Κινδύνους που δεν είναι ορατοί δια γυμνού οφθαλμού κρύβουν οι επικείμενες εκλογές στην Ελλάδα, καθώς η δυναμική της πόλωσης του πολιτικού σκηνικού γίνεται εκθετική. Το Search Engine Manipulation Effect που έχει αποδειχθεί, πλέον αποκτά πεδίο εφαρμογής και στα social media, ενώ οι αποδείξεις τέτοιων πρακτικών, διεθνώς, αποτελούν υπόβαθρο για την εμπέδωση της ανάγκης διαμόρφωσης πλαισίου ασφαλείας γύρω από θεσμικές διαδικασίες, το οποίο για την ώρα δεν υπάρχει…
Ο ρόλος του internet και των social media και των εξειδικευμένων αλγορίθμων και τεχνικών διαμόρφωσης της κοινής γνώμης στις εκλογές είναι αναγνωρισμένος και έχει αποδειχθεί ότι οι καμπάνιες διαμόρφωσης αντίληψης έχουν παράξει αποτελέσματα πολλές φορές.
Μια σειρά από εργαλεία και τεχνικές για τον επηρεασμό της κοινής γνώμης, μέσα από τη μελέτη κοινωνικών και on-line συμπεριφορών είναι πλέον ευρέως διαθέσιμα. Η διετία του κορονοϊού, κατά τη διάρκεια της οποίας περιορίστηκαν οι μετακινήσεις και αυξήθηκε κάθετα ο χρόνος on-line για όλες τις ηλικιακές ομάδες, προκάλεσε αύξηση των metadata, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην βαθύτερη κατανόηση των ανθρώπινων συμπεριφορών, σε διαφορετικές καταστάσεις. Αυτό σημαίνει ότι περισσότερα δεδομένα, που βοηθούν στη διαμόρφωση πληρέστερων συμπεριφορικών μοντέλων είναι διαθέσιμα και… εμπορεύσιμα.
Καθώς οι νόμοι για τη συλλογή, διαχείριση και εμπορία δεδομένων υστερούν σημαντικά της τεχνολογικής εξέλιξης και οι μηχανισμοί επιβολής τους παραμένουν εμβρυακοί, το σενάριο μεγέθυνσης της επιρροής των μηχανισμών αυτών στη διαμόρφωση/αλλοίωση εκλογικών αποτελεσμάτων διεθνώς και στην Ελλάδα, είναι ισχυρό.
Search Engine Manipulation Effect
Επιστημονικά, το φαινόμενο μαζικού επηρεασμού των χρηστών του διαδικτύου από την κατάταξη των αποτελεσμάτων αναζήτησης έχει μελετηθεί από το 2014, με συμπέρασμα ότι η ατομική προτίμηση και συλλογική αντίληψη μπορούν να καθοδηγηθούν σε ικανό βαθμό. Οι έρευνες αυτές συνεχίστηκαν και πειράματα υλοποιήθηκαν μέχρι το 2017, ενώ τα δεδομένα από αυτές τις ασκήσεις συνεχίζουν να αναλύονται από επιστήμονες.
Το φαινόμενο καθοδήγησης της κοινής γνώμης από τα αποτελέσματα των μηχανών αναζήτησης -και ιδιαίτερα της Google- ονομάστηκε Search Engine Manipulation Effect (SEME), Η έρευνα απέδειξε ότι οι μηχανές αναζήτησης είτε επί πληρωμή, είτε εξαιτίας του αλγορίθμου και της ευαισθησίας των προτιμήσεων ή της προβολής με βάση τους δείκτες δημοφιλίας, επηρεάζουν τη γνώμη των πολιτών σε μεάλο βαθμό, με τους αναποφάσιστους να καθορίζουν τις αποφάσεις τους από αυτά σε μεγάλο βαθμό,
Καθώς αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων ενημερώνεται on line και ιδιαίτερα από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, οι ειδήσεις που προβάλλονται, είτε λόγω πληρωμένης προβολής, είτε ως αποτέλεσμα δημοφιλίας και αντιδράσεων, αποτελούν υλικό που καθορίζει την κοινωνική αντίληψη και νόρμα.
Auditor’s note: Οι κίνδυνοι
Τα στοιχεία αυτά, όμως, είναι γνωστά. Η ανάδειξή τους τώρα, στόχο έχει να επισημάνει τους κινδύνους από τις εκτεταμένες προσπάθειες επηρεασμού πολιτικών κρίσεων on line, την έλλειψη ικανού θεσμικού πλαισίου και μηχανισμού επίβλεψης και τήρησης και τα παράθυρα που δημιουργούνται.Παράλληλα, εκτός από τους κινδύνους που το το τοξικό περιβάλλον ενέχει για την κοινωνική συνοχή, αναδύονται και κίνδυνοι γεωπολιτικής σταθερότητας. Καθώς μεγάλο τμήμα του εργασιακού και ελεύθερου χρόνου των πολιτών δαπανάται on-line η καταγραφή συμπεριφορικών δεδομένων είναι τόσο εκτεταμένη, που δίδεται η δυνατότητα προσδιορισμού σύνθετων μοντέλων, όπως ο επηρεασμός ομάδας από άτομο και η δημιουργία κυρίαρχων θέσεων.
Πειράματα τόσο σε live εκλογικές αναμετρήσεις όσο και σε εργαστήρια έχουν αποδείξει ότι οι αναποφάσιστοι έχουν πολύ υψηλές πιθανότητες επηρεασμού από τους κομματικά συντεταγμένους. Αυτό σημαίνει ότι σε οριακές εκλογικές αναμετρήσεις, όπως πρόσφατα στη Βραζιλία, στις ΗΠΑ και όπως αναμένεται να διαμορφωθεί το σκηνικό στις ελληνικές εκλογές, οι μηχανές αναζήτησης τόσο του internet όσο και των κοινωνικών δικτύων θα παίξουν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος.
