Ευθεία επίθεση στον Βλάντιμιρ Πούτιν εξαπολύουν ο ένας μετά τον άλλο οι ηγέτες της Δύσης, για τον θάνατο του Αλεξέι Ναβάλνι, με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς να τον κατηγορεί ότι είναι υπεύθυνος για τη δολοφονία του, ενώ προσωπικά υπεύθυνο τον χαρακτήρισε και ο Τζο Μπάιντεν.
Δυναμική άρδην επιδείνωσης των σχέσεων Δύσης – Ρωσίας αναπτύσσεται ενόψει των ρωσικών εκλογών, που είναι προγραμματισμένες για τις 15-17 Μαρτίου, εξαιτίας του θανάτου του ακτιβιστή Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος είχε αντιμετωπίσει διαρκείς διώξεις και πέθανε μετά τη μεταφορά του σε φυλακή στη Σιβηρία.
Ακόμα δεν είναι σαφές πώς και σε ποιό βαθμό ο θάνατος του Ναβάλνι θα επηρεάσει τα ανοιχτά μέτωπα και τις εν εξελίξει προσπάθειες εκτόνωσης εντάσεων, είναι όμως ξεκάθαρο ότι οι ηγέτες στη Δύση δεν θα το αφήσουν να περάσει.
Μεταξύ των πρώτων ηγετών που εξέδωσαν δήλωση -και μάλιστα δηκτική- για τον θάνατο του Ναβάλνι ήταν και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, διευρύνοντας το χάσμα με τη Μόσχα.
Παρά τις σκληρές δηλώσεις πάντως, οι σχέσεις Δύσης – Ρωσίας είναι ήδη σε ακραίο σημείο και δύσκολα θα μπορούσαν να επιβληθούν επιπλέον κυρώσεις, χωρίς να διαταράξουν την ισορροπία του τρόμου…
Οι αντιδράσεις
Την πιο σκληρή έως τώρα δήλωση κατά του Βλάντιμιρ Πούτιν πραγματοποίησε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, λέγοντας -ενώ στεκόταν δίπλα στον Ζελένσκι- ότι “είναι σαφές ότι ο Πούτιν τον σκότωσε”. Ευθύνες στον Πούτιν προσωπικά απέδωσε ο Τζο Μπάιντεν, ενώ σκληροί αλλά λιγότεροι επιθετικοί ήταν άλλοι ηγέτες της ΕΕ και γειτονικών με τη Ρωσία χωρών.
Πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι οι αντιδράσεις των δυτικών ηγετών δεν είναι ομόθυμες. Ακόμα και μέσα στην ΕΕ οι διαφοροποιήσεις είναι μεγάλες, γεγονός που καταδεικνύει ότι ακόμα και τώρα η Ρωσία διατηρεί ισχυρά ερείσματα. Την μετωπική σύγκρουση με τον Πούτιν απέφυγαν έξυπνα Γαλλία και Ιταλία, υποβαθμίζοντας έτσι την οξύτητα της ευρωπαϊκής αντίδρασης.
Σολτς: Προφανές ότι τον σκότωσε ο Πούτιν
Έχοντας δίπλα του τον Ουκρανό πρόεδρο, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς δήλωσε με αφορμή τον θάνατο του Αλεξέι Ναβάλνι πως «η Ρωσία δεν είναι εδώ και καιρό δημοκρατία». «Είναι προφανές: τον σκότωσε ο Πούτιν, όπως χιλιάδες άλλοι βασανίστηκαν και μαρτύρησαν από αυτό το ένα oν.
Τον Πούτιν δεν τον ενδιαφέρει ποιος πεθαίνει, αρκεί να διατηρήσει τη θέση του. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν πρέπει να διατηρήσει τίποτα. Ο Πούτιν πρέπει να χάσει τα πάντα και να λογοδοτήσει για όσα έκανε», δήλωσε από την πλευρά του ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ευθύνες στον Πούτιν από τις ΗΠΑ
O Aμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν κατηγόρησε τον Βλαντιμίρ Πούτιν για τον θάνατο του Αλεξέι Ναβάλνι, λέγοντας ότι αποτελεί μια ακόμα απόδειξη της κτηνωδίας του ρώσου προέδρου.
