Αναπόδραστες έως και καθοδηγούμενες είναι πλέον οι εκρήξεις στο πολιτικό σκηνικό, καθώς η κατάθεση του νέου διοικητή της ΕΥΠ στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, δημιούργησε περισσότερα ερωτηματικά και ζητήματα απ αυτά για τα οποία κλήθηκε να λογοδοτήσει.
- Τα μηνύματα της κατάθεσης
- Τα ρίσκα
- Τα γεγονότα
- Οι αντιδράσεις
- Οι απολήξεις
Η κατάθεση του Θεμιστοκλή Δεμίρη στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας προκάλεσε εντάσεις και ανανέωσε τη συγκρουσιακή δυναμική σε πολιτικό επίπεδο. Σύμφωνα με όσα έχουν διαρρεύσει ο νέος επικεφαλής της ΕΥΠ είπε στους βουλευτές ότι ουδείς εξαιρείται απριόρι από τις παρακολουθήσεις, προκαλώντας πανδαιμόνιο στην Επιτροπή και ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου.
Η δήλωση του κ. Δεμίρη όμως δεν μπορεί να εξετάζεται μονόπλευρά, ως προς αυτό που λέει. Δεδομένου ότι πρόκειται για τον διάδοχο του παραιτηθέντος Παναγιώτη Κοντολέοντα, που αναλαμβάνει εν γνώσει του ως “εκκαθαριστής”, ή στην καλύτερη περίπτωση υπηρσιακός διοικητής ο νέος επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών έχει συγκεκριμένη αποστολή και με το διπλωματικό του υπόβαθρο, είναι σαφές ότι τα λόγια του είναι μετρημένα. Ο κ. Δεμίρης κατέθεσε στη Βουλή, σε κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, απολογούμενος για το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων, που έστησαν άλλοι, αμφότεροι παραιτηθέντες, σύμφωνα με το βασικό κυβερνητικό αφήγημα.
Η ΕΥΠ, όμως, υπάγεται στον πρωθυπουργό, ο οποίος αφού επικαλέστηκε ότι δεν γνώριζε για την παρακολούθηση του Νίκου Ανδρουλάκη, και γι αυτό καρατόμησε τόσο τον επικεφαλής της ΕΥΠ όσο και τον εξ απορρήτων του, πλέον καθώς η φωτιά καίει το προσωπικό του πολιτικό κεφάλαιο, δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν γνωρίζει.
Τα μηνύματα της κατάθεσης
Καθώς η κατάθεση του Θεμιστοκλή Δεμίρη προετοιμαζόταν επί μακρόν, ο ίδιος είναι διπλωμάτης καριέρας και αναλαμβάνει διοικητής της ΕΥΠ εν μέσω σκανδάλου, οι δηλώσεις του δεν μπορεί να θεωρηθούν ατυχείς, ούτε να ερμηνευτούν αποστασιοποιημένα. Είναι σαφές ότι οι δηλώσεις του νέου επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών αποτελούν μήνυμα προς τους βουλευτές και το πολιτικό προσωπικό εν γένει, ότι δεν υπάρχουν στεγανά και ουδείς βρίσκεται στο απυρόβλητο. Πρόκειται στην ουσία για έμμεση προειδοποίηση ότι εφόσον απειληθεί το status της ΕΥΠ και η ασφάλεια των ανθρώπων της τότε, αυτή μπορεί να είναι σε θέση αναπαντήσει.
Στην ουσία, πρόκειται για την αντιπαράθεση κράτους – παρακράτους, την οποία έχει εγκαίρως εντοπίσει ο Αλέξης Παπαχελάς, ζητώντας από τους πολιτικούς διακομματική συναίνεση για τους “σκοτεινούς υπονόμους”, ώστε η συζήτηση που άνοιξε να μην παράξει μόνο φόβο αλλά και αποτελέσματα.
