Μπορεί ο θερμός καιρός να αποδεικνύεται σύμμαχος των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, δεν αποτελεί όμως τη λύση στα προβλήματα τους. Το κόστος της ενέργειας είναι και θα παραμείνει πολύ υψηλό, πλήττοντας όχι μόνο τα νοικοκυριά αλλά και την ευρωπαϊκή βιομηχανία, καθώς οι προοπτικές, όπως διαμορφώνονται μέσα από τις περιβαλλοντικές πολιτικές δεν αφήνουν περιθώρια σταθεροποίησης.
Η Ευρώπη θα πληρώνει πολύ ακριβότερα την ενέργεια που καταναλώνει ανεξαρτήτως προέλευσης της και αυτό δεν οφείλεται στον πόλεμο, αλλά στον πολιτικό σχεδιασμό που έχει γίνει. Η βιωσιμότητα των ΑΠΕ εξαρτήθηκε άμεσα από την ανατίμηση του συνολικού κόστους, η οποία επιτεύχθηκε μέσα από την επιβολή αντικινήτρων για τη χρήση φθηνότερων μορφών ενέργειας που παράγοντα από μη-φιλικά προς το περιβάλλον καύσιμα.
Με άλλα λόγια η ανατίμηση του φυσικού αερίου ήταν δρομολογημένη και είχε ήδη βιωθεί, όταν από τα 16 ευρώ η μεγαβατώρα το κόστος εκτινάχθηκε στα 65 ευρώ πριν από τον πόλεμο. Στο μεταξύ και μετά το επιπλέον καπέλο που έβαλε ο πόλεμος, απειλώντας την επάρκεια και διαθεσιμότητα φυσικού αερίου, οι κυβερνήσεις αναζήτησαν λύσεις στα ορυκτά καύσιμα και την πυρηνική ενέργεια. Τέτοιες πολιτικές, όμως, δεν μπορούν να υλοποιηθούν σε ad hoc βάση, καθώς δεν διασφαλίζουν την αναγκαία βάση για να επενδύσουν ιδιώτες. Έτσι, αντί για φθηνότερο άνθρακα οι κυβερνήσεις πληρώνουν ακριβότερα και αυτή τη μορφή ενέργειας, καθώς στην ΕΕ δεν υπάρχει η απαραίτητη πολιτική βούληση για την διασφάλιση της ομαλής μετάβασης, αλλά επιχειρείται η υπό πίεση εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων.
Η πορεία της τιμής του φυσικού αερίου TTF
Auditor’s note: Το πράσινο λόμπι και οι βιομήχανοι
Για το θέμα, άλλωστε, τοποθετήθηκε και προσφάτως στην γαλλική έκδοση του Euractiv ο Βαγγέλης Μυτιληναίος, ως πρόεδρος της Euromataux, της ένωσης βιομηχανιών παραγωγής μη-σιδηρούχων μετάλλων, ενός από τους πλέον ενεργοβόρους κλάδους της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Ο επικεφαλής του φερώνυμου ελληνικού ομίλου έχει κατ επανάληψη επισημάνει τα προβλήματα που δημιουργεί η ευρωπαϊκή πολιτική μετάβασης, προτείνοντας αντίστοιχα λύσεις. Όπως έχει ο ίδιος υποστηρίξει, όμως, το πράσινο λόμπι είναι τόσο ισχυρό μέσα στην Κομισιόν που οι προσπάθειες εξορθολογισμού της κατάστασης πέφτουν στο κενό.
Συνεπώς, η λύση είναι στην δημιουργία κινήτρων μετάβασης, ικανών αποθηκευτικών χώρων και ενός λιγότερο φιλόδοξου χρονοδιαγράμματος, ώστε η προοπτική να μην υπονομεύει τη βιωσιμότητα στο παρόν.
Ο θερμός καιρός έδωσε λύσεις
Ο θερμότερος -έως τώρα- χειμώνας συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια αποτελεί τον βασικό σύμμαχο των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που προσπαθούν να ελέγξουν τον επίμονα υψηλό πληθωρισμό και να περιορίσουν τον αντίκτυπο της ενεργειακής κρίσης, ενώ παράλληλα επιμένουν στην πολιτική ενεργειακής μετάβασης και στην Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή.
