αρνητική ή θετική συνεισφορά του κάθε παραρτήματος στο σχέδιο εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση, αλλά και να αξιολογήσει την ανάγκη ίδρυσης ενός μη κρατικού πανεπιστημίου δεδομένης της παρουσίας και των δημοσίων ΑΕΙ.
Πρακτικά, το υπουργείο Παιδείας επιχειρεί να βάλει «κόφτη» σε περιπτώσεις που τα επιστημονικά αντικείμενα (σχολές) δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της τοπικής ή εθνικής οικονομίας. Υπάρχει ειδική αναφορά στη διάταξη για υποβολή γνώμης για την περίπτωση των Ιδρυμάτων που θέλουν να εγκατασταθούν εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης, για τα οποία σημειώνεται ότι προβλέπεται και μειωμένη κατά 50% η εγγυητική επιστολή και το παράβολο που προβλέπονται στο νόμο.
Παράλληλα, το Υπουργείο Παιδείας επιχειρεί να αποφύγει τον υπερκορεσμό, τη δημιουργία δηλαδή πολλών σχολών με ίδιο αντικείμενο, το οποίο θα οδηγούσε σε παθογένειες που ταλαιπωρούν ήδη την δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση εδώ και δεκαετίες.
Αλλαγές υπήρξαν και στο άρθρο 40 για τα δημόσια Πανεπιστήμια, σχετικά με την ανάδειξη των εξωτερικών μελών των Συμβουλίων Ιδρυμάτων, καθώς πλέον προβλέπεται ηλεκτρονική ψηφοφορία μέσω του συστήματος «Ζευς», αντί για μυστική ψηφοφορία μεταξύ των εσωτερικών μελών.