Τα ρίσκα
Από πλευράς ρίσκου κια διεθνούς αντικτύπου οι συγκρούσεις αυτές παράγουν ανασφάλεια στα στελέχη και δίνουν χώρο για την εκδήλωση πρωτοβουλιών εσωτερικά και εξωτερικά που στοχεύουν στην απόκτηση ερεισμάτων και την υποβάθμιση της επιχειρησιακής ικανότητας των εμπλεκομένων οργανισμών. Σε ένα τέτοιο σκηνικό θα μπορούσε να διατυπωθεί αίτημα για διαχωρισμό και αναβάθμιση του κλάδου στρατιωτικών πληροδοριών με τη δημιουργία ειδικών δομών και διαφορετικού προϋπολογισμού. Επίσης, γεννάται ζήτημα για αλληλεπικαλύψη δραστηριοτήτων ΕΥΠ και Ασφάλειας, καθώς αμφότερες διαθέτουν αυτόνομα κέντρα παρακολουθήσεων και διαχείρισης δεδομένων, αλλά δεν έχουν κοινή ατζέντα…
Σε πολιτικό επίπεδο, μείζον ζήτημα για την κυβέρνηση είναι ο έλεγχος του αντικτύπου στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Επίσης, η κλομακούμενη πολιτική ένταση θα μπορούσε να υπονομεύσει το διαπραγματευτικό εκτόπισμα του πρωθυπουργού σε διμερές επίπεδο και να προκαλέσει καθυστερήσεις στην υλοποίηση συμφωνιών.
Συνδυαστικά, οι κίνδυνοι αυτοί εντείνουν την ανησυχία για τον αντίκτυπο της πολιτικής κρίσης αυτής στην οικονομίας και τις αναπτυξιακές προοπτικές.
Τα δεδομένα
Συνεπώς, τα δεδομένα έχουν ως εξής:
- Ο Κυριάκος Μητσοτάκης απομακρύνει τον Παναγιώτη Κοντολέοντα και τον Γρηγόρη Δημητριάδη για την νομότυπη αλλά πολιτικά απαράδεκτη παρακολούθηση του Νίκου Ανδρουλάκη
- Ο πρωθυπουργός δηλώνει την έναρξη διαδικασίας διερεύνησης για την υπόθεση, η οποία περιλαμβάνει
- Έρευνα από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου για τη διαρροή στην ΕΥΠ
- Νομοθετική παρέμβαση για τις δικλείδες ασφαλείας στην ΕΥΠ και συζήτηση για την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας της
- Κοινοβουλευτικές διαδικασίες με κλήση σε επιτροπές υπηρεσιακών παραγόντων και πολιτικού προσωπικού καθώς και προ ημερησίας διάταξης συζήτηση σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών
Μια ημέρα πριν από τη συζήτηση σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών στη Βουλή, ο νέος επικεφαλής της ΕΥΠ δημιουργεί νέο ζήτημα δηλώνοντας -σε κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας ότι ουδείς εξαιρείται απριόρι των παρακολουθήσεων. Μάλιστα, ο κύριος Δεμίρης και το Μαξίμου είχαν πάνω από 15 ημέρες για να προετοιμάσουν την κατάθεση στη Βουλή, μελετώντας τα πιθανά σενάρια αντικτύπου.
“Πυρά καταπίεσης”
Στο μεταξύ κυβερνητικοί παράγοντες έχουν ζητήσει διεύρυνση του πλαισιου διερεύνησης των παρακολουθήσεων πολιτικού προσωπικού από την ΕΥΠ ώστε καλύπτει και την περίοδο του Αλέξη Τσίπρα με την αντιπολίτευση να απαντά με αίτημα για ακόμη μεγαλύτερη χρονική κάλυψη. Παράλληλα, τόσο πολιτικά όσο και σε δημοσιογραφικό επίπεδο τίθεται το ζήτημα της συνέχισης της παρακολούθησης πολιτικών και δημοσιογράφων από την ΕΥΠ.
Ενώ η αρχική προσέγγιση της ΕΕ στο ζήτημα ήρθε μέσα από μια απάντηση της εκπροσώπου Τύπου, η οποία άφησε το σύνολο του ζητήματος στη διακριτική ευχέρεια της ελληνικής κυβέρνησης. Ακολούθησε η παρέμβαση της προεδρίας του Ευρωκοινοβουλίου, αρχικά μέσω εκπροσώπου και εν συνεχεία μέσω απαντητικής επιστολής της Ρομπέρτα Μέτσολα στον Δ, Παπαδημούλη και το θέμα επιχειρείται να τεθεί προς συζήτηση στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου.