Οι ήπιες καιρικές συνθήκες είναι πιθανό να διατηρηθούν σε όλη την περιοχή μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου, σύμφωνα με την Maxar Technologies Inc. Παρά το γεγονός ότι ο ζεστός καιρός τις τελευταίες δύο εβδομάδες πυροδότησε ανησυχίες για το κλίμα, αποτέλεσε παράλληλα “ευλογία” για τα κράτη, που αγωνίζονται ενάντια στην κρίση κόστους ζωής, με τους λογαριασμούς ενέργειας των νοικοκυριών και τον πληθωρισμό να εκτινάσσονται.
Όπως αναφέρει το Bloomberg, οι θερμοκρασίες προβλέπεται να κυμανθούν από 2 έως 5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις κανονικές στη Γαλλία και τη Γερμανία έως τις 17 Ιανουαρίου, περιορίζοντας τη ζήτηση για θέρμανση στην Ευρώπη κάτω από τον μέσο όρο των 10 ετών, σύμφωνα με τη Maxar and the Weather Company.
Τα στοιχεία
Το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο έζησε το 2022 τη θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ, είναι πιθανό να δει τις ήπιες συνθήκες να συνεχίζονται αυτόν τον μήνα, σύμφωνα με το Met Office.
Για την Ευρώπη, «το πρώτο μισό του μήνα θα μπορούσε να συμπεριληφθεί μεταξύ των θερμότερων που έχουν καταγραφεί τις τελευταίες δεκαετίες, εάν τα πράγματα εξελιχθούν όπως αναμένονται», όπως αναφέρει ο Matthew Dross, μετεωρολόγος στην Maxar.
Η Ευρώπη ετοιμάζεται για τον θερμότερο Ιανουάριο των τελευταίων δεκαετιών, αντιμετωπίζοντας έτσι την χειρότερη ενεργειακή ενεργειακή κρίση που πλήττει την περιοχή πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Οι ήπιες συνθήκες είναι πιθανό να επιμείνουν σε ολόκληρη την περιοχή μέχρι το τέλος του μήνα, με ένα ισχυρό πολικό καιρικό σύστημα να αναστέλλει τις κρύες επιδημίες, σύμφωνα με την Maxar Technologies Inc.
Οι προβλέψεις που διαψεύστηκαν
Πρόκειται για μια απότομη ανατροπή από τις χαμηλές θερμοκρασίες των αρχών Δεκεμβρίου που είχαν εγείρει ανησυχίες για την ταχεία εξάντληση των αποθεμάτων φυσικού αερίου. Αρχικά, οι προβλέψεις -με βάση τις θερμοκρασίες και καταναλώσεις προηγούμενων ετών- κατέτειναν σε κίνδυνο ανεπάρκειας, με αποτέλεσμα η ΕΕ να ζητήσει από τις χώρες και τους πολίτες μείωση της κατανάλωσης ώστε να αποφευχθούν μπλακ άουτ.
Οι καταστροφικές προβλέψεις, τελικά, δεν επιβεβαιώθηκαν. Οι πολυ΄υψηλές -για την εποχή- θερμοκρασίες περιόρισαν σημαντικά την κατανάλωση και έτσι η πληρότητα αποθηκευτικών χώρων είναι υψηλά και η ανάγκη για να νέα φορτία LNG περιορισμένη. Στο μεταξύ, αναπτύχθηκαν νέα terminals εκφόρτωσης και προσωρινής αποθήκευσης LNG, επισκευάστηκαν πυρηνικοί αντιδραστήρες και επαναλειτούργησαν ορυχία και λιγνιτικές μονάδες, συμβάλλοντας στη διεύρυνση των πηγών ενέργειας και τη διαφοροποίηση του ενεργειακού μίγματος.
Οι αγορές ενέργειας και το ελληνικό… παράδοξο
Ο αντίκτυπος των μέτρων όμως δεν είναι ίδιος σε όλες τις χώρες, καθώς οι αγορές ενέργειας λειτουργούν διαφορετικά. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, το σύνολο της ενέργειας τιμολογείται στην τιμή οριακού κόστους, ήτοι στην υψηλότερη ημερήσια τιμή. Επίσης, πολλά εξαρτώνται από το παραγωγικό δυναμικό και το κόστος των ΑΠΕ, πρόκειται για μια μεταβλητή η οποία δεν είναι προβλέψιμη, πλην όμως, είναι καθοριστική.
Αυτό φαίνεται και στον χάρτη που ακολουθεί. Τη στιγμή που το φυσικό αέριο βρίσκεται στο ναδίρ των τελευταίων μηνών, η Ελλάδα πληρώνει την υψηλότερη χονδρεμπορική τιμή ενέργειας στην Ευρώπη. Ο λόγος γι αυτό έγκειται στο σύστημα εσωτερικής τιμολόγησης της ενέργειας και όχι στον πόλεμο ή την ενεργειακή μετάβαση.
