Στο επίκεντρο του γεωοικονομικού ανταγωνισμού ΗΠΑ – Ιράν έχουν βρεθεί οι Έλληνες εφοπλιστές, καθώς τέσσερα από τα πέντε συνολικά τάνκερ που έχουν κατασχεθεί τα δύο τελευταία χρόνια από την Τεχεράνη είναι ελληνικών συμφερόντων. Τα δύο πρώτα τον Μάιο του 2022 και τα δύο τελευταία τέλη Απριλίου και αρχές Μαΐου του 2023. Οι εξελίξεις είναι ενδεικτικές της βαθιάς εμπλοκής των Ελλήνων εφοπλιστών στη μεταφορά πετρελαίου και του καταλυτικού ρόλου που παίζουν στην προσπάθεια Ουάσιγκτον και Τεχεράνης να ελέγξουν τη ροή ενέργειας και κεφαλαίου.
Ηχηρό γεωοικονομικό και γεωπολιτικό μήνυμα στην σε Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες και Αθήνα, επιχειρεί να στείλει το Ιράν με την κατάληψη δεύτερου τάνκερ στα στενά του Ορμούζ σε μία εβδομάδα, ενώ συνολικά έχει δεσμεύσει πέντε τάνκερ τα δύο τελευταία χρόνια, τα τέσσερα εκ των οποίων ελληνικών συμφερόντων.
Το Niovi, είναι το δεύτερο ελληνικό τάνκερ που κατασχέθηκε και είναι ιδιοκτησίας των Δημήτρη Μπάκου και Γιάννη Καϋμενάκη, υπό σημαία Παναμά, εγγεγραμμένο στη Λιβερία και φέρετα να ανήκει κατ αρχήν στην Grand Financiing, αποτελώντας μοναδικό της πλοόο. Το πλοίο όμως το διαχειρίζεται η Smart Tankers με έδρα τον Πειραιά, ενώ σύμφωνα με τη Lloyd’s List Intelligence πραγματικός ιδιοκτήτης είναι η Altomare του Δημήτρη Μπάκου και του καπετάν Γιάννη Καϋμενάκη.
Το γεωπολιτικό σκάκι
Ακινητοποιημένο από τις ιρανικές αρχές βρίσκεται το ελληνικών συμφερόντων υπό σημαία Παναμά δεξαμενόπλοιο «Niovi».. Το συγκεκριμένο τάνκερ είναι ιδιοκτησίας Μπάκου – Καϋμενάκη και η κατάσχεσή του εντάσσεται στο κλασικό -πλέον- playbook της Τεχεράνης, η οποία απαντά στις ΗΠΑ για την κατάσχεση ιρανικού τάνκερ.
Στο βίντεο που έδωσε στην δημοσιότητα ο 5ος στόλος των ΗΠΑ, εμφανίζονται ταχύπλοα των φρουρών της επανάστασης την ώρα που περικυκλώνουν το πλοίο στα Στενά του Ορμούζ σε διεθνή ύδατα ενώ κατευθυνόταν από το Ντουμπάι στο λιμάνι Φουζαϊράχ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και υποχρέωσαν το πλήρωμα να κατευθυνθεί σε ιρανικά χωρικά ύδατα.
Ελληνικών συμφερόντων, όμως, ήταν και το τάνκερ που αναδρομολόγησαν οι ΗΠΑ τον Απρίλιο και ο οποίο κατευθυνόταν από το Ιράν προς την Κίνα και τελικά κατέληξε στο Τέξας.
Αν και σε πρώτη ανάλυση οι κινήσεις μοιάζουν tit-for-tat, από μια πιο προσεκτική εξέταση των γεγονότων και της σημειολογίας, μπορεί να αναδείξει και άλλες οπτικές γωνίες, Ειδικότερα, πρόκειται για το δεύτερο ελληνικών συμφερόντων τάνκερ που καταλαμβάνουν οι φρουροί της επανάστασης σε έξι ημέρες, ένα ακριβώς χρόνο μετά την κατάσχεση δύο άλλων ελληνικών τάνκερ. Υπ αυτό το πρίσμα η υπόθεση αποκτά άλλη χροιά. Πλέον, το σκηνικό μοιάζει να αφορά όχι μόνο τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό ΗΠΑ – Κίνας αλλά και τον ρόλο της Ελλάδας μέσω των εφοπλιστών σε αυτές τις εξελίξεις.
Auditor’s note: Μπιλιάρδο
Το Crisis Monitor παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στον κόλπο του Ομάν και στα στενά του Ορμούζ, καθώς και στην ευρύτερη γεωοικονομική σκακιέρα, όπου η Τεχεράνη κινείται πάντα προσεκτικά, με γνώμονα να μην διαταράξει την ασφάλεια των μεταφορών. Το Ιράν δεν θα ήθελε να θεωρηθεί ότι υπονομεύει τις ναυτικές οδούς, καθώς αυτές του αποδίδουν σημαντικά έσοδα και καθιστούν τη χώρα κεντρικό παίχτη στο διεθνές γεωοικονομικό και γεωστρατηγικό σκάκι.