Σε αυτό το διάστημα έχει εκδηλωθεί μπαράζ δημοσιευμάτων από τον ελληνικό και διεθνή Τύπο, αναδεικνύοντας διαφορετικές πτυχές του σκανδάλου των παρακολουθήσεων. Τα ελληνικά media χωρίζονται στα φίλα προσκείμενα στην κυβέρνηση και τα αντιπολιτευόμενα, με τα πρώτα ακόμα και όταν αναγνωρίζουν το σκάνδαλο να μην το προσδιορίζουν στο πρόσωπο του πρωθυπουργού, όπως κάνουν τα τελευταία. Τα διεθνή media, όμως επιμέουν να βάζουν στο κάδρο τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Η αντίδραση
Σε όλα αυτά η κυβέρνηση αντιδρά πολυεπίπεδα: Με δηλώσεις κορυφαίων υπουργών που στοχοποιούν την αντιπολίτευση για επιχείρηση πολιτικής αποσταθεροποίησης της χώρας, με influencers και trolls στα social media που επιχειρούν είτε να διακινήσουν αφήγημα περί ύποπτων συναντήσεων του Νίκου Ανδρουλάκη, είτε για ατζέντα αποσάρθρωσης της ασφάλειας της χώρας και με επιθέσεις κατά δημοσιογράφων τόσο των NY Times όσο και του Politico από τον ίδιο τον κυβερνητικό εκπρόσωπο. Ο κ. Οικονόμου βέβαια είχε αρχικά επιτεθεί με επιστολή του τους Reporters Without Borders επειδή υποβάθμισαν την Ελλάδα στον τομέα της Ελευθερίας του Τύπου.
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός στη δήλωσή του για το σκάνδαλο κάνει επίκληση στην πολιτική σταθερότητα και σε μια αποστροφή αφήνει υπόνοιες για ξένες δυνάμεις που επιβουλεύονται την πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα. Αυτά, αφού συστημικά media στην Ελλάδα έχουν επιχειρήσει να υπερπροβάλλουν σενάριο που ήθελε την πτώση της κυβέρνησης Ντράγκι στην Ιταλία να είναι αποτέλεσμα δολοπλοκιών το Βλάντιμιρ Πούτιν.
Οι απολήξεις
Την αποστροφή της δήλωσης Μητσοτάκη την ερμήνευσε αρχικά ο διευθυντής της Εστίας Μανόλης Κοττάκης, βλέποντας γερμανικό δάκτυλο με επίκεντρο τη διαχείριση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και εν συνεχεία ο Αλέξης Παπαχελάς διαβάζοντας το ενδεχόμενο οι εξελίξεις να ερμηνευτούν από εξωγενείς παράγοντες ως ένδειξη αδυναμίας, με αποτέλεσμα να εκδηλωθούν προσπάθειες δημιουργίας τετελεσμένων στα εθνικά θέματα. Ο διευθυντής της Καθημερινής όμως, σε επόμενο κείμενό του μεταξύ άλλων, υπογραμμίζει τους σκοτεινούς “υπονόμους” και ζητά την αντιμετώπισή τους.
Σε αυτά ποστίθνεται τα δημοσιεύμα των New York Times, που Politico και πολλών άλλων διεθνών media, τα οποία αναδεικνύουν τις ευθύνες, τα ζητήματα και την αναγκαιότητα διαφάνειας.
Βέβαια, δεν είναι η πρώτη -και πιθανότητα δεν θα είναι η τελευταία φορά- που οι υπηρεσίες πληροφοριών αποκαλύπτεται ότι επιδιώκουν να παίξουν ρόλο στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις, καθ υπέρβαση του ρόλου τους και οι δομές του παρακράτους αναγκάζονται να βγουν από τις σκιές. Τέτοια ζητήματα αν και κάνουν πολύ θόρυβο, συνήθως καταλαγιάζουν ανεχνίαστα ή όταν παρέχονται απαντήσεις αυτές δεν έχουν ενδιαφέρον.
