Σε κατ αρχήν πολιτική συμφωνία στη βάση του σχεδίου της Κομισιόν για εθελοντική μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατέληξαν οι 27 χώρες της ΕΕ, μετά από έντονες διαβουλεύσεις και παζάρια για εξαιρέσεις, διασταλτικές ερμηνείες και αλλαγές σε ζητήματα ενεργοποίησης και διαχείρισης.
Συμφωνία σε επίπεδο υπουργών Ενέργειας για την υιοθέτηση της πρότασης της Κομισιόν για εθελοντική μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου, όπως ανακοίνωσε η Τσεχική προεδρία.
«Οι υπουργοί έφθασαν σε πολιτική συμφωνία για τη μείωση της ζήτησης αερίου, ενόψει του επικείμενου χειμώνα», ανακοίνωσε η τσεχική προεδρία του συμβουλίου των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ που συνεδρίαζαν στις Βρυξέλλες.
Στο κείμενο υιοθετείται και η ελληνική πρόταση για παρέκκλιση από τον κανόνα, σε περίπτωση που «έχουν υπερβεί τους στόχους πλήρωσης αποθήκευσης αερίου, εάν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το αέριο ως πρώτη ύλη για κρίσιμες βιομηχανίες ή εάν η κατανάλωση αερίου τους έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 8% το περασμένο έτος σε σύγκριση με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας».
Το σχέδιο έχει στόχο να στείλει μήνυμα στη Ρωσία ότι οι ενεργειακοί εκβιασμοί απαντώνται και ότι πλέον υπάρχουν αυτοματοποιημένες διαδικασίες, οι οποίες περιορίζουν τη δυνατότητα της Μόσχας να μπλοκάρει πολιτικά τις αντιδράσεις της ΕΕ.
🔋 #TTE Energy | 👏 This was not a Mission Impossible! Ministers have reached a political agreement on gas demand reduction ahead of the upcoming winter.#EU2022CZ pic.twitter.com/XBnKuTs75W
— EU2022_CZ (@EU2022_CZ) July 26, 2022
Πάρτι… εξαιρέσεων
Κεντρικό διακύβευμα των διαπραγματεύσεων ήταν η επίδειξη αλληλεγγύης και πολιτικής ομόνοιας. Αυτό σημαίνει ότι υπήρχε εξ αρχής αρκετός χώρος για παζάρια, εξαιρέσεις και …επαναπροσδιορισμούς. Αυτό και συνέβη. Ένα πολύ μεγ΄λο μέρος του κειμένου της συμφωνίας είναι αφιερωμένο στις τροποποιήσεις και τις εξαιρέσεις, επιβεβαιώνοντας ότι η επίτευξη πολιτικής συμφωνίας ήταν πιο σημαντική από το περιεχόμενό της.
Οπως αναφέρει το κείμενο, «σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ, τα κράτη-μέλη κατέληξαν σήμερα σε πολιτική συμφωνία για εθελοντική μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 15% αυτόν τον χειμώνα».
Ο κανονισμός του Συμβουλίου προβλέπει επίσης τη δυνατότητα ενεργοποίησης «πανευρωπαϊκής προειδοποίησης» σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού, οπότε η μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου θα καταστεί υποχρεωτική.
- Αυτό που άλλαξε, σε αυτό το σημείο είναι ότι για την ενεργοποίηση απαιτείται κοινό αίτημα πέντε χωρών, αντί για τρεις που προβλέπονταν αρχικά.
Σκοπός της μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου είναι η εξοικονόμηση πόρων ενόψει του χειμώνα, προκειμένου να προετοιμαστούμε για πιθανές διακοπές στον εφοδιασμό φυσικού αερίου από τη Ρωσία, που χρησιμοποιεί συνεχώς τον ενεργειακό εφοδιασμό ως όπλο.
Η ΕΕ είναι ενωμένη και αλληλέγγυα. Η σημερινή απόφαση έδειξε ξεκάθαρα ότι τα κράτη-μέλη θα ορθώνουν το ανάστημά τους απέναντι σε κάθε προσπάθεια της Ρωσίας να διχάσει την ΕΕ, χρησιμοποιώντας τον ενεργειακό εφοδιασμό ως όπλο. Η υιοθέτηση της πρότασης για τη μείωση του φυσικού αερίου σε χρόνο-ρεκόρ ενίσχυσε αναμφίβολα την κοινή μας ενεργειακή ασφάλεια. Η εξοικονόμηση αερίου τώρα θα βελτιώσει την ετοιμότητα. Ο χειμώνας θα είναι πολύ φθηνότερος και ευκολότερος για τους πολίτες και τη βιομηχανία της ΕΕ.
Τα κράτη-μέλη συμφώνησαν να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά 15% σε σύγκριση με τη μέση κατανάλωσή τους την τελευταία πενταετία, μεταξύ 1ης Αυγούστου 2022 και 31ης Μαρτίου 2023, με μέτρα δικής τους επιλογής.
