Μαζικές, δυναμικές και -δεδομένων των συνθηκών- ειρηνικές είναι έως τώρα οι κινητοποιήσεις στην Αθήνα και ολόκληρη την Ελλάδα για το πολύνεκρο δυστύχημα στα Τέμπη, που πραγματοποιούνται ανήμερα της ημέρας της γυναίκας.
Χαρακτηριστικά που δεν έχουν καταγραφεί την τελευταία 10ετία είχαν οι κινητοποιήσεις για το δυστύχημα των Τεμπών σε ολόκληρη την Ελλάδα. Τόσο η μαζικότητα, όσο και η διάχυσή των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας στέλνουν ένα μήνυμα που κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει.
Απροσπέλαστο είναι το κέντρο της Αθήνας, λόγω του μαζικού συλλαλητηρίου που πραγματοποιούν ΑΔΕΔΥ, εργατικά σωματεία, φοιτητικοί σύλλογοι για την τραγωδία που σημειώθηκε στα Τέμπη και στοίχισε τη ζωή σε 57 επιβάτες. Μεγάλες κινητοποιήσεις σημειώνονται και σε Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Κρήτη, αλλά και σε άλλες πόλεις.
Σε εξέλιξη βρίσκεται το μαζικό συλλαλητήριο στο κέντρο της Αθήνας στο πλαίσιο 24ωρης πανελλαδικής πανδημοσιοϋπαλληλικής απεργίας που έχει κηρυχθεί για σήμερα. Με κεντρικό σύνθημα «8 Μάρτη παγκόσμια ημέρα της γυναίκας. Οι ζωές μας μετράνε. Να μπει τέρμα στην πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων», οι διαδηλωτές και οι διαδηλώτριες θα πραγματοποιήσουν πορεία μέχρι το Σύνταγμα.
Η πολιτική διάσταση
Η κοινωνική έκφραση της συλλογικής οδύνης, αγανάκτησης και θυμού αποτελεί μια πρωτόγνωρη κατάσταση στη σύγχρονη ελληνική ιστορία -ιδιαίτερα μετά τα Μνημόνια-, καταδεικνύοντας την ωρίμανση μιας κατάστασης στην κοινωνία. Καθώς όμως πρόσφατες άλλες τέτοιες εκφάνσεις δεν έχουν καταγραφεί, οι αναλυτές είναι αχαρτογράφητα νερά, όσον αφορά στην πολιτική μετουσίωση του φαινομένου.
Αρχικά, το ενδιαφέρον των πολιτικών αναλυτών εστιάστηκε στην κινητοποίηση της νεολαίας, η οποία δημοσκοπικά φαινόταν να κινείται μεταξύ της σταθερότητας, της απολιτίκ νόρμας και της σύμπτωσης διακοπών-εκλογών. Έτσι, η πολιτική επανενεργοποίηση των νέων στα social media σήμανε καμπανάκια κινδύνου για τους δημοσκόπους και όχι μόνο. Με δεδομένη την εγγύτητα μεγάλου μέρους της νεολαίας με την Αριστερά, το σκηνικό αυτό ερμηνεύθηκε προκαταρκτικά ως αρνητικό για τη Νέα Δημοκρατία.
Σε μια πιο ενδελεχή ανάλυση, όμως, προκύπτει η ξεκάθαρη συστηματοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ στα μάτια της νεολαίας, με αποτέλεσμα σημαντικό μερίδιο του νεαρόκόσμου που αφυπνίζεται να κινείται προς το ΜέΡΑ25, το ΚΚΕ και την εξωκινοβουλευτική αριστερά. Άπαντες ανέμεναν τα συλλαλητήρια, ως μείζονα μορφή έκφρασης και πολιτικού επαναπροσδιορισμού των νέων. Η μαζικότητα, όμως, περιορίζει αυτή τη δυνατότητα εξαγωγής συμπερασμάτων.
