Νέες διαστάσεις στην κρίση στέγασης και τη συμπίεση της μεσαίας τάξης δίνει δημοσίευμα του Bloomberg το οποίο αν και “δεν κομίζει γλαύκα εις Αθήνας” ανεβάζει την ένταση στο ζήτημα ανεπάρκειας στεαγαστικών ακινήτων, το οποίο καταγράφει γλαφυρά και η έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από την Τράπεζα της Ελλάδος.
Οι ετεροχρονισμένες επιπτώσεις της κρίσης χρέους που οδήγησαν εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα σε κατάσχεση και τα έχουν παγιδεύσει εκτός αγοράς, σε νομικές αντιδικίες, ευθύνονται -σε μεγάλο βαθμό- σύμφωνα με το Bloomberg για με μεγάλη άνοδο των τιμών στα ακίνητα στην Ελλάδα, με το ρεπορτάζ να παραγνωρίζει τον αντίκτυπο των προγραμμάτων Gloden Visa, της αύξησης του τουρισμού και της αλλαγής χρήσης οικιστικών ακινήτων σε Airbnb, καθώς και των επιδοτήσεων της κυβέρνησης σε ιδιοκτήτες.
Οι τιμές της Αθήνας προέρχονται από έναν δείκτη του Spitogatos, τον οποίο το Bloomberg χρησιμοποίησε για να υπολογίσει τις μηνιαίες ζητούμενες τιμές στις πέντε περιοχές της πόλης και στη συνέχεια υπολόγισε τον μέσο όρο αυτών των επιπέδων για να δημιουργήσει μια τιμή σε όλη την πόλη. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι το άρθρο του Bloomberg έχει καταρτιστεί κυρίως μέσω προγράμματος τεχνητής νοημοσύνης και με τη συμβολή του Σωτήρη Νίκα.
Το Bloomberg επισημαίνει ότι η Αθήνα έχει γίνει μια από τις πιο “καυτές” αγορές κατοικιών της Ευρώπης, με διαμερίσματα σε μια υποβαθμισμένη βιομηχανική περιοχή που τώρα είναι ισοδύναμη με τις πιο πλούσιες ευρωπαϊκές πόλεις και πολυτελείς κατασκευές να ξεπετάγονται κατά μήκος της ακτογραμμής της.
Οι τιμές των κατοικιών στην ελληνική πρωτεύουσα αυξήθηκαν κατά 12,2% τον Οκτώβριο, καταγράφοντας σχεδόν τριπλάσια κέρδη έναντι της Στοκχόλμης και κόντρα στο κύμα της γενικότερης πτώσης, ακόμα κια σε αγορές όπως το Παρίσι, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το Bloomberg.
Η άνοδος οφείλεται εν μέρει στη μακρά, αργή επίπτωση της κρίσης χρέους της Ελλάδας. Εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια έχουν παγιδευτεί σε νομικές εμπλοκές, συμβάλλοντας έτσι στον περιορισμό της προσφοράς και με αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών στην Αθήνα πιο γρήγορα από οποιαδήποτε άλλη μεγάλη ευρωπαϊκή πόλη.
Auditor’s note: Risk trade-off
Η προσέγγιση αυτή, όμως, θα μπορούσε να αποτελέσει προοίμιο για την επιβολή των από καιρό προωθούμενων αλλαγών στη Δικαιοσύνη, κάτι που από τη μια πλευρά θα επιτάχυνε διαδικασίες και θα μπορούσε δυνητικά να αυξήσει το απόθεμα κατοικιών, αλλά από την άλλη θα μπορούσε να έχει εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στην ασφάλεια της πρώτης κατοικίας και την αξιοπιστία της Δικαιοσύνης απέναντι στους πολίτες.
Το σκηνικό που σκιαγραφεί και το δημοσίευμα του Bloomberg παραπέμπει σε οιονεί κρίση στέγασης και συμπίεση της Μεσαίας Τάξης, η οποία καλείται πλέον εκτός από τις αυξημένες δαπάνες διαβίωσης (σε κόστος στέγασης, τροφίμων και ρεύματος) να αντιμετωπίσει αυξημένη φορολογία, καθώς η κυβέρνηση επιχειρεί να πιάσει τους στόχους για τα πλεονάσματα. Το Crisis Monitor έχει ήδη από το 2019 επισημάνει τη δυναμική της αγοράς ακινήτων και τις επιπτώσεις της Golden Visa.
Συνδυαστικά, τα παραπάνω οδηγούν σε υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, μείωση της εγχώριας ζήτησης και ως εκ τούτου θέτουν υπό αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα της αναπτυξιακής δυναμικής.
Ενώ το τέλος της εποχής του φθηνού χρήματος έπληξε την αγοραστική δύναμη σε όλη την Ευρώπη, η έλλειψη στέγης προκαλεί έξαρση τιμών σε περισσότερες πόλεις. Το Λονδίνο, το Παρίσι και το Βερολίνο κατέγραψαν πτώση σε ετήσια βάση στα τελευταία μηνιαία στοιχεία, αλλά το μεγαλύτερο μέρος των αγορών που παρακολουθεί το Bloomberg City Tracker ακριβαίνουν, με το Μιλάνο, τη Μαδρίτη και τη Στοκχόλμη να καταγράφουν αυξήσεις άνω του 3%.
