Νέες αποκαλύψεις για hacking σε εκλογές σε ολόκληρο τον κόσμο, με έμφαση στην Ευρώπη και διασυνδέσεις στην Ελλάδα απειλούν να δυναμιτίσουν το προεκλογικό τοπίο επαναφέροντας στο προσκήνιο πρακτικές και ανησυχίες που -ανεξαρτήτως αποτελέσματος- θα μπορούσαν να παίξουν αποσταθεροποιητικό ρόλο, ιδιαίτερα σε μια οριακή εκλογική αναμέτρηση.
Την ώρα που στην Ελλάδα η κυβέρνηση ταλανίζεται από το σκάνδαλο παρακολούθησης πολιτικών και δημοσιογράφων και η ΕΥΠ έχει απαξιωθεί και η αντιπολίτευση καταγγέλλει “πειραγμένες” δημοσκοπήσεις, στο Ισραήλ αποκαλύπτεται η δράση μιας ομάδας hacker με αντικείμενο τη νόθευση εκλογικού αποτελέσματος, η οποία αποκαλείται “ομάδα Χόρχε”.
Η συγκεκριμένη εγκληματική οργάνωση hackers πουλούσε τις υπηρεσίες της όχι μόνο σε πολιτικούς αλλά και στο οικονομικό (white collar) και το οργανωμένο έγκλημα. Οργάνωνε εκστρατείες σπίλωσης προσώπων, με μαζικές αναπαραγωγές ειδήσεων, ή ακόμα και τη δημιουργία πλαστών ηχητικών ντοκουμέντων, προκειμένου μη αρεστοί να περιθωριοποιούνται και οι θέσεις τους να αποδυναμώνονται.
Risk Alert: Ορατότητες μηδέν
Σε ένα εξαιρετικά ρευστό γεωπολιτικό πλαίσιο, όπως το ευρωπαϊκό, εν μέσω ακραίας πολιτικής πόλωσης στην Ελλάδα και με τα social media να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ενημέρωση της μεγάλης μάζας των πολιτών, η χρήση εργαλείων μαζικού επηρεασμού, οι δυνατότητες στόχευσης κοινού σε πολιτικές και ειδησεογραφικές διαφημίσεις διαμορφώνουν ένα εξαιρετικά δυστοπικό περιβάλλον. Οι κίνδυνοι που αναδύονται από αυτό το σκηνικό είναι πρακτικά αδύνατο να προβλεφθούν και να αποτιμηθούν απριόρι. Έτσι, περιορίζεται δραστικά η ορατότητα των αγορών και υπονομεύονται τα περιθώρια ανόδου….
Auditor’s note: Our democracy has been hacked
Το Crisis Monitor έχει επιδείξει διαχρονικά αυξημένη ευαισθησία σε τέτοια ζητήματα και αναδεικνύει σε κάθε ευκαιρία τις απειλές που αντιμετωπίζει η Δημοκρατία. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, οι πρωτοβουλίες των κυβερνήσεων και των αρχών για την αντιμετώπιση πρακτικών και φαινομένων είναι είτε ολοκληρωτικές, είτε ad hoc και δεν δημιουργούν πλαίσιο ασφαλείας.Στο μεταξύ, προσπάθειες ρύθμισης του πεδίου στα social media απέτυχαν παταγωδώς, ενώ οι επί πληρωμή και υποδόριες πολιτικές διαφημίσεις στο διαδίκτυο καθιστούν πρακτικά αδύνατο τον έλεγχό τους, ακόμα και ex post.
Στην Ελλάδα, το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο, καθώς ο έλεγχος υποψηφίων και κομμάτων για πρακτικές, χρηματοδότηση και αντίκτυπο είναι κυριολεκτικά ανύπαρκτος και διενεργείται μόνο μετά από καταγγελίες σε υψηλό πολιτικό επίπεδο, κάτω από ασαφές πλέγμα και με τις ανεξάρτητες αρχές με δεμένα χέρια και υποστελεχωμένες.
