Φοροσαφάρι εν μέσω θέρους και εκλογών! Πρόκειται για μια διαπίστωση η οποία εφόσον επιβεβαιωθεί σηματοδοτεί μια νέα κανονικότητα. Ωστόσο, για την ώρα το μόνο που είναι βέβαιο είναι ένα cherry picking υποθέσεων και η όψιμη προβολή πάγιων πρακτικών.
Τις τελευταίες ημέρες τα media προβάλλουν έντονα υποθέσεις πάταξης φοροδιαφυγής από την ΑΑΔΕ, καθώς και πρακτικών διασταύρωσης στοιχείων, δημιουργώντας αίσθηση υπερ-ενεργοποίησης των ελεγκτικών μηχανισμών. Μέχρι στιγμής, πάντως, πληροφορίες αναφέρουν ότι οι συνολικοί έλεγχοι παραμένουν στα συνηθισμένα επίπεδα, ενώ και οι βεβαιώσεις προστίμων δεν είναι αυξημένες.
Ακόμα όμως και χωρίς επιπλέον ελέγχους και πρόστιμα, η δημοσιότητα που δίδεται καταδεικνύει ένα ελεγκτικό άγχος ή/και μηνύματα προς συγκεκριμένες ομάδες φορολογουμένων για να… συνετιστούν ενόψει ελέγχων. Σε κάθε περίπτωση η ΑΑΔΕ κάνει μεγάλη προσπάθεια για να δείξει ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί δουλεύουν, είναι σε εγρήγορση και ότι παράγουν αποτελέσματα.
Αν διευρύνουμε το πλαίσιο πολιτικής και επικοινωνιακής αξιολόγησης των ενεργειών της ΑΑΔΕ και της συνολικής δημοσιότητας που λαμβάνουν, περιλαμβάνοντας το πρόσφατο Eurogroup, τις δηλώσεις Στουρνάρα για τη φοροδιαφυγή, την αναγνώριση και προτεραιοποίηση του θέματος από τον Κυριάκο Μητσοτάκη και την προοπτική ενεργοποίησης του νέου θεσμικού πλαισίου της ΕΕ για τους δημοσιονομικούς κανόνες από το 2024, τότε προκύπτει ένα διαφορετικό σκηνικό.
Μη βιώσιμα έσοδα
Μπορεί το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους να ανακοινώνει σταθερά υπέρβαση εσόδων από έμμεσους φόρους και κυρίως ΦΠΑ και το χρέος να παρουσίασε τη μεγαλύτερη μείωση στην Ευρώπη, αυτά όμως οφείλονται στον πληθωρισμό και την μη-βιώσιμη εκρηκτική ανάκαμψη-αντίδραση μετά την πανδημία. Σε όρους κανονικότητας, όμως, οι όγκοι πωλήσεων υποχωρούν, η εγχώρια κατανάλωση μειώνεται, ο δανεισμός περιορίζεται και η οικονομία συρρικνώνεται σε τριμηνιαία βάση.
Καθώς ο πληθωρισμός αποκλιμακώνεται, σύντομα τα δημόσια έσοδα από έμμεσους φόρους θα αρχίσουν να υποχωρούν. Συνεπώς, αναζητείται εγκαίρως τρόπος αναπλήρωσής τους και μάλιστα με βιώσιμο τρόπο. Στόχος είναι να πειστεί το Eurogroup ότι οι αρχές έχουν σχέδιο μετρήσιμο, αποτελεσματικό και ως εκ τούτου οι προβλέψεις εσόδων του Μεσοπρόθεσμου είναι ρεαλιστικές και θα απαιτηθεί η εφαρμογή προγράμματος λιτότητας, όπως προβλέπεται από τους κανόνες του νέου, προς έγκριση θεσμικού πλαισίου για τα δημοσιονομικά που προωθεί η Κομισιόν.
Η στρατηγική κα οι στόχοι της ΑΑΔΕ
Τούτων δοθέντων, η ΑΑΔΕ επιχειρεί με μια πολυεπίπεδη -εσωτερική κυρίως- ενεργοποίηση να εντοπίσει το πραγματικό μέγεθος της φοροδιαφυγής, να αξιολογήσει την προοπτική προσδιορισμού και παραγωγής εσόδων και να σκιαγραφήσει νέα μέτρα με δυναμική για την αλλαγή της φορολογικής κουλτούρας στους τομείς που εμφανίζουν μεγάλη φορο-παραβατικότητα.
