Με εθνικά γυαλιά και μυωπικές τάσεις επιχειρείται σε Ελλάδα, Τουρκία και Γερμανία η προβολή της περιοδίας της Γερμανίδας υπουργού Εξωτερικών σε Αθήνα και Κωνσταντινούπολη, καθώς αμφότερες οι πλευρές προσπαθούν να κατοχυρώσουν μικροπολιτικά οφέλη στο εσωτερικό. Έτσι, στην Ελλάδα αναδείχθηκε η σύγκρουση Μπέρμποκ – Τσαβούσογλου για τον σεβασμού των συνόρων και κυριαρχίας των νησιών, ενώ στην Τουρκία επισημάνθηκαν θέματα τρομοκρατίας PKK και Feto, καθώς και οι οικονομικές σχέσεις.
Στην πραγματικότητα, όμως, τα μηνύματα της Αναλένα Μπέρμποκ σε Αθήνα και Άγκυρα ήταν σαφή, έφτασαν πριν την έλευσή της και μένουν αναλλοίωτα. Η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών με γραπτή δήλωσή της που εστάλη πριν την επίσκεψη στις δύο πρωτεύουσες ξεκαθάρισε την ανάγκη επίλυσης των διμερών ζητημάτων στο πλαίσιο των υπαρχόντων δομών και μηχανισμών, με διάλογο και την αποφυγή εντάσεων.
Στα τουρκικά media υποβαθμίστηκε έως και θάφτηκε η απάντηση της Μπέρμποκ για τα ελληνικά νησιά, καθώς και η αντιπαράθεση με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ζητήματα που ανέδειξαν και με υπερβάλλοντα ζήλο τα ελληνικά. Από την άλλη πλευρά, στην Ελλάδα υποβαθμίστηκαν οι θέσεις της Μπέρμποκ για τη θετική ατζέντα Γερμανίας – Τουρκίας και οι ευχαριστίες για την συμβολή στην επίλυση του ζητήματος με τα σιτηρά. Η Γερμανίδα ΥΠΕΞ δεν αναφέρθηκε στη επιλογή της Τουρκίας να μην επιβάλλει κυρώσεις στη Ρωσία, ούτε στην προώθηση του πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου, θέματα που ελληνική διπλωματία έχει προσπαθήσει να θέσει στην Ευρώπη πολλάκις.
Διαφορετικές ερμηνείες και οπτικές της επίσκεψης Μπέρμποκ, η οποία ήταν ιδιαίτερα ξεκάθαρη, δίνει ακόμα και η DW. Στην ελληνική έκδοσή της επισημαίνει τις ξεξάθαρες θέσεις της Γερμανίδας υπουργού Εξωτερικών σε μια σειρά από ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στα ελληνοτουρκικά, υπογραμμίζοντας τη δυσαρέσκεια του Μεβλούτ Τσαβούσογλου για την μονόπλευρη στάση της και την υιοθέτηση της ελληνικής και κυπριακής προπαγάνδας. Στην τουρκική έκδοσή της, περιορίζει τα ελληνοτουρκικά και εστιάζει στα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που τέθηκαν.
Το επεισόδιο Τσαβούσογλου – Μπέρμποκ
Στην Τουρκία καταγράφηκε μίνι ένταση όταν ο Τασβούσογλου κατηγόρησε τη Γερμανία ότι μεροληπτεί κι ότι υιοθετεί την προπαγάνδα Ελλάδας και Κύπρου. Η Γερμανίδα ΥΠΕΞ απάντησε ότι η Γερμανία δεν κάνει προπαγάνδα αλλά την ενδιαφέρει η φύλαξή των ελληνικών συνόρων και αυτών της ΕΕ.
«εμείς δεν κάνουμε προπαγάνδα, ως μεγαλύτερη χώρα της Ευρώπης ενδιαφερόμαστε και για τα σύνορα της χώρας αλλά και της ΕΕ» .
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ επιχείρησε να αποδώσει την σκληρή απάντηση σε λάθος μετάφραση της αρχικής του θέσης.
«Εγώ δεν είπα ότι η Γερμανία κάνει προπαγάνδα αλλά ότι η Γερμανία γίνεται θύμα προπαγάνδας της Ελλάδας».
Εν τέλει, το θέμα αυτό υπερπροβλήθηκε από τα ελληνικά media και θάφτηκε από τα τουρκικά.