Ενεργειακή κρίση: Ποιός την προκάλεσε και πότε
Τα ευρωπαϊκά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου την Τετάρτη έκλεισαν στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 2021, με τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας να αποκλιμακώνονται ραγδαία επίσης. Την Πέμπτη η τιμή του TTF ανέκαμψε, παραμένοντας στην περιοχή των 70 ευρώ η μεγαβατώρα, που αποτελεί το χαμηλότερο από την έναρξη του πολέμου. Είναι όμως πολύ υψηλότερα από τα 16 ευρώ η μεγαβατώρα που βρίσκονταν οι τιμές προ διετίας.
Η άνοδος από τα 16 ευρώ στα 70 η μεγαβατώρα δεν ήταν όμως αποτέλεσμα του πολέμου αλλά της απόφασης της ΕΕ για την ενεργειακή μετάβαση και ο σωρευμένος αντίκτυπος από την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα. Χωρίς επαρκείς αποθηκευτικούς χώρους για φυσικό αέριο και με τη ζήτηση για άνθρακα και την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας να βρίσκονται σε αναπόδραστα πτωτική τροχιά, το φυσικό αέριο εξελισσόταν σε βασικό καύσιμο χωρίς δυνατότητα δημιουργίας επαρκών αποθεμάτων. Οι αγορές αναγνώρισαν εύκολα τη δυσαρμονία αυτή και επένδυσαν στα προφανή… προβλήματα που δημιούργησε η έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού.
Τώρα, οι προβλέψεις για την παραγωγή από τις ΑΠΕ είναι ενθαρρυντικές, με την Maxar’s Dross να προβλέπει έντονα καιρικά φαινόμενα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ηπειρωτική Ευρώπη έως τα μέσα Ιανουαρίου, γεγονός που θα αυξήσει την παραγωγή αιολικής ενέργειας και στη συνέχεια θα περιορίσει τη χρήση φυσικού αερίου.
Αυτό όμως δεν είναι πανάκεια. Οι ΑΠΕ δεν είναι αξιόπιστες, το ενεργειακό δυναμικό τους δεν μπορεί να προβλεφθεί και οι άλλες μορφές ενέργειας δεν έχουν την απαιτούμενη ελαστικότητα για να ανταποκρίνονται στις διακυμάνσεις αυτές. Οι αγορές που μεσολαβούν στην αντιστάθμιση κινδύνου και διαχείριση του κόστους πολλές φορές επιδεινώνουν την κατάσταση.
Η κρίση ελλοχεύει
Ωστόσο, οι κυβερνήσεις παροτρύνουν τους πολίτες να συνεχίσουν να εξοικονομούν ενέργεια επειδή εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι. Ένα ψυχρό κύμα τις επόμενες ημέρες θα μπορούσε “παγώσει” τις θερμοκρασίες στη Φινλανδία, τη βόρεια Σουηδία και τη Νορβηγία.
Η Λευκορωσία και οι χώρες της Βαλτικής βρίσκονται 3 έως 5 βαθμούς Κελσίου κάτω από τα μέσα επίπεδα, σύμφωνα με την Olivia Birch, μετεωρολόγο της The Weather Company. Σύμφωνα με κάποια προγνωστικά μοντέλα για τον καιρό η Βρετανία θα μπορούσε επίσης βιώσει κάποιες αρκετά ψυχρές ενδιάμεσες περιόδους φέτος, όπως αναφέρουν μετεωρολόγοι του βρετανικού MetOffice.
Κλιματική αλλαγή
Το μοτίβο του καιρού, ωστόσο, προκαλεί ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή. Η ενεργειακή κρίση ανάγκασε ορισμένες κυβερνήσεις να αντιστρέψουν τις πολιτικές εκπομπών. Η Γερμανία ενισχύει την εξάρτησή της από τον άνθρακα, ενώ η παγκόσμια κατανάλωση του ρυπογόνου καυσίμου αυξάνεται.
«Αν και δεν σημαίνει ότι κάθε χρονιά θα είναι η πιο ζεστή που έχει καταγραφεί, η κλιματική αλλαγή συνεχίζει να αυξάνει τις πιθανότητες για ολοένα και πιο ζεστά χρόνια τις επόμενες δεκαετίες», δήλωσε ο Mark McCarthy, επικεφαλής του Εθνικού Κέντρου Πληροφοριών για το Κλίμα του Met Office.