Οι αντιπαράθεση Ιράν – ΗΠΑ είναι γνωστή, τα δεδομένα έχουν διαφοροποιηθεί άρδην, εσχάτως, μετά την συμφωνία επαναπροσέγγισης Ιράν – Σαουδικής Αραβίας υπό την αιγίδα της Κίνας, η οποία κινείται παράλληλα σε πολλά μέτωπα. Το Πεκίνο ξεδιπλώνει διπλωματική πρωτοβουλία και στην Ουκρανία, ενώ διαθέτοντας μεγάλη επιρροή και στην Αφρική θα μπορούσε να παίξει ρόλο και στο Σουδάν, όπου ΗΠΑ και Ευρώπη φαίνεται να μην μπορούν να χαλιναγωγήσουν τους στρατηγούς και να απομονώσουν τη ρωσική Wagner που αναπτύσσει έντονη δραστηριότητα στην περιοχή.
Ο τρόπος με τον οποίο γεωπολιτικά και γεωοικονομικά μέτωπα και παίχτες αλληλεπιδρούν -σχεδόν σε πραγματικό χρόνο- αποτελεί την απόδειξη της μετεξέλιξης του γεωπολιτικού σκάκιού σε… μπιλιάρδο.
Ο Δένδιας έμαθε το μάθημά του
Τώρα, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών φαίνεται να έχει πάρει το μάθημά του και διατηρεί χαμηλούς τόνους, καθώς προσπαθεί να απεμπλέξει την υπόθεση. Το 2022 το ΥΠΕΞ ανέβασε τους τόνους κατά της Τεχεράνης, μιλώντας για πειρατεία και εν τέλει υποχρεώθηκε σε υπαναχώρηση και αναδίπλωση, υπό τις οδηγίες της ΕΕ. Η αντίδραση τόσο της Κομισιόν όσο και της Γαλλίας και της Γερμανίας, τότε, και στον ρόλο των Ελλήνων εφοπλιστών ήταν δυσάρεστη και έθεσε σε διπλωματική καραντίνα την Ελλάδα για αρκετό καιρό.
Το νέο αυτό περιστατικό, προκύπτει εν μέσω προεκλογικής περιόδου και η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να το διαχειριστεί τεχνοκρατικά, με διακριτικότητα, αποφεύγοντας να προβοκάρει την Τεχεράνη και κινούμενο μέσω διπλωματικών και επιχειρηματικών διαύλων επικοινωνίας.
Γιατί δεν ουρλιάζουν τα media
Εκτός από το υπουργείο Εξωτερικών, διαφορετική στάση υιοθετούν και τα ελληνικά media. Εν αντιθέσει με το 2022, το σύνολο των ελληνικών media -αποφεύγουν τους πηχυαίους τίτλους- και επιτρέπουν στο θέμα να “εξατμιστεί” με ταχύτητα.
Παρά την εμπλοκή των ονομάτων Μπάκου και Καϋμενάκη που αναπτύσσουν πολυσχιδή δραστηριότητα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, τα media και το πολιτικό προσωπικό κρατούν χαμηλά το θέμα, ποντάροντας στην αποτελεσματική επίλυση του προβλήματος, περισσότερο από την επικοινωνιακή του απόδοση.
Τα γεγονότα
Σύμφωνα με το Υπουργείου Ναυτιλίας ο καπετάνιος είναι Έλληνας και το υπόλοιπο πλήρωμα αποτελείται από πολίτες των Φιλιππίνων και της Σρι Λάνκα.
Το Ιρανικό Πρακτορείο ειδήσεων IRNA μεταδίδει ότι η κατάληψη του πλοίου και ακινητοποίησή του έχει γίνει κατόπιν εντολής της εισαγγελίας της Τεχεράνης μετά από καταγγελία ενάγοντα και δικαστικής απόφασης, που πάντως δεν διευκρινίζεται.
Πριν από 6 ημέρες ανάλογο σκηνικό αφορούσε τάνκερ υπό σημαία Νήσων Μάρσαλ με τις ιρανικές αρχές να διατείνονται ότι είχε κτυπήσει ιρανικό αλιευτικό , προκαλώντας τραυματισμό μελών τους ενώ δύο αγνοούντο και το δεξαμενόπλοιο δεν σταμάτησε να παράσχει βοήθεια.
Την υπόθεση του Νιόβη έχει αναλάβει το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών σε συνεργασία με το Υπουργείο Ναυτιλίας.
