Νέα δεδομένα στη Μέση Ανατολή και στην γεωπολιτική και γεωοικονομική σκακιέρα ΗΠΑ – Κίνας δημιουργεί η εμπέδωση της δυναμικής επαναπροσέγγισης Ιράν και Σαουδικής Αραβίας, όπως αυτή καταγράφεται μέσα από τη συμφωνία για επαναλειτουργία των πρεσβειών, εντός μάλιστα διμήνου.
Το Ιράν και η Σαουδική Αραβία θα ξανανοίξουν τις πρεσβείες τους εντός της δίμηνης προθεσμίας που ορίζεται σε συμφωνία που διευκόλυνε η Κίνα τον Μάρτιο, αναφέρεται σε κοινή δήλωση που υπέγραψαν οι δύο χώρες σήμερα.
Η φράση αυτή περιλαμβάνει δύο σημεία ενδιαφέροντος: α. Την υλοποίηση της επαναπροσέγγισης Ριάντ και Τεχεράνης και β. Την ξεκάθαρη αναφορά στον ρόλο της Κίνας. Αμφότερα τα ζητήματα σηματοδοτούν κοσμογονικές αλλαγές και αν μη τι άλλο επιβεβαιώνουν την υποβάθμιση της επιρροής των ΗΠΑ και της ΕΕ στην περιοχή και σε συγκεκριμένες χώρες.
Πρόκειται για κινήσεις που σηματοδοτούν νέα εποχή στην Μέση Ανατολή, καθώς η επαναπροσέγγιση Ιράν – Σαουδικής Αραβίας θέτει σε νέες βάσεις το μέλλον μιας σειράς ανοιχτών μετώπων, από τη Συρία, μέχρι τη διαχείριση των θαλασσών στην περιοχή και τις προοπτικές του OPEC. Η ισχυροποίηση της δυναμικής αυτής, καθιστά ξεκάθαρο ότι η ισχύς, αποτελεσματικότητα και δυνατότητα επιβολής του βασικού οικονομικού όπλου των ΗΠΑ και της ΕΕ στην περιοχή, που δεν είναι άλλο από τις κυρώσεις, υποβαθμίζεται σημαντικά. Γεωστρατηγικά, η συμφωνία αυτή μπορεί να επηρεάσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ενώ θα μπορούσε να θέσει σε νέα τροχιά την προσπάθεια της Σαουδικής Αραβίας για την αναβάθμισή της σε πυρηνική δύναμη.
Νέα δεδομένα
Συνδυαστικά, οι εξελίξεις αυτές θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη δημιουργία ενός νέου γεωστρατηγικού και γεωοικονομικού πόλου, μ σημείο αναφοράς την Κίνα, μεταβάλλοντας άρδην τις σφαίρες επιρροής και τη δυνητική ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Καθώς Ιράν, και Σαουδική Αραβία έρχονται πιο κοντά. το Ισραήλ νιώθει να περιορίζεται η δυνατότητά του να επιδράσει στις εξελίξεις στην περιοχή. Με δεδομένη την απομάκρυνση του Ριάντ από την σφαίρα επιρροής της Ουάσιγκτον, στο δρόμο που χάραξε ο Ταγίπ Ερντογάν -και με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα- οι δυνατότητες πειθαναγκασμού του σε συνεννόηση με το Ισραήλ, υπό το καθεστώς Νετανιάχου, περιορίζονται δραματικά.
Προοπτικές και αναταράξεις
Αν και ακόμα τελεί υπό διαμόρφωση και πολλά μπορούν να αλλά αλλάξουν, το νέο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό τοπίο αναμορφώνεται, τάση η οποία θα μπορούσε ήδη να χαρακτηριστεί αναπόδραστη. Ανεξαρτήτως δευτερογενών παρεμβάσεων -από τρίτους παίχτες- στην περιοχή, οι προθέσεις έχουν γίνει ξεκάθαρες. Την τάση τροφοδότησε και ενέτεινε η κλιμακούμενη ανασφάλεια των ΗΠΑ για την απώλεια της πρωτοκαθεδρίας σε μια σειρά από περιοχές και στην οικονομική ισχύ, από την Κίνα. Οι σπασμωδικές κινήσεις της Ουάσιγκτον, για την πρόκληση γεωοικονομικών ανταγωνισμών και την μετουσίωσή τους σε μέτωπα, επιβεβαίωσαν αυτό την δυναμική ανέλιξης του Πεκίνου.