Αντίστοιχα, σκληρές θέσεις έχει διατυπώσει ο Μεβλούτ Τσαβούσγολου και ενώπιον άλλων υπουργών Εξωτερικών στο παρελθόν.
Ο διάδρομος της Μπέρμποκ
Ανεξαρτήτως των δημόσιων δηλώσεων, τέτοιες επισκέψεις και διεργασίες βασίζονται σε διαφορετικό σετ πραγμάτων. Η Αναλένα Μπέρμποκ έθεσε τη βάση των επαφών με τη δήλωσή της πριν την επίσκεψη στις δύο πρωτεύουσες. Τα θέματα αυτά συζήτησε πρώτα, καθώς αποτέλεσαν και τη βάση της ατζέντας της. Εν συνεχεία δέχθηκε τα ζητήματα που ήγειρε η κάθε πλευρά, επανέλαβε τις πάγιες γερμανικές θέσεις και έφυγε με θέματα προς μελέτη.
Το ταξίδι είχε αρχικά προετοιμαστεί προ ενός μήνα, αλλά η Μπέρμποκ δήλωσε ασθένεια λόγω covid και το ανέβαλλε. Αυτό σημαίνει πως τόσο η γερμανική διπλωματία όσο και η Ελλάδα και η Τουρκία είχαν χρόνο να προετοιμαστούν περαιτέρω και να λειάνουν πλευρές που ενδεχομένως θα προκαλούσαν υπερβάλουσα ένταση.
Η Μπέρμποκ, στη ουσία, ξεκαθάρισε τους κανόνες του παιχνιδιού σε Αθήνα και Άγκυρα: Η Γερμανία δεν θα κάνει τον διαιτητή, θα προωθήσει θετική ατζέντα και με τις δύο χώρες. Οι κυβερνήσεις σε Ελλάδα και Τουρκία οφείλουν να δείξουν ωριμότητα και να προσεγγίσουν τα προβλήματα τους.
Βήμα, βήμα προσέγγιση με προαπαιτούμενα
Στην Αθήνα, τόσο ο υπουργός Εξωτερικών όσο και ο Έλληνας πρωθυπουργός επιχείρησαν να δημιουργήσουν μια λογική αλληλουχία, άρση casus belli, για απελευθέρωση πωλήσεων όπλων προς την Τουρκία και αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Πρόκειται για την πάγια πολιτική της βήμα, βήμα προσέγγισης, με την κάθε πλευρά να επιχειρεί να προσδιορίσει εξαντλητικά τον οδικό χάρτη και να διαμορφώσει σημεία εξόδου.
Στη δήλωσή της, αναφερόμενη στις ανησυχίες που εκφράζει η Ελλάδα η Γερμανίδα ΥΠΕΞ δήλωσε,
Θέλω να ακούσω τι πρέπει να κάνουμε εμείς ως Ευρωπαϊκή Ένωση για να διασφαλίσουμε ότι τα κοινά μας εξωτερικά σύνορα είναι ασφαλή – επίσης για τους ανθρώπους που διακινδυνεύουν τη ζωή τους αναζητώντας καταφύγιο εδώ. Το έργο που επωμίζεται η Ελλάδα για λογαριασμό όλων μας είναι τεράστιο και αξίζει την πλήρη αλληλεγγύη μας.
Η Άγκυρα, από την άλλη πλευρά, επιχειρεί να θέσει χρονολογικά την ίδια αλληλουχία: Ήτοι, πρώτα η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, γιατί βασίζεται σε παλαιότερες συνθήκες. Η τουρκική διπλωματία, επίσης, αφήνει εκτός το ζήτημα της άρσης του casus belli, το οποίο συνδέει με την πρόθεση της Ελλάδας για επέκταση των χωρικών της υδάτων.