Η επιχείρηση δέσμευσης
Μια ντουζίνα μικρά ιρανικά ναυτικά σκάφη κατέκλυσαν τα 360 μέτρων Niovi αφού έφυγε από το Ντουμπάι εν πλω προς το λιμάνι Fujairah των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων νωρίς το πρωί της Τετάρτης, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά. Τα ιρανικά σκάφη ανάγκασαν το Niovi να αντιστρέψει την πορεία του και να κατευθυνθεί προς τις ακτές του Ιράν.
Η κατάσχεση έγινε έξι ημέρες αφότου οι ιρανικές δυνάμεις στον Κόλπο του Ομάν χρησιμοποίησαν ελικόπτερο και βάρκες για να καταλάβουν το επίσης ελληνικής ιδιοκτησίας τάνκερ Advantage Sweet, υπό σημαία Νήσων Μάρσαλ με προορισμό το Τέξας.
Δύο άτομα που εμπλέκονται άμεσα στις προσπάθειες απελευθέρωσης του Advantage Sweet δήλωσαν στη Wall Street Journal ότι η κατάσχεσή του έγινε ως αντίποινα για μια αμερικανική κίνηση να ανακατευθύνει προς το Τέξας, στα τέλη Απριλίου ένα άλλο ελληνόκτητο δεξαμενόπλοιο, το Suez Rajan που μετέφερε ιρανικό αργό στην Κίνα.
Οι κινήσεις των ΗΠΑ
Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ είχε λάβει δικαστική απόφαση για την κατάσχεση του δεξαμενόπλοιου Suez Rajan, το οποίο εκμεταλλεύεται η Empire Navigation με έδρα την Αθήνα και η οποία ανήκει στον Έλληνα εφοπλιστή Σταμάτη Μόλαρη.. Ναυλομεσίτες από τη Σιγκαπούρη αναφέρουν ότι το πλοίο ήταν σε αδράνεια τους τελευταίους τρεις μήνες, αλλά αναχώρησε στις αρχές Απριλίου και απενεργοποίησε το αυτόματο σύστημα αναγνώρισής του στις 22 Απριλίου, όταν ήταν εκτός Μαδαγασκάρης. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι το πλοίο είναι τώρα καθοδόν προς το Χιούστον.
Η τελευταία κατάσχεση έρχεται εν μέσω νέας ανόδου στις περιφερειακές εντάσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης. Τον περασμένο μήνα, το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό ανακοίνωσε ότι θα στείλει πυρηνοκίνητο υποβρύχιο κατευθυνόμενων πυραύλων στην περιοχή σε μια δημόσια επίδειξη δύναμης, υποστηρίζοντας ότι ενισχύει την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας.
Οι κινήσεις του Ιράν
Ο εισαγγελέας της Τεχεράνης Αλί Σαλεχί δήλωσε ότι το Niovi κατασχέθηκε ως αποτέλεσμα καταγγελίας και εντάλματος που εκδόθηκε από το Ναυτικό του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης της χώρας, σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Young Journalists Club.
Το πρακτορείο ειδήσεων δεν έδωσε λεπτομέρειες σχετικά με το τι οδήγησε στην απόφαση για την κατάσχεση του πλοίου.
Επίσης την Τετάρτη, ο Ιρανός πρόεδρος Ebrahim Raisi προσγειώθηκε στη Συρία σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τους δεσμούς μεταξύ των δύο στενών συμμάχων και να προβάλει την επιρροή της Τεχεράνης στη Μέση Ανατολή εν μέσω μιας ευρύτερης γεωπολιτικής αναδιάταξης στην περιοχή.
Ο Ιρανός Πρόεδρος Ebrahim Raisi, ντυμένος με τη ρόμπα, συνάντησε τον Σύριο πρόεδρο Bashar al-Assad στη Δαμασκό της Συρίας, την Τετάρτη.
Ο ρόλος της Κίνας
Το ταξίδι του κ. Raisi στη Συρία είναι η πρώτη δημόσια επίσκεψη Ιρανού προέδρου από τότε που ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος στη χώρα το 2011. Έρχεται εβδομάδες αφότου το Ιράν και η Σαουδική Αραβία συμφώνησαν να εκ νέου να εγκαινιάσουν διπλωματικούς δεσμούς, επτά χρόνια μετά τη διακοπή τους. Αυτή η συμφωνία, με τη μεσολάβηση της Κίνας, περιέπλεξε τις προσπάθειες των ΗΠΑ να απομονώσουν το Ιράν ενισχύοντας τους δεσμούς μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ. Η προσέγγιση μεταξύ της Τεχεράνης και του Ριάντ φαίνεται ότι ενίσχυσε περαιτέρω τις προσπάθειες του Ιράν να προωθήσει τις περιφερειακές του φιλοδοξίες.