Η Ελλάδα βίωσε τέτοιες εκστρατείες στο Μακεδονικό και τις τους αγανακτισμένους και πλέον, το ενδεχόμενο τέτοιας κοινωνικής και πολιτικής κατάπτωσης μπορεί να προκαλέσει εξελίξεις. Αν σε αυτά προστεθεί η άνοδος της λαϊκίστικής και εξωκοινοβουλευτικής και συχνά βίαιης ακροδεξιάς, τότε το μίγμα καθίσταται… εμπρηστικό.
Background note: Από τον Sepulveda και SEME στα bot factories και την “Ομάδα Χόρχε”
Δεν είναι όμως ένα μεμονωμένο περιστατικό. Οι εκλογές του 2016 στις ΗΠΑ, το Δημοψήφισμα για το Brexit, εκλογές στην Ολλανδία και πλειάδα εκλογικών αναμετρήσεων στη Νότια Αμερική έχουν αποδεδειγμένα κριθεί στη βάση εξωγενών παρεμβάσεων από hackers και μηχανισμό παραγωγής fake news. Ακόμα και πρν απ αυτά, το μακρινό 2015 το Politico.com αναδείκνυε τη χρήση -από την καμπάνια της Χίλαρι Κλίντον- αλγόριθμου που σε σιωπηρή συνεργασία με τη Google περιόριζε την εμφάνιση κάποιων και ενίσχυε άλλα αποτελέσματα στην αναζήτηση. Οι έρευνες στο μεταξύ εξελίχθηκαν και το φαινόμενο Search Engine Manipulation Effect αποδείχθηκε ότι επηρέασε υποψηφίους και εκλογικά αποτελέσματα τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε άλλες χώρες.
Από τα έως τώρα στοιχεία, η “Ομάδα Χόρχε” προσομοιάζει περισσότερο στις τακτικές και πρακτικές του Αντρέ Σεπούλβεδα στη Λατινική Αμερική. Η ισραηλινή προέλευση της εν λόγω ομάδας, όμως, συμπίπτει με τις ρίζες επικίνδυνων λογισμικών παρακολούθησης όπως το… Predator, το βαλιτσάκι και άλλα.
Παρέμβαση Σόφι ιν’τ Βελντ: Πιθανή εμπλοκή και της Ελλάδας
Η Ευρωβουλευτής του Renew και εισηγήτρια της Επιτροπής PEGA για τις υποκλοπές, Σόφι ιν’τ Βελντ, με δήλωσή της στη Ναυτεμπορική, επεσήμανε την ανάγκη να ερευνήσει «άμεσα η κυβέρνηση τις αποκαλύψεις» για τη δράση ισραηλινής ομάδας που ισχυρίζεται ότι έχει χειραγωγήσει εκλογές σε 30 χώρες, ενώ φαίνεται να έχει αναπτύξει δραστηριότητα και στην Ελλάδα.
«Είναι μια πάρα πολύ ανησυχητική έκθεση, ένα ανατριχιαστικό ρεπορτάζ και η κυβέρνηση πρέπει να το ερευνήσει. Δεν πρέπει να υπάρχει καμία σκιά και εν όψει εκλογών», επεσήμανε.
«Πρόκειται για μια ξεκάθαρη επίθεση στη δημοκρατία. Δεν γίνεται να αφήνουμε τους θεσμούς στα χέρια μισθοφόρων» και προσέθεσε: «Δεν έχουμε απαντήσεις. Είναι στόχος η Ελλάδα; Πρέπει να ξέρουμε, πρέπει να το δει και η Europol και η Κομισιόν».
«Είμαστε ήδη αναστατωμένοι και θυμωμένοι για το θέμα των υποκλοπών. Φυσικά πρόκειται για διαφορετική περίπτωση, αλλά βλέπουμε ότι χρησιμοποιούνται τέτοιες τεχνολογίες για πολιτικούς σκοπούς και όχι για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας».
