Η απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο είναι μεν διακηρυγμένη πολιτικά, αλλά τεχνικά η επίτευξή της είναι πολύ δυσκολότερη. Ιδιαίτερα τα Βαλκάνια δεν διαθέτουν άμεση σε τερματικούς LNG και εναλλακτικές οδεύσεις φυσικού αερίου, ενώ η διαμόρφωση τέτοιων δικτύων απαιτεί καιρό και… επενδύσεις.
Τώρα, μπορεί οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη να αποκλιμακώνονται χάρις στον καλό καλύτερο απ΄ ότι συνήθως καιρό και την αυξημένη πληρότητα χώρων αποθήκευσης, αυτό όμως το φαινόμενο είναι πρόσκαιρο και ο κίνδυνος εφησυχασμού μπορεί να εντείνει το πρόβλημα στην επόμενη φάση.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί μια επιβαρυντική συγκυρία, όχι όμως την αιτία για την εκτόξευση των τιμών. Η ενεργειακή μετάβαση σε πράσινες μορφές ενέργειας είναι μεν επιβεβλημένη, αλλά πλημμελώς σχεδιασμένη προκαλώντας έκρηξη στις τιμές λόγω της χαμηλής αξιοπιστίας των ΑΠΕ και της αδυναμίας των άλλων μορφών να καλύψουν το κενό. Η κατάσταση αυτή επιδεινώθηκε από την κρίση Δύσης – Ρωσίας, αλλά η κρίση ήταν ήδη παρούσα.
Auditor’s note: Υποδόριοι κίνδυνοι
Όπως έχει επισημάνει το Crisis Monitor η ενεργειακή αναδιάταξη της Ευρώπης εγκυμονεί κινδύνους για την Ελλάδα. Η προοπτική ανάδειξης της Τουρκίας σε ενεργειακό κόμβο για τη διοχέτευξη φυσικού αερίου από τον Καύκασο στα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη θα μπορούσε να υπονομεύσει τη γεωοικονομική αξία της Ελλάδας και να περιορίσει το γεωπολιτικό της αποτύπωμα, αυξάνοντας ταυτόχρονα την επιρροή της Τουρκίας και διαφοροποιώντας τη διαπραγματευτική δυναμική.
Η κατάσταση
Η Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις αυτού του αυξανόμενου κόστους, λαμβάνοντας υπόψη την πολιτική και οικονομική ευθραυστότητα της περιοχής και την εξάρτησή της από τον ενεργειακό εφοδιασμό από τη Ρωσία. Η Ουγγαρία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ρωσική ενέργεια και πρόσφατα υπέγραψε άλλη μια συμφωνία με τη Μόσχα για περισσότερο φυσικό αέριο. Η Βουλγαρία, η Σερβία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Βόρεια Μακεδονία εξαρτώνται επίσης σε μεγάλο βαθμό από τις ρωσικές προμήθειες.
Ανάγκη για επενδύσεις
Εν τω μεταξύ, οι υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας σε πολλά μέρη της περιοχής χρειάζονται επισκευή και επενδύσεις, οι οποίες θα γίνονται όλο και πιο σημαντικές καθώς οι χώρες αναζητούν εναλλακτικές πηγές ενέργειας.
Το τρέχον σύστημα αγωγών επικεντρώνεται στις ρωσικές προμήθειες που ρέουν μέσω του Διαβαλκανικού αγωγού καθώς και σε φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μέσω του Διαβαλκανικού αγωγού Ανατολίας. Το δίκτυο BRUA συνδέει τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και την Αυστρία με αυτές τις προμήθειες μέσω μιας σειράς διασυνδέσεων. Τώρα οι χώρες εξετάζουν τρόπους να αξιοποιήσουν άλλες πηγές. Η Σερβία, για παράδειγμα, επιδιώκει να κατασκευάσει διασυνδέσεις με τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία για πρόσβαση σε φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρουμανία.
Η απεξάρτηση αργεί
Αλλά τέτοια έργα χρειάζονται χρόνια για να κατασκευαστούν, πράγμα που σημαίνει ότι οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης θα παραμείνουν εξαρτημένες από τη ρωσική ενέργεια προς το παρόν. Η κατάσταση είναι κάπως διαφορετική όσον αφορά το υγροποιημένο φυσικό αέριο, καθώς μπορεί να τροφοδοτηθεί οδικώς από μεγάλους τερματικούς σταθμούς. Αλλά πολλά συστήματα θέρμανσης είναι κατασκευασμένα για να λειτουργούν με φυσικό αέριο και όχι με LNG. Αυτό σημαίνει ότι αυτά τα συστήματα θα απαιτήσουν επίσης αντικατάσταση ή προσαρμογή, και επομένως περισσότερες επενδύσεις.
