Την ώρα που ο Γάλλος πρόεδρος Εμάνουελ Μακρόν συναντάται με τον Τζο Μπάιντεν στην Ουάσιγκτον, η Ευρώπη βιώνει μια πρωτοφανή ενεργειακή κρίση, για την οποία την κύρια ευθύνη φέρουν Γαλλία και Γερμανία. Η Ευρώπη ξεκίνησε επιθετικά την υλοποίηση της πολιτικής πράσινης μετάβασης υποβαθμίζοντας τους γεωπολιτικούς και γεωοικονομικούς κινδύνους και σήμερα… η διάσωση της κοινωνικής συνοχής και η επιβίωση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας εξαρτώνται από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, τον καιρό και την ατομική ευθύνη των πολιτών. Η Ελλάδα, για παράδειγμα, δεν διαθέτει, ούτε σχεδιάζει να αναπτύξει υποδομές αποθήκευσης φυσικού αερίου.
Το φυσικό αέριο ενισχύεται ξανά στην Ευρώπη, απέχει όμως από τα ιστορικά υψηλά, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν θα τα πλησιάσει ή ακόμα και θα τα ξεπεράσει, καθώς ο χειμώνας θα αδειάσει τις δεξαμενές φυσικού αερίου και καθώς οι οικονομίες της Ασίας και η Κίνα θα ανεβάζουν στροφές, η ζήτηση για αέριο εκτός της Ρωσίας θα κλιμακώνεται. Έτσι, η προσπάθεια πρόληψης, έναντι του επόμενου χειμώνα θα αποκτήσει χαρακτηριστικά αυτοτροφοδοτούμενης κρίσης.
Η λύση της Ευρώπης βέβαια λέγεται μακροπρόθεσμος σχεδιασμός. Επ αυτού όμως βρίσκεται σε εξέλιξη μια διελκυστίνδα. Λομπίστες της ενεργειακής μετάβασης επιμένουν ότι δεν πρέπει να αλλάξουν οι στόχοι της κλιματικής αλλαγής και ότι η ενεργειακή κρίση είναι παροδική, αποτρέποντας τις μακροχρόνιες συμφωνίες για τη διασφάλιση βιώσιμων ροών LNG. Στο μεταξύ, οι Ευρωπαίοι “γκρινιάζουν” στις ΗΠΑ για τις υψηλές τιμές πώλησης του LNG, αν και οι ίδιοι επιλέγουν κυρίως ad hoc διαπραγματεύσεις και βραχυχρόνια συμβόλαια, περιορίζοντας την προβλεψιμότητα και αυξάνοντας την μεταβλητότητα.
Η Ελλάδα φτιάχνει LNG Terminals αλλά δεν διαθέτει… αποθηκευτικούς χώρους, που συνεπάγεται ότι θα λειτουργεί ως εξαγωγικό hub, χωρίς ενεργειακή ασφάλεια στο εσωτερικό
Ακόμα όμως κι αν η Ευρώπη αποφάσιζε να διατηρήσει υψηλές ροές φυσικού αερίου, σταθερά, για πολλούς μήνες, οι δυνατότητες αποθήκευσης είναι πεπερασμένες. Τώρα, οι χώρες της ΕΕ δημιουργούν περισσότερα LNG Terminals, ήτοι FSU/FSRU. Οι εγκαταστάσεις αυτές όμως δεν αποτελούν παρά τρόπο μετατροπής και διάχυσης εκζητούμενων ποσοτήτων και όχι αποθήκευσής τους. Οι αποθηκευτικοί χώροι στην ΕΕ είναι γεμάτοι σε ποσοστό που υπερβαίνει το 90%, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το διαθέσιμο φυσικό αέριο είναι και… επαρκές.