«Μη γελιέστε, ο Πούτιν είναι υπεύθυνος για τον θάνατο του Ναβάλνι. Αυτό που συνέβη στον Ναβάλνι είναι μια ακόμα απόδειξη της κτηνωδίας του Πούτιν. Κανείς δεν πρέπει να γελιέται, ούτε στις ΗΠΑ ούτε πουθενά στον κόσμο. Ο Πούτιν δεν βάζει στο στόχαστρο μόνο πολίτες άλλων χωρών, όπως βλέπουμε με ό,τι γίνεται αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία, αλλά διαπράττει και φριχτά εγκλήματα εις βάρος του δικού του λαού» δήλωσε ο Μπάιντεν.
Ο ίδιος ανέφερε ακόμα ότι ο Ναβάλνι ήταν πολλά πράγματα που δεν είναι ο Πούτιν.
«Ήταν γενναίος, ήταν ηθικός, ήταν προσηλωμένος στη δημιουργία μιας Ρωσίας όπου υπάρχει ένα κράτος δικαίου και όπου ο νόμος ισχύει για όλους» υπογράμμισε ο Μπάιντεν.
Όταν ρωτήθηκε για την προειδοποίησή που είχε δώσει το 2021 για «καταστροφικές» συνέπειες για τη Ρωσία αν ο Ναβάλνι πέθαινε στη φυλακή, ο Μπάιντεν είπε ότι η δήλωση του έγινε πριν από τρία χρόνια και η Ρωσία έχει έκτοτε αντιμετωπίσει «πολλές συνέπειες», αναφερόμενος στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία και τον θάνατο ρώσων στρατιωτών.
«Σκεφτόμαστε τι άλλο θα μπορούσε να γίνει» πρόσθεσε.
Ως «δείγμα της βαρβαρότητας» του Βλαντίμιρ Πούτιν περιέγραψε η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις τον θάνατο του Ναβάλνι. «Είναι απολύτως σαφές ότι ο Πούτιν είναι υπεύθυνος», δήλωσε η Χάρις από την Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια.
Δήλωση Μητσοτάκη
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με ανάρτησή του στην πλατφόρμα «Χ» εξήρε το θάρρος και την αγωνιστικότητα του Ναβάλνι απέναντι σε ένα «βάναυσο και αυταρχικό καθεστώς», το οποίο τελικά «φρόντισε ο Ναβάλνι να πληρώσει για τη γενναιότητά του πρώτα στερώντας την ελευθερία του και τώρα τη ζωή του».
Δηκτικός αλλά ηπιότερος ο Τουσκ
Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ εξέφρασε την λύπη του για τον θάνατο του Αλεξέι Ναβάλνι. «Αλεξέι, δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ. Και δεν θα τους συγχωρήσουμε ποτέ», έγραψε ο Τουσκ στο X. Το πολωνικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι η ρωσική κυβέρνηση φέρει την αποκλειστική ευθύνη για τον θάνατο του Ναβάλνι. «Ζητούμε διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας και πλήρη διαλεύκανση όλων των συνθηκών του θανάτου του», ανέφερε το πολωνικό ΥΠΕΞ.
Απέφυγε σύγκρουση με Πούτιν η Μελόνι
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι σε σύντομη δήλωσή της υπογράμμισε: «Ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι κατά την διάρκεια της κράτησής του είναι μια ακόμη λυπηρή σελίδα που πρέπει να λειτουργήσει ως προειδοποίηση για την διεθνή κοινότητα. Εκφράζουμε τη βαθιά και ειλικρινή θλίψη μας και ελπίζουμε το τρομερό αυτό γεγονός να εξιχνιαστεί πλήρως».
Σκληρή γλώσσα αλλά σε χαμηλό επίπεδο από Τσεχία
Ο Τσέχος υπουργός Εξωτερικών Γιαν Λίπαβσκι κατηγόρησε, εξάλλου, την Ρωσία για τον θάνατο του Ναβάλνι. «Φυλακίστηκε και βασανίστηκε μέχρι θανάτου επειδή εναντιώθηκε στον Πούτιν», τόνισε ο επικεφαλής της τσεχικής διπλωματίας σε ανάρτηση στο X. Σύμφωνα με τον Λίπαβσκι, η συμπεριφορά της Ρωσίας απέναντι στους δικούς της πολίτες είναι ίδια με την εξωτερική πολιτική της απέναντι στα άλλα κράτη.