Οι σχέσεις Γερμανίας – Τουρκίας
Αναφορικά με τις σχέσεις Γερμανίας – Τουρκίας, η Μπέμρμποκ στη δήλωσή της λέει:
Οι καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων χτυπούν και για τις δύο χώρες μας. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό για μένα να μην απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο πολιτικά. Όπως σε κάθε στενή σχέση, θα μιλήσουμε ειλικρινά μεταξύ μας – για τη μεσολάβηση της Τουρκίας στη Μαύρη Θάλασσα, που προσφέρει μια αχτίδα ελπίδας σε εκατομμύρια ανθρώπους ότι μια ακόμη χειρότερη κρίση πείνας μπορεί να αποφευχθεί. Για κοινά σχέδια στο ΝΑΤΟ. Αλλά, φυσικά, θα αναφερθώ και στα ζητήματα στην Τουρκία για τα οποία έχουμε θεμελιώδεις διαφορές κατά καιρούς, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών επεμβάσεων στη βόρεια Συρία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις της χώρας ως μέλους του Συμβουλίου της Ευρώπης. Και εδώ, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι δρόμοι μας θα αρχίσουν να συγκλίνουν ξανά.
Οι δηλώσεις Μπέρμποκ από την Αθήνα
Στις δηλώσεις της στην Αθήνα, η Μπέρμποκ, από την πλευρά της αναγνώρισε -όπως πάντα- ότι τα ελληνικά σύνορα είναι και ευρωπαϊκά σύνορα, ότι δεν αμφισβητείται ελληνικό έδαφος, ήτοι τα νησιά. Η τοποθέτηση αυτή όμως ήταν εξαιρετικά προσεκτική και αφήνει εκτός κάλυψης τα κυριαρχικά δικαιώματα, ότι δηλαδή υπερβαίνει τα 6 μίλια και εκτείνεται έως και στα 12 και προφανώς τα ζητήματα εκμετάλλευσης (ΑΟΖ). Παράλληλα, όμως, η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών μίλησε για σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου.
Τί αναδεικνύει η Άγκυρα
Σε άρθρο του το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων, Anadolu εστιάζει πρώτα στο κουρδικό και το PKK, μετά στο πραξικόπημα και τους γκιολενιστές, καθώς η Άγκυρα προσπαθεί με κάθε τρόπο να περάσει τη δική της αντιτρομοκρατική ατζέντα στη μείζονα δυτική, ώστε να χαρακτηριστεί συνολικά το PKK παράνομο και τρομοκρατικό και να αναγνωριστούν ως τρομοκράτες οι αντιφρονούντες Τούρκοι που έχουν θητεύσει σε σχολές ή έχουν επιδοτηθεί από το ίδρυμα του Φετουλάχ Γκιουλέν.
«Βλέπουμε μια αύξηση στις δραστηριότητες (τρομοκρατικής οργάνωσης) του PKK στη Γερμανία και έχουμε μεταφέρει τις ανησυχίες της Τουρκίας… αναμένουμε συγκεκριμένη δράση», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τη Γερμανίδα ομόλογό του Annalena Baerbock στην Κωνσταντινούπολη.
Οικονομική προσέγγιση με ΕΕ
Εν συνεχεία, από τουρκικής πλευράς ετέθη ζήτημα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρώπη, όπου η Τουρκία εμμέσως πλην σαφώς επαναφέρει ζητήματα αναθεώρησης της συμφωνίας τελωνειακής ένωσης και χρηματοδοτήσεων, τα οποία έχουν παγώσει λόγω προβληματισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου.
Ειδικότερα, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στις δηλώσεις του είπε ότι η Τουρκία αναμένει επίσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση να άρει τα πολιτικά εμπόδια για την ένταξή της στο μπλοκ και επίσης μετέφερε τις ανησυχίες της Άγκυρας για την αυξανόμενη ξενοφοβία και την ισλαμοφοβία στην Ευρώπη.
«Θέλουμε να αρθούν τα πολιτικά εμπόδια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να λάβει συγκεκριμένα και ουσιαστικά βήματα. Η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για τον εκσυγχρονισμό της συμφωνίας της Τελωνειακής Ένωσης και η εφαρμογή της απελευθέρωσης των θεωρήσεων είναι τα πιο δικαιολογημένα αιτήματά μας»,
πρόσθεσε.
Ο Τσαβούσογλου για τα ελληνοτουρκικά
Στα ελληνοτουργικά μπήκε στη συνέχεια, ζητώντας ισορροπημένη στάση από τη Γερμανία, αφήνοντας αιχμές για προπαγάνδα από την Ελλάδα και την Κύπρο, καθώς τόνισε ότι η συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Γερμανίας μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά στην επίλυση των περιφερειακών προβλημάτων.