- Ενώ όλες οι χώρες της ΕΕ θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να ανταποκριθούν στις μειώσεις, το Συμβούλιο διευκρίνισε ορισμένες εξαιρέσεις και δυνατότητες να ζητηθεί παρέκκλιση από τον υποχρεωτικό στόχο μείωσης, προκειμένου να αντικατοπτρίζονται οι ιδιαίτερες καταστάσεις των κρατών-μελών και να διασφαλίζεται ότι οι μειώσεις φυσικού αερίου είναι αποτελεσματικές σε ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού στην ΕΕ.
Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι τα κράτη-μέλη που δεν είναι διασυνδεδεμένα με δίκτυα φυσικού αερίου άλλων κρατών-μελών εξαιρούνται από τις υποχρεωτικές μειώσεις φυσικού αερίου καθώς δεν θα είναι σε θέση να απελευθερώσουν σημαντικούς όγκους φυσικού αερίου προς όφελος άλλων κρατών-μελών. Τα κράτη-μέλη των οποίων τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι συγχρονισμένα με το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εξαιρούνται επίσης, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος κρίσης εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια.
- Οι διατυπώσεις αυτές συνεπάγονται εξαίρεση της Ισπανίας και της Πορτογαλίας από τις μειώσεις στην κατανάλωση.
- Επίσης, η ρητορική που υιοθετείται καθιστά την ηλεκτρική διασύνδεση ντεσαβαντάζ.
- Τα κράτη-μέλη μπορούν να ζητήσουν παρέκκλιση για να προσαρμόσουν τις υποχρεώσεις τους για μείωση της ζήτησης εάν έχουν περιορισμένες διασυνδέσεις με άλλα κράτη-μέλη και μπορούν να αποδείξουν ότι οι εξαγωγικές ικανότητες διασύνδεσης ή η εγχώρια υποδομή LNG τους χρησιμοποιούνται για την ανακατεύθυνση φυσικού αερίου σε άλλα κράτη-μέλη στο έπακρο.
- Τα κράτη-μέλη μπορούν επίσης να ζητήσουν παρέκκλιση εάν έχουν υπερβεί τους στόχους πλήρωσης αποθήκευσης αερίου, εάν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το αέριο ως πρώτη ύλη για κρίσιμες βιομηχανίες ή εάν η κατανάλωση αερίου τους έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 8% το περασμένο έτος σε σύγκριση με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.
Τα κράτη-μέλη συμφώνησαν να αυξήσουν τον ρόλο του Συμβουλίου για την ενεργοποίηση «συναγερμού της Ένωσης». Η ειδοποίηση θα ενεργοποιηθεί με εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής. Η Επιτροπή υποβάλλει πρόταση για την ενεργοποίηση «συναγερμού της Ένωσης» σε περίπτωση σημαντικού κινδύνου σοβαρής έλλειψης αερίου, ή εξαιρετικά υψηλής ζήτησης αερίου, ή εάν πέντε ή περισσότερα κράτη-μέλη που έχουν κηρύξει συναγερμό σε εθνικό επίπεδο ζητήσουν από την Επιτροπή να το κάνεις.
Κατά την επιλογή μέτρων μείωσης της ζήτησης, τα κράτη-μέλη συμφώνησαν ότι θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε μέτρα που δεν επηρεάζουν προστατευόμενους καταναλωτές, όπως νοικοκυριά και βασικές υπηρεσίες για τη λειτουργία της κοινωνίας, όπως κρίσιμες οντότητες, υγειονομική περίθαλψη και άμυνα. Πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, μέτρα για την ενθάρρυνση της αλλαγής καυσίμου στη βιομηχανία, εθνικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης, στοχευμένες υποχρεώσεις για μείωση της θέρμανσης και ψύξης και μέτρα που βασίζονται στην αγορά, όπως οι πλειστηριασμοί μεταξύ εταιρειών.
Τα κράτη-μέλη θα επικαιροποιούν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης που καθορίζουν τα μέτρα μείωσης της ζήτησης που σχεδιάζουν και θα αναφέρουν τακτικά στην Επιτροπή την πρόοδο των σχεδίων τους.
- Η ρύθμιση είναι ένα εξαιρετικό και έκτακτο μέτρο, που προβλέπεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Ως εκ τούτου, θα ισχύει για ένα έτος και η Επιτροπή θα προβεί σε επανεξέταση, για να εξετάσει την παράτασή του υπό το φως της γενικής κατάστασης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο στην ΕΕ, έως τον Μάιο του 2023.
Το κείμενο που συμφωνήθηκε σήμερα θα εγκριθεί επίσημα μέσω γραπτής διαδικασίας. Η γραπτή διαδικασία θα κινηθεί και θα ολοκληρωθεί τις επόμενες ημέρες, μετά από τεχνικές αναθεωρήσεις του κειμένου.