«Έχει εξελιχθεί σε μια βίαιη κατάσταση που σκοτώνει ανθρώπους όπως ο Νεμτσόφ ή τώρα ο Ναβάλνι που ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον», τόνισε ο Τσέχος υπουργός Εξωτερικών. Ο αντιπολιτευόμενος πολιτικός Μπόρις Νεμτσόφ πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε σε έναν δρόμο κοντά στο Κρεμλίνο στη Μόσχα το 2015. Η δολοφονία του παραμένει ανεξιχνίαστη.
Διπλωματικά επικριτική η Γαλλία
Ο Αλεξέι Ναβάλνι πλήρωσε με τη ζωή του για «την αντίστασή του σε ένα σύστημα καταπίεσης», ανέφερε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Στεφάν Σεζουρνέ σε σχόλιά του για το θάνατο του διάσημου Ρώσου αντιπολιτευομένου. «Ο θάνατός του σε φυλακή μας θυμίζει την πραγματικότητα του καθεστώτος του Βλαντίμιρ Πούτιν», πρόσθεσε ο Γάλλος υπουργός.
Σκληρή η Νορβηγία
Ο υπουργός Εξωτερικών της Νορβηγίας Έσπεν Μπαρτ Έιντε σχολίασε πως «η ρωσική κυβέρνηση φέρει βαριά ευθύνη» για το θάνατο του Ναβάλνι, ο οποίος εξέτιε ποινή κάθειρξης 19 ετών σε σωφρονιστική αποικία στην Αρκτική.
Συγκρουσιακή η Λετονία
Σε ανάρτησή του, ο πρόεδρος της Λετονίας Έντγκαρς Ρίνκεβιτς έγραψε πως ο Ναβάλνι «δολοφονήθηκε βάναυσα από το Κρεμλίνο». «Ό,τι και να σκέφτεται κανείς για τον Αλεξέι Ναβάλνι ως πολιτικό, απλώς δολοφονήθηκε βάναυσα από το Κρεμλίνο. Αυτό είναι ένα γεγονός και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει κανείς να γνωρίζει για την αληθινή φύση του σημερινού καθεστώτος της Ρωσίας. Τα συλλυπητήριά μου στην οικογένεια και τους φίλους», έγραψε ο λετονός πρόεδρος.
«Εάν αυτή είναι η αλήθεια, θα ήθελα ο Πούτιν, όλο το προσωπικό του, (…) να γνωρίζουν ότι θα τιμωρηθούν για αυτό που έκαναν στη χώρα μας, στην οικογένειά μου και στον σύζυγό μου», δήλωσε η σύζυγος του Ρώσου αντιφρονούντα.
Ναβάλνι: Η πορεία προς τον θάνατο
Την τελευταία του πνοή στην φυλακή του Αρκτικού Κύκλου όπου εξέτιε πολυετή ποινή κάθειρξης ο νούμερο 1 επικριτής του Βλαντίμιρ Πούτιν Αλεξέι Ναβάλνι.
«Την 16η Φεβρουαρίου 2024, στο σωφρονιστικό κέντρο N°3, ο κρατούμενος Ναβάλνι Α. Α. αισθάνθηκε αδιαθεσία έπειτα από περίπατο (…) τα αίτια του θανάτου του τελούν υπό εξακρίβωση», αναφέρεται στην ανακοίνωση των ρωσικών σωφρονιστικών υπηρεσιών, στην οποία προστίθεται πως «εφαρμόστηκαν όλες οι αναγκαίες μέθοδοι ανάνηψης, αλλά δεν έδωσαν αποτέλεσμα. Οι γιατροί έκτακτης ανάγκης διαπίστωσαν τον θάνατο του ασθενούς».
Ο 47χρονος Ναβάλνι εξέτιε ποινή κάθειρξης 19 ετών για «εξτρεμιστική δράση» υπό πολύ δυσμενείς συνθήκες. Οι διαδοχικές του δίκες και οι συνθήκες κράτησής του θεωρήθηκαν τρόποι τιμωρίας του για την εναντίωσή του στον Βλαντίμιρ Πούτιν και τον κύκλο του.
Κατά τις δίκες του τους τελευταίους μήνες, στις οποίες συμμετείχε μέσω τηλεδιάσκεψης, ο Αλεξέι Ναβάλνι φαινόταν αδυνατισμένος και γερασμένος. Υπέφερε από προβλήματα υγείας που συνδέονταν με την απεργία πείνας στην φυλακή και την απόπειρα δολοφονίας του μέσω δηλητηρίασης το 2020.