Η δράση της “ομάδας Χόρχε”
Στην πραγματικότητα είναι ο Ταλ Χανάν, ένας πρώην μυστικός πράκτορας του Ισραήλ, ο οποίος έχει δημιουργήσει μια εξαιρετικά μυστική υπηρεσία που ειδικεύεται σε αποστολές μισθοφόρων ικανών να αποσταθεροποιήσουν κράτη, να επηρεάσουν τις εκλογές. Αυτή είναι η «team Jorge» (Ομάδα Χόρχε). Ένα όνομα που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει.
Την ύπαρξή της, αποκάλυψε δημοσιογραφική έρευνα που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία διαφόρων διεθνών ΜΜΕ που συντονίζει ο σύνδεσμος «Forbidden Stories”.
Τρεις δημοσιογράφοι (από το Radio France, την ισραηλινή εφημερίδα Haaretz και τον ιστότοπο TheMaker), που παρουσιάζονταν ως πιθανοί πελάτες που ενδιαφέρονται για τις παράνομες υπηρεσίες της «ομάδας Χόρχε», μίλησαν με το αφεντικό και τον συνάντησαν στα κεντρικά γραφεία του, στο Ισραήλ. Περιγράφουν την ομάδα του ως μια μονάδα που ειδικεύεται σε κυβερνοεπιθέσεις και την ηλεκτρονική παραπληροφόρηση. Αυτό συμβαίνει μέσω της διάδοσης ψευδών άρθρων σε εφημερίδες και άλλα μέσα ενημέρωσης και της αυτοματοποιημένης χειραγώγησης της κοινής γνώμης στα κοινωνικά δίκτυα.
Bot factory χειρός
Για τον σκοπό αυτό, η Ομάδα Χόρχε έχει αναπτύξει ένα ειδικό πρόγραμμα μέσω υπολογιστών, που της επιτρέπει να δημιουργεί και να διαχειρίζεται χιλιάδες ψεύτικους λογαριασμούς στις κύριες πλατφόρμες. Το πρόγραμμα ονομάζεται Advanced Impact Media Solutions (AIMS).
Ο άνδρας που παρουσίασε τον εαυτό του ως Χόρχε, εκτός από πρώην μυστικός πράκτορας του Ισραήλ , ήταν επίσης επικεφαλής της εταιρείας ασφάλειας και συμβούλων Demoman International. Ο Χόρχε καυχήθηκε στους τρεις δημοσιογράφους ότι είχε παρέμβει σε «33 προεκλογικές εκστρατείες σε όλο τον κόσμο και ότι κατάφερα να «πετύχει» το στόχο του σε 27 από αυτές.
Το κόστος της «δουλειάς» κυμαίνεται από μερικές εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια, έως και 15 εκατομμύρια δολάρια για μια εκλογική εκστρατεία.
Δεν είναι ξεκάθαρο πώς η ομάδα Χόρχε μπορεί να μετρά την «επιτυχία» της.
Fake λογαριασμοί
Ο Ταλ Χανάν υποστηρίζει ότι με το λογισμικό Aims , μπόρεσε να δημιουργήσει χιλιάδες ψεύτικους λογαριασμούς σε μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως Twitter, LinkedIn, Facebook, Telegram, Gmail, Instagram και YouTube. Αυτοί οι ψεύτικοι λογαριασμοί μπορούν στη συνέχεια να χειραγωγηθούν για να μεταδώσουν μηνύματα, να διαδώσουν περιεχόμενο παραπληροφόρησης και να προσπαθήσουν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη.
Bot και hacking
Από μόνοι τους, οι ψεύτικοι αυτοί λογαριασμοί (που στην ορολογία ονομάζονται bot) είναι σχετικά κοινοί σε διάφορους τομείς και χρησιμοποιούνται ευρέως όχι μόνο για επιχειρήσεις παραπληροφόρησης, αλλά κυρίως για κοινές απάτες ή διαφημιστικές καμπάνιες.