Σε τέτοιες συνθήκες, το ενδεχόμενο δημοκρατικής απονομοποίησης είναι μεγάλο και αν και δεν προβλέπεται να προκαλέσει εντάσεις, σε επίπεδο κοινωνικής αναταραχής, εν τούτοις μπορεί να υπονομεύσει την ίδια την πολιτική σταθερότητα, μέσα από την εμπέδωσης της απαξίωσης θεσμών και διαδικασιών.
Στο -όχι μακρινό- παρελθόν καταγγελίες για τη δράση εταιριών συλλογής δεδομένων, εκτός πλαισίου και εκμεταλλευόμενες παραθυράκια στο νόμο για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. ΟΙ καταγγελίες αυτές εξασθένισαν προοδευτικά, αλλά σε συνδυασμό με σκάνδαλο παρακολούθησης πολιτικών, δημοσιογράφων και άλλων παραγόντων από την ΕΥΠ και με παράνομα λογισμικά, το ζήτημα θα μπορούσε να αναθερμανθεί.
Οι αναποφάσιστοι
Μια πρόσφατη σειρά πειραμάτων έδειξε ότι η εισαγωγή μεροληψίας κατάταξης στα αποτελέσματα των μηχανών αναζήτησης που σχετίζονται με τις εκλογές μπορεί να έχει ισχυρή και μη ανιχνεύσιμη επιρροή στις προτιμήσεις των αναποφάσιστων ψηφοφόρων. Αυτό το φαινόμενο, που ονομάζεται SEME, ασκεί επιρροή σε μεγάλο βαθμό μέσω της επίδρασης της κατάταξης που ενισχύεται σε ψηφιακό πλαίσιο.
Δεδομένα από τρία πειράματα που περιλαμβάνουν 3.600 άτομα σε 39 χώρες, στα οποία αναπαράχθηκε το SEME καθώς και δοκιμές σχεδιαστικών παρεμβάσεων για την καταστολή του αποτελέσματος, παρουσιάζονται εδώ. Όπως προκύπτει, στην επανάληψη, οι προτιμήσεις ψήφου μετατοπίστηκαν κατά 39%, αριθμός σχεδόν πανομοιότυπος με τη μετατόπιση που βρέθηκε σε ένα πείραμα που δημοσιεύτηκε προηγουμένως (37,1%).
Προειδοποιήσεις για…
Η προειδοποίηση των χρηστών για την προκατάληψη κατάταξης μείωσε τη μετατόπιση στο 22,1%, και οι πιο λεπτομερείς ειδοποιήσεις τη μείωσαν στο 13,8%. Οι συμπεριφορές περιήγησης των χρηστών άλλαξαν επίσης σημαντικά από τις ειδοποιήσεις, με περισσότερα κλικ και χρόνο σε αποτελέσματα αναζήτησης χαμηλότερης κατάταξης.
Αν και οι ειδοποιήσεις μεροληψίας ήταν αποτελεσματικές στην καταστολή του SEME, διαπιστώσαμε ότι το SEME μπορούσε να εξαλειφθεί πλήρως μόνο με την εναλλαγή των αποτελεσμάτων αναζήτησης — στην πραγματικότητα, με κανόνα ίσου χρόνου.
Οι επιστήμονες που μελέτησαν το φαινόμενο προτείνουν την προσθήκη addons στους browser ικανών να προβάλλουν ειδοποιήσεις μεροληψίας σε πραγματικό. Οι ίδιοι εικάζουν ότι το SEME ενδέχεται να επηρεάζει ένα ευρύ φάσμα λήψης αποφάσεων, όχι μόνο την εκλογική διαδικασία.
Κατ επέκταση, επισημαίνεται, ότι θα απαιτηθεί συστηματικός και αυστηρός έλεγχος των μηχανών αναζήτησης.
Η Wall Street Journal κάρφωσε τη Google
Η πανταχού παρούσα μηχανή αναζήτησης της Google, η Αναζήτηση Google, είναι η ραχοκοκαλιά της δραστηριότητας του τεχνολογικού γίγαντα.
Από πολλές απόψεις, η Αναζήτηση Google είναι η ραχοκοκαλιά του σύγχρονου διαδικτύου — ο τρόπος με τον οποίο μεγάλο μέρος του ιστού είναι ταξινομημένο, οργανωμένο και τοποθετημένο. Δεδομένου του πόσο σημαντική είναι η καθημερινή χρήση του διαδικτύου για δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, είναι ένας ιδιαίτερα ώριμος στόχος χειραγώγησης.
Η Google αρνείται ότι έκανε τόσα πολλά και επιμένει ότι η Αναζήτηση Google βασίζεται σε αλγόριθμους και δεδομένα που προέρχονται από τη χρήση.
Ωστόσο, μια νέα έρευνα της Wall Street Journal διαπίστωσε ότι η Google χειραγωγούσε τους αλγόριθμους αναζήτησης με κάποιους ανησυχητικούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της προτεραιότητας των μεγάλων επιχειρήσεων έναντι των μικρότερων, κατάργησης των αποτελεσμάτων αυτόματης συμπλήρωσης που περιλαμβάνουν ευαίσθητα θέματα όπως η μετανάστευση και η άμβλωση, ακόμη και η απαγόρευση ορισμένων ιστότοπων. Εν τέλει το θέμα επιβεβαίωσε στο CNN πρώην προγραμματιστής της Google.