Παράλληλα, πρέπει να τα κάνει όλα αυτά, εμφανώς, ώστε να το αναγνωρίσουν οι θεσμοί, αλλά όχι με τρόπο που θα μπορούσε να προξενήσει αναστάτωση στους ψηφοφόρους… Έτσι, επελέγησαν κλάδοι που καταγράφονται εξόφθαλμα περιστατικά φοροδιαφυγής, αλλά έχουν στην πραγματικότητα περιορισμένο αντίκτυπο στη συνολική οικονομική ζωή και ακόμη μικρότερο στην τουριστική βιομηχανία. Αυτοί είναι οι influencers, τηλεπερσόνες και τηλεπωλητές, καθώς ενδεχομένως και πρόσωπα μεγάλης κοινωνικής προβολής και χαμηλής φορολογικής επιφάνειας. Επίσης, μετά τη συμφωνία της ΕΕ για το 11ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, τη σύλληψη Έλληνα επιχειρηματία στη Γαλλία με ένταλμα ΗΠΑ για κατασκοπεία, αναμένεται να ενταθούν οι έλεγχοι για την εφαρμογή των κυρώσεων.
Ήδη τις τελευταίες ημέρες ανακοινώθηκαν δύο περιστατικά φορολογικών ελέγχων σε μια influencer και έναν τηλεπωλητή που παρήγαν συνδυαστικά επιπλέον φορολογήσιμη ύλη λίγο κάτω του 1 εκατ.
Διάθεση διεθνούς συνεργασίας
Τελευταία δημοσιεύματα θέλουν την ΑΑΔΕ να εμφορείται από πνεύμα διεθνούς διαλειτουργικόττας, δηλώνοντας απριόρι προθυμία για την αποστολή στοιχείων φορολογικού προφίλ φορολογουμένων που ερευνώνται στο εξωτερικό.
Η δυνατότητα αυτή αν και παρουσιάζεται ως νέα, στην πραγματικότητα δεν είναι, αλλά αποτελεί πάγια υποχρέωση των φορολογικών αρχών. Ωστόσο, είναι αλήθεια, ότι αιτήματα συνεργασίας απαντώνται πάντα ad hoc μετά από επεξεργασία σε εσωτερικό επίπεδο και με διάφορα φίλτρα, ενίοτε και πολιτικά. Αυτό που είναι νέο είναι η “αυθόρμητη ανταλλαγή δεδομένων”.
Η αυθόρμητη ανταλλαγή
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα,, η ΑΑΔΕ ενσωματώνει στις μεθόδους ανταλλαγής πληροφοριών για πιθανούς φοροφυγάδες με άλλα κράτη-μέλη και την αυθόρμητη ανταλλαγή πληροφοριών.
Στη βάση διατάξεων νόμου που ψηφίστηκαν τον περασμένο Νοέμβριο, αναλυτική εγκύκλιος της ΑΑΔΕ περιγράφει τον τρόπο αλλά και τη μεθοδολογία ανταλλαγής πληροφοριών από και προς χώρες της Ε.Ε ή και τρίτες χώρες με τις οποίες υπάρχει συμφωνία Διεθνούς Διοικητικής Συνδρομής.
Στην αυθόρμητη ανταλλαγή πληροφοριών, δεν χρειάζεται να έχει προϋπάρξει σχετικό αίτημα. Συστηματικά και τυποποιημένα, κοινοποιούνται, χωρίς προηγούμενο αίτημα, πληροφορίες σχετικές με μία ή περισσότερες κατηγορίες εισοδημάτων που προκύπτουν σε ένα κράτος από φορολογικό κάτοικο του άλλου κράτους, ανά τακτά και εκ των προτέρων καθορισμένα διαστήματα.
Οι πληροφορίες ανταλλάσσονται αυθόρμητα όταν εφοριακοί υπάλληλοι/ελεγκτές Φορολογικής Αρχής ενός κράτους, αφού συγκέντρωσαν πληροφορίες κατά τη διάρκεια ή μετά τη διενέργεια ελέγχου ή κάποιου άλλου είδους φορολογικής διαδικασίας, διέκριναν ότι αυτές οι πληροφορίες ενδεχομένως να οδηγούν σε φορολογητέα ύλη, αποκρυβείσα και φορολογητέα στο άλλο κράτος, και του τις διαβιβάζει χωρίς αυτό το Κράτος να τις έχει ζητήσει προηγουμένως.
Η αποτελεσματικότητα αυτής της μορφής ανταλλαγής πληροφοριών βασίζεται στην ενεργό συμμετοχή και συνεργασία των ελεγκτικών υπηρεσιών και φέρει, συνήθως, θετικό αποτελέσματα, δεδομένου ότι αφορά στοιχεία που ανιχνεύονται και επιλέγονται από εφοριακούς υπαλλήλους/ελεγκτές.
