Μπροστά σε μια νέα γεωπολιτική και γεωοικονομική πραγματικότητα βρίσκεται πλέον η ΕΕ και Ευρωζώνη. Η ενεργειακή κρίση τελείωσε, αλλά οι επιπτώσεις του πληθωρισμού στις τιμές των τροφίμων, του δημοσιονομικού εξορθολογισμού και το ενδεχόμενο νέων μεταναστευτικών ροών, δημιουργούν ένα νέο σκηνικό αλληλεπικαλυπτόμενων κρίσεων.
Αντιμέτωπη με οικονομικό “διχασμό” βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση… καθώς από τη μία η Γερμανία και οι χώρες της Ευρωζώνης μάχονται με τα after-effects της ενεργειακής κρίσης και τα αυξανόμενα επιτόκια και από την άλλη η Πολωνία και οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ επωφελούνται από τον ρόλο τους ως διαμετακομιστικοί κόμβοι προς την Ουκρανία και τις εξαγωγές, επιτυγχάνοντας υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της πέτυχε μικρή οικονομική ανάπτυξη το πρώτο τρίμηνο του έτους, αλλά οι αδυναμίες αφθονούν. Η Ευρωζώνη μπήκε σε τεχνική ύφεση, μετά την αναθεώρηση των στοιχείων για το τελευταίο τρίμηνο του 2022.
Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία του μπλοκ, διολίσθησε επίσημα σε τεχνική ύφεση. Η απασχόληση στη χώρα έχει διατηρήσει τη δυναμική της, αλλά εάν η επιβράδυνση συνεχιστεί, θα μπορούσε να αντηχήσει μέσω των γερμανικών αλυσίδων εφοδιασμού που πλέκουν το δρόμο τους σε όλη την Ευρώπη.
Από την άλλη πλευρά, η Πολωνία κατέγραψε ανάπτυξη 3,8% σε σύγκριση με το τελευταίο τρίμηνο του 2022, τροφοδοτούμενη από την κατανάλωση των νοικοκυριών και τις εξαγωγές. Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Πολωνία έχει γίνει γέφυρα προς τον ανατολικό γείτονά της για όπλα και πυρομαχικά, προϊόντα πετρελαίου και πολλά άλλα.
Ο πόλεμος και η αβεβαιότητα σχετικά με τις τιμές παραμένουν τα κύρια εμπόδια στην ευρωπαϊκή ανάπτυξη. Από την άλλη πλευρά, η απασχόληση εξακολουθεί να παραμένει ισχυρή και οι τιμές της ενέργειας έχουν αποκλιμακωθεί.
Στο νότο, τις καλύτερες επιδόσεις επιτυγχάνει η Ελλάδα, λόγω του RRF, αλλά όπως όλα δείχνουν το spillover effect στην κοινωνία είναι περιορισμένο.
Οι κρίσεις που έρχονται
Καθώς η ΕΕ και Ευρωζώνη μπαίνουν σε διαδικασία δημοσιονομικού εξορθολογισμού, οι κρατικές δαπάνες θα περιοριστούν, η ανεργία θα αυξηθεί και ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει. Στο μεταξύ όμως, θα αποκαλυφθούν δομικές αδυναμίες και οι πληγές της ενεργειακής κρίσης, την οποία η ΕΕ επέλεξε να αντιμετωπίσει αποσπασματικά.
Ο πληθωρισμός μπορεί γενικά να εμφανίζει τάσεις αποκλιμάκωσης, ωστόσο στα τρόφιμα ενισχύεται. Καθώς η ΕΕ αναμένει νέα μεταναστευτικά κύματα, το ενδεχόμενο όξυνσης της υφέρπουσας επισιτιστικής κρίσης δεν μπορεί να αποκλειστεί. Το ενδεχόμενο αυτή να εφάπτεται με τη μείωση των κρατικών δαπανών, στο πλαίσιο του δημοσιονομικού εξορθολογισμού, δεν μπορεί να αποκλειστεί. Η ταυτόχρονη αύξηση των τιμών στα τρόφιμα, μείωσης των κρατικών δαπανών και μιας ακόμη -έστω και μικρότερης κλίμακας- ενεργειακής κρίσης, θα αποτελέσει πρόκληση για την κοινωνική συνοχή, δημιουργώντας πιθανώς και νέο κύμα ευρωσκεπτικισμού.
Τη συγκυρία αυτή θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί τόσο η Ρωσία, καθώς ο Βλάντιμιρ Πούτιν επιχειρεί να αποσαρθρώσει την ραχοκοκαλιά της Ένωσης, όσο ο Ντόλαντ Τραμπ, ο οποίος –παρά τις διώξεις– έχει ισχυρές πιθανότητες να επανεκλεγεί πρόεδρος.