«Ως οι ισχυρότερες χώρες στην Ευρώπη, θέλουμε να βελτιώσουμε τη συνεργασία μας σε περιφερειακά θέματα»,
είπε. Απαντώντας σε ερώτηση, ο Τούρκος υπουργός επέκρινε τη θέση της Γερμανίας για την υπόθεση Οσμάν Καβάλα. Επισήμανε ότι πολλές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) δεν έχουν εφαρμοστεί στη Γαλλία, τη Νορβηγία, τη Γερμανία και την Ελλάδα.
Αγκάθι ο Οσμάν Καβαλά
Ο Τσαβούσογλου είπε ότι όλοι οι Τούρκοι πολίτες έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση στο ΕΣΔΑ μόλις εξαντληθούν τα εγχώρια έννομα μέσα.
«Το ίδιο ισχύει και για τον Οσμάν Καβάλα», είπε ο Τσαβούσογλου. «Γιατί θίγετε το θέμα για τον Οσμάν Καβαλά; …Επειδή χρησιμοποιείτε τον Οσμάν Καβάλα εναντίον της Τουρκίας». Ο Καβαλά αντιμετώπισε κατηγορίες για τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί το 2013, έναν μικρό αριθμό διαδηλώσεων στην Κωνσταντινούπολη που αργότερα μετατράπηκαν σε πανεθνικές ταραχές που άφησαν οκτώ νεκρούς διαδηλωτές και έναν αστυνομικό. Αθωώθηκε από όλες τις κατηγορίες τον Φεβρουάριο του 2020, αλλά το εφετείο ανέτρεψε την ετυμηγορία τον Ιανουάριο. Ο Καβαλά κατηγορήθηκε επίσης για συμμετοχή στο αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 που ενορχηστρώθηκε από το FETO στην Τουρκία.
Ελληνοτουρκικά στο τέλος…
Σχετικά με τις σχέσεις Τουρκίας-Ελλάδας, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε ότι υπάρχουν υφέρποντα ζητήματα μεταξύ των δύο χωρών, ιδιαίτερα όσον αφορά το Αιγαίο και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Προέτρεψε τη Γερμανία να είναι επιφυλακτική έναντι των προκλήσεων και της προπαγάνδας από την Ελλάδα και την ελληνοκυπριακή διοίκηση, τονίζοντας την ανάγκη για ισορροπημένη στάση.
Αναφερόμενος στις διεθνείς συνθήκες για το μη στρατιωτικό καθεστώς των νησιών του Αιγαίου, ο Τσαβούσογλου είπε:
«Αυτά τα νησιά δόθηκαν στην Ελλάδα με τις Συνθήκες Ειρήνης της Λωζάνης του 1923 και του Παρισιού του 1947, αλλά επιβλήθηκε όρος σε ορισμένα νησιά. Η Ελλάδα δεν μπορεί να τους οπλίσει, ωστόσο η Ελλάδα παραβιάζει αυτές τις συμφωνίες και τις εξοπλίζει».
Ο κορυφαίος Τούρκος διπλωμάτης επέκρινε την στρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου από την Ελλάδα και κατηγόρησε τη Γερμανία ότι τάσσεται με την Αθήνα «μόνο και μόνο επειδή είναι μέλος της ΕΕ». Εγκάλεσε την ΕΕ για διαρκή και άκριτη υποστήριξη των ελληνικών θέσεων υπό το πρόσχημα της ενότητας παρά τις κάθε είδους παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Υποστηρίζοντας ότι ακόμη και η Γερμανία έχει χάσει την αμεροληψία της, ο Τσαβούσογλου είπε:
«Η Γερμανία πρέπει να διατηρήσει την ισορροπημένη στάση της όσον αφορά το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο». Ο Τούρκος υπουργός είπε ότι το να κλείνουμε τα μάτια στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Ελλάδα είναι παραβίαση του διεθνούς δικαίου.
Στο τραπέζι τα push-backs
«Οι απωθήσεις της Ελλάδας, αφήνοντας ανθρώπους να πεθαίνουν δεν ισοδυναμούν με προστασία των συνόρων της ΕΕ. Είναι απάνθρωπο να κλείνεις τα μάτια… Θα το σεβόμουν αν ο υπουργός (Baerbock) ανέφερε τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που δεν εφαρμόζονται στην Ελλάδα εδώ και 14 χρόνια (για την τουρκική μειονότητα)», είπε ο Τσαβούσογλου. .