Για να καταγράψει τις τελευταίες τάσεις της αγοράς κατοικίας στις ευρωπαϊκές πόλεις, το Bloomberg συγκεντρώνει στοιχεία από μια σειρά παρόχων.
Ορισμένοι ζητούν επιτόκια και ενδεικτικά επίπεδα, ενώ άλλοι είναι επίσημα στοιχεία για τις συναλλαγές.
Πηγές: Immowelt (Βερολίνο), Idealista (Μαδρίτη), Svensk Mäklarstatistik (Στοκχόλμη), Rightmove (Λονδίνο), Immobiliare (Μιλάνο), Immopreise (Βιέννη), Le Figaro (Παρίσι), Properstar (περιφέρεια Ζυρίχης), Properstar (Καντόνι Ζυρίχης) , Κεντρική Στατιστική Υπηρεσία CSO (Δουβλίνο),
Spitogatos (Αθήνα), υπολογισμοί Bloomberg.
Η δεκαετής κρίση χρέους της Ελλάδας άφησε τις τράπεζες με κόκκινα δάνεια 107 δισ. ευρώ το 2016. Έκτοτε, οι τράπεζες έχουν πουλήσει επισφαλή δάνεια, αλλά πολλά εξ αυτών έχουν ως εχέγγυα ακίνητα, αυτές οι εξασφαλίσεις έχουν παγιδευτεί στις προσπάθειες επίτευξης συμφωνιών πληρωμής με τους οφειλέτες. Ενώ τα σπίτια θα μπορούσαν τελικά να μπουν στο μπλοκ δημοπρασιών, οι διαπραγματεύσεις συμπιέζουν την προσφορά στο μεταξύ, σύμφωνα με το Bloomberg.
Την άποψη αυτή υποστηρίζει και ο Λευτέρης Ποταμιάνος, πρόεδρος του Κτηματομεσιτικού Συλλόγου Αθηνών-Αττικής, ο οποίος δηλώνει ότι «Δεν υπάρχουν ακίνητα στην αγορά». Ο ίδιος βέβαια, σημειώνει ότι για την ραγδαία άνοδο των τιμών ευθύνεται κυρίως η ζήτηση που τροφοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Golden Visa.
Προοπτικές
Η Ελλάδα προβλέπεται να αναπτυχθεί ταχύτερα από την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση φέτος,
και η κατά κεφαλήν παραγωγή φαίνεται να επιστρέφει στα προ κρίσης επίπεδα του 2009 άνω των 21.000 ευρώ φέτος — μια ισχυρή ανάκαμψη από το χαμηλό των 16.200 ευρώ αμέσως μετά την αποφυγή της εξόδου της χώρας από τη ζώνη του ευρώ.
Η δυναμική έχει μετατρέψει περιοχές όπως το Γκάζι – ένα γερασμένο βιομηχανικό σύμπλεγμα – σε μια περιζήτητη γειτονιά. Καθώς οι χώροι κατοικιών είναι περιορισμένοι, πάλαι ποτέ αποθήκες και βιοτεχνικοί χώροι έχουν μετατραπεί σε σοφίτες γύρω από την Τεχνόπολη – ένα παλιό εργοστάσιο αερίου που έχει μετατραπεί σε βιομηχανικό μουσείο και εκθεσιακό χώρο.
Σε άλλα μέρη της Αθήνας, όπως το πολυτελές προάστιο της Γλυφάδας, πολυτελή συγκροτήματα εμφανίζονται για να προσελκύσουν πλούσιους επενδυτές από το εξωτερικό, ειδικά από την Κίνα.
Επιτέλους ξεκινούν οι εργασίες και στο Ελληνικό. Η ανάπλαση ύψους 8 δισεκατομμυρίων ευρώ του παλιού αεροδρομίου της πόλης – το μεγαλύτερο κατασκευαστικό έργο της Ελλάδας – θα περιλαμβάνει περίπου 10.000 πολυτελή παραθαλάσσια σπίτια και διαμερίσματα μετά την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης το 2026.
Η επιβάρυνση
Το κόστος στέγασης ανέβασε περισσότερο από το ένα τρίτο του διαθέσιμου εισοδήματος των ελληνικών νοικοκυριών πέρυσι, σε σύγκριση με το μέσο όρο του 20% σε ολόκληρη την ΕΕ.
Οι τιμές στην ελληνική αγορά κατοικιών αναμένεται να συνεχίσουν να ανεβαίνουν, παρά τις αβεβαιότητες στην εγχώρια και παγκόσμια οικονομία, ανέφερε η κεντρική τράπεζα της Ελλάδας στην έκθεσή της για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα νωρίτερα αυτό το μήνα. Βραχυπρόθεσμα, εκτιμάται ότι το επενδυτικό ενδιαφέρον, κυρίως από το εξωτερικό, θα παραμείνει ισχυρή.