Η παραμονή του στην φυλακή, πάντως, δεν είχε κάμψει την αποφασιστικότητά του. Κατά την διάρκεια των ακροαματικών διαδικασιών και στα μηνύματα που ανέβαιναν στα κοινωνικά μέσα από τους συνηγόρους του, ο Ναβάλνι δεν σταμάτησε να καταγγέλλει τον Βλαντίμιρ Πούτιν, τον οποίο χαρακτήριζε «παππού κρυμμένο στο καταφύγιο».
Στην δίκη του για «εξτρεμιστική δράση» κατήγγειλε την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ως «τον πιο ηλίθιο και ανόητο πόλεμο του 21ου αιώνα. Σε μηνύματά του στο διαδίκτυο αναφέρεται ειρωνικά στον εκφοβισμό που του επιφυλάσσουν οι σωφρονιστικές αρχές.
Καλούσε σε διαδηλώσεις
Σε μήνυμά του την 1η Φεβρουαρίου που δημοσιοποιήθηκε από την ομάδα του στα κοινωνικά μέσα, ο Αλεξέι Ναβάλνι καλούσε σε διαδηλώσεις παντού στην Ρωσία κατά την ψηφοφορία των προεδρικών εκλογών από τις 15 ως τις 17 Μαρτίου, στις οποίες είναι βέβαιο ότι θα επικρατήσει ο Πούτιν, αφού όλες οι προσωπικότητες της αντιπολίτευσης έχουν δολοφονηθεί, φυλακιστεί ή εξαναγκαστεί σε εξορία, ενώ η καταστολή κάθε αντίπαλης φωνής συνεχίζεται.
Παίρνει τη σκυτάλη η γυναίκα του
Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν πρέπει να «θεωρηθεί προσωπικά υπεύθυνος» και να «τιμωρηθεί» για τις κτηνωδίες που διαπράχθηκαν σε βάρος του Αλεξέι Ναβάλνι, ήταν η αντίδραση της συζύγου του Γιούλια Ναβάλναγια από τη Γερμανία.
«Εάν αυτή είναι η αλήθεια, θα ήθελα ο Πούτιν, όλο το προσωπικό του, όλο το περιβάλλον του, όλη η κυβέρνησή του, οι φίλοι του, να γνωρίζουν ότι θα τιμωρηθούν για αυτό που έκαναν στη χώρα μας, στην οικογένειά μου και στον σύζυγό μου. Θα οδηγηθούν στη δικαιοσύνη και αυτή η ημέρα θα έλθει σύντομα», δήλωσε συναισθηματικά εμφανώς φορτισμένη η Γιούλια Ναβάλναγια από το βήμα της Συνόδου του Μονάχου για την Ασφάλεια.
«Διερωτήθηκα εάν έπρεπε να μείνω εδώ μπροστά σας ή εάν έπρεπε να επιστρέψω κοντά στα παιδιά μου και αναρωτήθηκα τι θα έκανε ο Αλεξέι εάν βρισκόταν στη θέση μου και είμαι βέβαιη ότι θα παρέμενε εδώ, σε αυτό το βήμα», είπε η Ναβάλναγια στην αρχή της σύντομης δήλωσής της, η οποία έγινε δεκτή από παρατεταμένα χειροκροτήματα των συμμετεχόντων στην Σύνοδο. Η Γιούλια Ναβάλναγια προέτρεψε τη διεθνή κοινότητα να ζητήσει από τον Βλαντίμιρ Πούτιν να λογοδοτήσει.
«Θα ήθελα να απευθύνω μία έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα, σε όλους τους λαούς του κόσμου, προκειμένου να συγκεντρωθούν και να πολεμήσουν αυτό το κακό, ενάντια σε αυτό το φρικτό καθεστώς που μαστίζει σήμερα τη Ρωσία και προκειμένου αυτό το καθεστώς και ο Βλαντίμιρ Πούτιν να θεωρηθούν προσωπικά υπεύθυνοι για όλες τις κτηνωδίες που διέπραξαν στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια», υπογράμμισε.
Στο Μόναχο, η Γιούλια Ναβάλναγια συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, ο οποίος της εξέφρασε τα συλλυπητήριά του και υποστήριξε πως η Ρωσία είναι «υπεύθυνη» για τον θάνατο του Ρώσου αντιφρονούντα. Η μητέρα του Ναβάλνι Λιουντμίλα Ναβάλναγια δήλωσε πως δεν θέλει να «ακούσει συλλυπητήρια».