You will find more infographics at Statista
Η Ελλάδα, για παράδειγμα, που έχει ήδη ένα τερματικό LNG στην Ρεβυθούσα και έχει προγραμματίσει τη δημιουργία τεσσάρων ακόμη τα προσεχή χρόνια, δεν διαθέτει αποθηκευτικούς χώρους LNG και φυσικού αερίου, παρά μόνο δίκτυο αγωγών για την διοχέτευση του καύσιμου, κυρίως… στα Βαλκάνια. Οι συμφωνίες με την Ιταλία και άλλες χώρες για την αποθήκευση φυσικού αερίου δεν ενεργοποιήθηκαν ποτέ κι έτσι, η χώρα δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στην ευρωπαϊκή ντιρεκτίβα για διατήρηση μίνιμουμ στρατηγικών αποθεμάτων που ισοδυναμούν με το 15% της ετήσιας κατανάλωσης.
Μείωση κατανάλωσης
Καθώς η αξιόπιστη παροχή ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη ανήκει στο παρελθόν από την έκρηξη του πολέμου στην Ουκρανία, πολλές ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να βρουν εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Παρόλο που η ΕΕ έχει συμφωνήσει ένα σχέδιο μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου αυτόν τον χειμώνα κατά 15 τοις εκατό σε σύγκριση με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.
Αύξηση εισαγωγών LNG
Μία από τις απαντήσεις της Ευρώπης στην κρίση είναι η αύξηση των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Παρακάμπτοντας τη χρήση αγωγών από τα ανατολικά, οι τερματικοί σταθμοί LNG ανοίγουν μια ευρύτερη ποικιλία πιθανών προμηθευτών. Ένας από τους κύριους ευεργέτες αυτής της αλλαγής μέχρι στιγμής ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Το πρώτο εξάμηνο του 2022, οι ΗΠΑ έγιναν ο μεγαλύτερος προμηθευτής LNG στον κόσμο, με το 71% των εξαγωγών τους να προορίζονται για την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Γερμανία, για παράδειγμα, η οποία είχε αναπτύξει σημαντική εξάρτηση από τις παραδόσεις φυσικού αερίου από τη Ρωσία, ανακοίνωσε την κατασκευή τεσσάρων τερματικών εισαγωγών LNG από την αρχή του πολέμου.
Όπως δείχνει όμως αυτό το infographic που χρησιμοποιεί τα δεδομένα της Gas Infrastructure Europe, η Γερμανία αυξάνει την διαθεσιμότητα πλατφορμών εισαγωγής αερίου, διαθέτοντας παράλληλα και ικανούς αποθηκευτικούς χώρους.
Μακροχρόνιες συμφωνίες
Η Γερμανία συμφώνησε προσφάτως με το Κατάρ να αυξήσουν σημαντικά τη μεταξύ τους συνεργασία, διευρύνοντας αισθητά τις ποσότητες LNG που θα εισάγει. Η κρατική Qatar Energy ανακοίνωσε στα τέλη Νοεμβρίου ότι είχε συναφθεί συμφωνία με γερμανικές εταιρείες, που αντιπροσωπεύει μια 15ετή συμφωνία για την αγορά 2 εκατομμυρίων τόνων υγρού αερίου.
Οι παραδόσεις θα ξεκινήσουν από το 2026, με το φυσικό αέριο να πωλείται από το Κατάρ στην αμερικανική εταιρία ConocoPhillips, πριν παραδοθεί σε έναν από τους τερματικούς σταθμούς που είχαν κατασκευαστεί τότε στη Γερμανία.
Περιβαλλοντικές ανησυχίες
Αν και αυτό μπορεί να χρησιμεύσει ως μεσοπρόθεσμη λύση, η χρήση υγροποιημένου φυσικού αερίου είναι αμφιλεγόμενη. Η Γερμανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Περιβάλλοντος ισχυρίζεται ότι η αυξημένη χρήση LNG, ειδικά σε σύγκριση με το αέριο που μεταφέρεται μέσω αγωγών, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από την άποψη της κλιματικής πολιτικής και της ενεργειακής απόδοσης. Ωστόσο, ο οργανισμός αναφέρει ότι η επέκταση της υποδομής LNG κατά τη διάρκεια της μετάβασης σε καθαρότερη ενέργεια θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού καθώς και σε μεγαλύτερο ανταγωνισμό.
Οι αποθηκευτικοί χώροι στην ΕΕ