Το Facebook ανακοίνωσε μαλιστα ότι είχε ακυρώσει αρκετούς ψεύτικους λογαριασμούς στο κοινωνικό του δίκτυο που φέρεται να δημιουργήθηκαν μέσω του Aims.
Σύμφωνα με την έρευνα, η δεύτερη δραστηριότητα της εταιρείας είναι το hacking. Ο Ταλ Χανάν ισχυρίζεται ότι μπορεί να χακάρει τους λογαριασμούς email του Gmail και τους λογαριασμούς μηνυμάτων Telegram ,πολιτικών και αξιωματούχων και να τα χρησιμοποιήσει για να σκορπίσει δυσπιστία και σύγχυση. Στους τρεις δημοσιογράφους που υποδύονταν πιθανούς πελάτες, ο Ταλ Χανάν έδειξε ότι μπορούσε να χακάρει τον λογαριασμό Telegram ενός πολιτικού αξιωματούχου της Κένυας και να στείλει μηνύματα για λογαριασμό του. Με αυτόν τον τρόπο, είπε, είναι σε θέση να δημιουργήσει διχόνοια μεταξύ πολιτικών συμμάχων, να αυξήσει τις διαφορές, να δημιουργήσει σύγχυση σε μια προεκλογική εκστρατεία.
Τον Ιανουάριο, για παράδειγμα, το γαλλικό τηλεοπτικό δίκτυο BFM-TV απέλυσε έναν από τους κορυφαίους παρουσιαστές του, τον Ρασίντ Μ’ Μπαρκί, για φερόμενη παρουσίαση περιεχομένου που επηρεαζόταν κατά κάποιο τρόπο από ξένα συμφέροντα. Σύμφωνα με τη Le Monde , αυτά τα περιεχόμενα θα αντιστοιχούσαν στις εκστρατείες παραπληροφόρησης που κυκλοφόρησε η ομάδα Χόρχε.
Επαφές με κυβερνητικούς αξιωματούχους
Οι δημοσιογράφοι μπόρεσαν επίσης να έχουν πρόσβαση σε ορισμένα από τα ιδιωτικά email της εταιρίας, τα οποία δείχνουν πώς υπήρξαν επαφές με υψηλόβαθμους αξιωματούχους σε όλο τον κόσμο: υπήρξαν, για παράδειγμα, διαπραγματεύσεις με την Cambridge Analytica, την εταιρεία που κατηγορείται για εμπλοκή στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016 και το δημοψήφισμα για το Brexit της ίδιας χρονιάς. Ο Ταλ Χάναν προσπάθησε να πουλήσει τις υπηρεσίες του στην Cambridge Analytica. Αλλά οι δημοσιογράφοι δεν κατάφεραν να μάθουν αν συμφώνησε, καθώς δεν κατάφεραν να βρουν αδιάσειστα στοιχεία ότι ο Ταλ Χανάν εμπλέκεται στις πρακτικές της Cambridge Analytica, Ωστόσο, το όνομά του δεν είναι άγνωστο σε συγκεκριμένους κύκλους, όπως αποδεικνύεται από κάποια e-mail.
Στο στόχαστρο και… τραπεζίτες
Ανάμεσα στα θύματα των εκστρατειών που σκαρφίστηκε η ομάδα Χόρχε τα τελευταία χρόνια ήταν και ένας Ελβετός: ο Χαβιέ Τζούστο , ο πρώην τραπεζίτης και πρώην διευθυντής της Petrosaudi. Η μυστική υπηρεσία είχε παρέμβει για να τον δυσφημήσει και να υπονομεύσει την αξιοπιστία του. Γιατί; Επειδή ήταν αυτός, το 2015, που διέρρευσε τις πληροφορίες που οδήγησαν στην εμφάνιση της ιστορίας που συνδέεται με το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Μαλαισίας 1MDB (1 Malaysia Development Berhad). Ένα σκάνδαλο που, μεταξύ άλλων, οδήγησε στη διάλυση της Banca della Svizzera italiana.