OCHA: Απαιτείται ανεξάρτητη έρευνα
Το γραφείο για τα ανθρώπινα δικαιώματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών προέτρεψε τις ρωσικές αρχές να διασφαλίσουν ότι θα διεξαχθεί μια αξιόπιστη έρευνα για τον θάνατο του ηγέτη της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι στη φυλακή. «Εάν κάποιος πεθάνει ενώ βρίσκεται υπό την εποπτεία του κράτους, η υπόθεση είναι ότι το κράτος ευθύνεται, μια ευθύνη που μπορεί να αντικρουστεί μονάχα μέσω μιας αμερόληπτης, ενδελεχούς και διαφανούς έρευνας που θα διεξαχθεί μέσω ενός ανεξάρτητου οργάνου», δήλωσε η εκπρόσωπος τύπου του Γραφείου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ Λιζ Θρόσελ. «Προτρέπουμε τις ρωσικές αρχές να διασφαλίσουν ότι μια τέτοια αξιόπιστη έρευνα θα πραγματοποιηθεί».
Ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης Ρώσος δημοσιογράφος Ντμίτρι Μουράτοφ δήλωσε στο Reuters ότι ο θάνατος του φυλακισμένου ηγέτη της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι είναι «δολοφονία» και είπε πως πιστεύει ότι οι συνθήκες κράτησης του είναι αυτές που οδήγησαν στον θάνατό του.
Η αντίδραση του Κρεμλίνου
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν πληροφορήθηκε επίσης τον θάνατο του Αλεξέι Ναβάλνι, μετέδωσε το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, ενώ ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι οι ρωσικές σωφρονιστικές αρχές προχωρούν σε όλους τους απαραίτητους ελέγχους σχετικά με τον θάνατο του φυλακισμένου αντιφρονούντα, αλλά δεν έχει πληροφορίες για το θέμα.
Ζαχάροβα: Η Δύση έχει βγάλει ήδη συμπέρασμα
Πάντως, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα δήλωσε ότι αυτό που αποκάλεσε δυτικές κατηγορίες για το θάνατο του φυλακισμένου αντιπολιτευόμενου ηγέτη Αλεξέι Ναβάλνι είναι «αποκαλυπτικές για την ίδια τη Δύση».
Σε δήλωσή της, την οποία δημοσιοποίησε μέσω της πλατφόρμας Telegram, η Ζαχάροβα αναφέρει πως τα ιατροδικαστικά αποτελέσματα για το θάνατο του Ναβάλνι δεν είναι ακόμα διαθέσιμα, όμως η Δύση έχει ήδη καταλήξει στα δικά της συμπεράσματα.
Πρόεδρος της Δύύμας: Υπεύθυνη και ωφελείται από τον θάνατο του Ναβάλνι η Δύση
Επιπλέον, ο πρόεδρος της Κρατικής Δούμας, της ρωσικής κάτω Βουλής, Βιτσισλάβ Βολόντιν, εκτίμησε ότι οι ηγέτες της Δύσης και της Ουκρανίας είναι υπεύθυνοι και επωφελούνται από τον θάνατο του Αλεξέι Ναβάλνι. «Τα ονόματά τους είναι γνωστά: από τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ και τους Αμερικανούς ηγέτες μέχρι τον Σολτς, τον Ρίσι Σούνακ και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, όλοι είναι ένοχοι για τον θάνατο του Ναβάλνι. Αυτοί είναι που, με τις τόσες λανθασμένες αποφάσεις τους (…) επωφελούνται από τον θάνατό του», έγραψε στο Telegram, χωρίς να εξηγήσει αυτή την κατηγορία. Κατηγόρησε δε την Δύση ότι θέλει να «καταστρέψει τη Ρωσία».
Τέλος, οι αρχές της Μόσχας προειδοποίησαν τους κατοίκους της ρωσικής πρωτεύουσας ενάντια σε τυχόν «μη εξουσιοδοτημένες» διαδηλώσεις μετά τη γνωστοποίηση του θανάτου του Ναβάλνι. «Η διοργάνωση ή η διεξαγωγή μη εξουσιοδοτημένων συγκεντρώσεων, τα καλέσματα και η συμμετοχή σε τέτοιες εκδηλώσεις συνιστούν διοικητικό αδίκημα», προειδοποίησε η Γενική Εισαγγελία της Μόσχας, σημειώνοντας ότι «προειδοποιεί ενάντια σε οποιαδήποτε παραβίαση του νόμου».