Βέβαιη θεωρείται, πλέον, η ενίσχυση της συμμετοχής και ο περιορισμός της αποχής, η κατανομή όμως των νέων αυτών ψηφοφόρων θα αποτελέσει μείζον ζήτημα. Ζητούμενο επίσης είναι η συμμετοχή στις πρώτες αλλά και στις -φαινομενικά αναπόδραστες- δεύτερες εκλογές. Με δεδομένη τη μετάθεση της ημερομηνίας των εκλογών για τις 21 Μαΐου και τα τέλη Ιουνίου, θεωρείται ότι η συμμετοχή των νέων θα περιοριστεί προοδευτικά, λόγω αντικειμενικών παραγόντων. Βέβαια, τίποτα δεν έχει κλείσει και υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο ο Κυριάκος Μητσοτάκης να ανακοινώσει τις εκλογές μετά τη συνάντησή του με την πρόεδρο της Δημοκρατίας αύριο, Παρασκευή 9 Μαρτίου. Σε μια τέτοια περίπτωση βέβαια, οι κάλπες να συνέπιπταν με τα μνημόσυνα 40 ημερών των θυμάτων της σιδηροδρομικής τραγωδίας των Τεμπών.
Πλέον, οι τάσεις στα social media δείχνουν διάθεση ώσμωσης με αυτές που αναπτύσσονται στο κοινωνικό και εργασιακό πεδίο, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεταστροφές στον ήδη συσπειρωμένο κομματικά πληθυσμό. Αν τελικά μια τέτοια δυναμική επιβεβαιωθεί θα μπορούσε να οδηγήσει τον πρωθυπουργό να προκηρύξει άμεσα εκλογές, ώστε να μην μπει σε διαδικασία αποσυσπείρωσης, διατηρώντας το προβάδισμα έναντι του ΣΥΡΙΖΑ.
Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται όμως πιθανό. Καθώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε επίσπευση της έρευνας από τη Δικαιοσύνη με μια, αμφιλεγόμενη, επιστολή προς τον Ισίδωρο Ντογιάκο, όλα δείχνουν ότι η κυβέρνηση θα θελήσει να πάει στις κάλπες δίνοντας προηγουμένως απαντήσεις, ως ελάχιστη απόδειξη της έννοιας “πολιτική ευθύνη”.
Σε αυτή την κατεύθυνση συντείνουν άλλωστε και οι δηλώσεις του υπουργού Επικρατείας Γιώργου Γεραπετρίτη που ανέλαβε και το χαρτοφυλάκιο των Υποδομών και Μεταφορών, μόνο ως προς τη διάσταση των σιδηροδρόμων, όμως.
Όπως έχει επισημάνει το Crisis Monitor κεντρικό ζήτημα είναι η διαχείριση της αφύπνισης της νεολαίας και το πολιτικό καναλιζάρισμα του σωρευμένου θυμού. Τα ζητήματα αυτά θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό την τροπή που θα λάβει η πολιτική αντιπαράθεση ενόψει εκλογών.
Η αντίδραση της αγοράς
Μετά τα social media, το αυξημένο πολιτικό ρίσκο αποτυπώνεται γλαφυρά στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, του οποίου η αστρονομική άνοδος ανακόπηκε βίαια. Μπορεί η διόρθωση να κινείται -ακόμα- εντός των λογικών ορίων, το κλίμα όμως επιδεινώνεται ραγδαία.
Καθώς οι πολιτικές ισορροπίες μεταβάλλονται, χωρίς όμως δυνατότητα ικανής και έγκαιρης αποτύπωσης, η αγορά αισθάνεται να βρίσκεται να αχαρτογράφητα ύδατα. Αποτέλεσμα: Οι μεγάλοι παίχτες να περιορίζουν την έκθεσή τους σε ρίσκο, κόβοντας τον αέρα και αντισταθμίζοντας θέσεις επί μετοχών στα παράγωγα. Παράλληλα, μικρότεροι παίχτες, βλέποντας τη διόρθωση να ξεκινά και διαβάζοντας τις κοινωνικές εξάρσεις ως παράγοντες που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν χιονοστιβάδα, κλείνουν επιθετικά θέσεις και αποτραβιούνται, αναμένοντας να ξεκαθαρίσει το τοπίο.