Στην πραγματικότητα είναι οι κινήσεις των ΗΠΑ, που ξεκίνησαν επί Τραμπ και δεν κατάφερε να επαναπροσδιορίσει ο Μπάιντεν, αυτές που έδωσαν στον Σι Ζινπίνγκ τη δυνατότητα να προωθήσει στη Μέση Ανατολή το δόγμα επαναπροσδιορισμού του γεωστρατηγικού αποτυπώματος της Κίνας. Πρώτα η απομόνωση του Ιράν από τον Τραμπ, υπό την επιρροή του Ισραήλ, με τη συνεπακόλουθη αδυναμία της ΕΕ να διασώσει στην συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν (JCPOA). Ακολούθησε η πυροδότηση οικονομικού πολέμου ΗΠΑ – Κίνας και η απομάκρυνση Πεκίνου – Βρυξελλών. Στο μεταξύ, η κακώς υπολογισμένη πράσινη μετάβαση στην ΕΕ και τις ΗΠΑ, που προκάλεσε την ενεργειακή κρίση, σε όρους τιμών και επάρκειας και ακολούθως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που τροφοδότησε τη δεύτερη φάση της ενεργειακής κρίσης σε όρους ασφάλειας προμηθειών.
Η “αυτοκτονική” στρατηγική ΗΠΑ – ΕΕ
Οι εξελίξεις αυτές ενέτειναν τη δυναμική επαναξιολόγησης των γεωοικονομικών συνιστωσών του παγκοσμίου δικτύου logistics και των αγορών. Καθώς η αλληλουχία αυτή ενεργοποιήθηκε και δεν διακόπηκε, οι εξελίξεις κατέστησαν αναπόφευκτα αναπόδραστες. Αυτό που εξετάζεται πλέον είναι η ταχύτητα του μετασχηματισμού, το εύρος των αναταράξεων και το είδος και οι επιπτώσεις των ανασχετικών παρεμβάσεων.
Σε αυτή τη δυναμική συνέβαλλε η απεξάρτηση των ΗΠΑ από το πετρέλαιο της Σαουδικής Αραβίας, καθώς κατέστησε την Κίνα de facto μεγαλύτερο παγκόσμιο αγοραστή, δίνοντάς της τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την οικονομική της επιρροή για την προώθηση της γεωπολιτικής ατζέντας.
Η επαναπροσέγγιση Ιράν – Σαουδικής Αραβίας
Το Ιράν και η Σαουδική Αραβία θα συνεχίσουν τον συντονισμό για να εξετάσουν τρόπους επέκτασης της συνεργασίας τους, συμπεριλαμβανομένης της επανάληψης των πτήσεων και των διμερών επισκέψεων, επιπροσθέτως της διευκόλυνσης της έκδοσης θεωρήσεων εισόδου (βίζες) για πολίτες, προσθέτουν στην δήλωσή τους.
Στη συνάντηση του υψηλότερου επιπέδου μεταξύ των δύο πλευρών εδώ και περισσότερα από επτά χρόνια, ο Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν του Ιράν και ο πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας Φαϊζάλ μπιν Φαρχάν Αλ Σαούντ υπέγραψαν συμφωνία για το αμοιβαίο άνοιγμα εκ νέου πρεσβειών και προξενείων στις χώρες τους, σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών του Ιράν.
Κίνα- Σαουδική Αραβία: Συνολική εταιρική στρατηγική σχέση
«Οι δύο πλευρές τόνισαν την ετοιμότητά τους να εξαλείψουν όλα τα εμπόδια που αντιμετωπίζει η διεύρυνση της συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών», αναφέρεται στην ανακοίνωση. Θα ανοίξουν πρεσβείες στο Ριάντ και την Τεχεράνη και προξενεία στη Τζέντα και τη Μασχάντ.
Η συμφωνία, που αποτέλεσε διπλωματική πρωτοβουλία του Πεκίνου, ουσιαστικά παρακάμπτει τον ρόλο της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή, φέρνοντας έναν παραδοσιακό σύμμαχο των ΗΠΑ, το Ριάντ, κοντά σε έναν μεγάλο αντίπαλο, την Τεχεράνη, όπως επισημαίνουν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης.
Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι σχολίασε τη συμφωνία ως «νίκη του διαλόγου και μια νίκη για την ειρήνη» και τη χαρακτήρισε μέρος του «εποικοδομητικού ρόλου της Κίνας στη διευκόλυνση της σωστής διευθέτησης των καυτών ζητημάτων σε όλο τον κόσμο».