Μέχρι τώρα η αγορά αγνοούσε το πολιτικό ρίσκο βασιζόμενη στις δημοσκοπήσεις και τον επιχειρηματικό οργασμό. Το Χρηματιστήριο όμως είναι προεξοφλητικός μηχανισμός και ως τέτοιος αντιμετωπίζει προληπτικά ενδεχόμενα ρίσκα. Τώρα, η αγορά προεξοφλεί μια πιο στενή πολιτική μάχη την πρώτη Κυριακή και αρχίζει να εξετάζει σενάρια κυβερνητικών συνασπισμών.
Η ευαισθησία των επενδυτών στις πολιτικές εξελίξεις αυξάνεται, κάτι που αναμένεται να καταγραφεί με μεγαλύτερη σαφήνεια στις προσεχείς συνεδριάσεις, σε συνάρτηση πάνω με την εξέλιξη των κοινωνικών αντιδράσεων.
Οι διεκδικήσεις
Συγκεκριμένα, η Εκτελεστική Επιτροπή της ΑΔΕΔΥ, σύμφωνα με την εξουσιοδότηση του Γενικού Συμβουλίου, αποφάσισε την κήρυξη 24ωρης πανελλαδικής πανδημοσιοϋπαλληλικής απεργίας για σήμερα, Τετάρτη 8 Μαρτίου 2023, μετατρέποντας τη στάση εργασίας για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας σε απεργία, με κύρια αιτήματα να μπει τέρμα στην πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων και να αποδοθούν οι πραγματικές ευθύνες για το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη.
Παράλληλα μεγάλη και μαζική συγκέντρωση πραγματοποιεί αυτή την ώρα το ΠΑΜΕ στα Προπύλαια. Πλήθος συνδικάτων, εργατικών κέντρων, φοιτητικών συλλόγων καθώς και μαθητές έχουν συγκεντρωθεί αυτή την ώρα στα Προπύλαια και θα κατευθυνθούν προς τη Βουλή. Βασική διεκδίκηση του ΠΑΜΕ είναι «να αποδοθούν οι πραγματικές ευθύνες και να τιμωρηθούν οι πραγματικοί υπεύθυνοι για το δυστύχημα στα Τέμπη».
Μεταξύ άλλων, το ΠΑΜΕ διεκδικεί «άμεσα μέτρα για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών, των μέσων και των συστημάτων ασφαλείας στις μεταφορές, καθώς και άμεσα μέτρα προστασίας της υγείας και της ασφάλειας σε όλους τους χώρους δουλειάς». Μάλιστα, όπως επισημαίνει, αγωνίζεται «για σύγχρονες, ασφαλείς, φθηνές μεταφορές σε όλα τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, κόντρα στην πολιτική που βάζει την ασφάλεια των επιβατών και τα δικαιώματα των εργαζομένων στο ζύγι του κόστους και της κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων, αλλά και για εργαζόμενους στις μαζικές μεταφορές με σταθερή δουλειά και σύγχρονα δικαιώματα».
Επιπλέον, οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς και εργατικά σωματεία έχουν Συγκεντρωθεί και στα Χαυτεία και θα πραγματοποιήσουν πορεία προς το Σύνταγμα. Παράλληλα το Εργατικό Κέντρο Αθήνας θα συγκεντρωθεί στην Πλατεία Συντάγματος στο πλαίσιο 24ωρης απεργίας που έχει κηρύξει. Αυτή την ώρα έχει διακοπεί η κυκλοφορία στους δρόμους γύρω από το κέντρο της Αθήνας.
