Νέο πολιτικό σκηνικό μπορεί να δημιουργήσει η απόφαση του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για εκλογές στο τέλος της τετραετίας, ήτοι σε περίπου ένα χρόνο. Πέρα από την εμπέδωση της προσωπικής του αξιοπιστίας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται ότι επιχειρεί να χαλιναγωγήσει εσωτερικές φατρίες, να αντιμετωπίσει πρώιμους σεχταρισμούς και να ξεκλειδώσει ευρωπαϊκά κονδύλια τα οποία ρέουν με εξαιρετική φειδώ, για πολλούς λόγους.
Το ζήτημα που ανακύπτει πλέον, όμως, είναι αν η παρέμβαση του Κυριάκου Μητσοτάκη, όπως εκδηλώθηκε από βήματος της Βουλής και με συνέντευξή του την αμέσως επόμενη ημέρα στον ΣΚΑΪ, είναι επαρκής, Εδώ, φαίνεται ότι ο πρωθυπουργός δεν διαθέτει ικανή πολιτική βαρύτητα να πείσει ή ότι οι συγκεκριμένες μέθοδοι έχουν εξαντλήσει την αποτελεσματικότητά τους ή/και ότι οι φατρίες στο εσωκομματικό μέτωπο έχουν εξελιχθεί σε σέχτες με ηγεμονική πεποίθηση.
Δεν θα είναι η μόνη φορά που εν ενεργεία πρωθυπουργός βιώνει ισχυρή εσωκομματική αμφισβήτηση ή έντονη προσπάθεια ποδηγέτησής του, ιδιαίτερα σε ζητήματα πολιτικής στρατηγικής. Παραδοσιακά, τέτοιες καταστάσεις αντιμετωπίζονται με επίδειξη ηγεσίας, αποφασιστικότητας και με αποφάσεις που στέλνουν μηνύματα… Ο κ. Μητσοτάκης, άλλωστε, είχε νωρίτερα δηλώσει στο υπουργικό συμβούλιο, ότι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας, προειδοποιώντας τότε, όσους δεν πείθονται, να το ξεκαθαρίσουν θα φροντίσει να τους απαλλάξει από τα καθήκοντά τους στην κυβέρνηση για να αφιερωθούν στον προεκλογικό αγώνα και στο κόμμα. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν έπραξε. Τουναντίον, άφησε την φημολογία για εκλογές να γιγαντωθεί, τη χώρα να εισέλθει σε προεκλογική περίοδο την οποία προσπαθεί τώρα να παγώσει, προσωρινά, μέχρι να ξαναρχίσει de facto τον χειμώνα.
Δεν είναι όμως πλέον εφικτό να πείσει όταν ο ίδιος κινείται σε προεκλογικούς ρυθμούς, απαντά στο κλίμα και δεν το προσδιορίζει επιθετικά, αλλά το μανιπουλάρει παθητικά θέλοντας να συσπειρώσει, να μετρήσει και να μετρηθεί πολιτικά για να λάβει αποφάσεις. Όταν μάλιστα ο ίδιος ο πρωθυπουργός, λέει στο υπυοργικό συμβούλιο -σύμφωνα με το non paper- ότι δεν πείθει τους υπουργούς του για την προοπτική εκλογών στο τέλος της τετραετίας, τότε είναι προφανές ότι για να συνεχίσει να κυβερνά πρέπει να ανακτήσει πολιτικό κεφάλαιο.
Παρέμβαση Παπαχελά
Τις ενδείξεις αυτές, αναγνωρίζει, υπό διαφορετικό πρίσμα και ο Αλέξης Παπαχελάς. Ο διευθυντής της “Καθημερινής” με άρθρο-παρέμβαση, αν και αποφεύγει -κατά πάγια πρακτική- της ευθείες συστάσεις και υποδείξεις, εν τούτοις σκιαγραφεί το προφίλ μιας κυβέρνησης εκτός ρυθμού και της ανάγκης για ισχυρή ηγεσία.
Από τον τίτλο και μόνο “Δύσκολη απόφαση προσωπικού ρίσκου”, ο Αλέξης Παπαχελάς κάνει σαφή την πρόθεσή του για θετική κινητροδότηση. Αναγνωρίζει την ανάληψη προσωπικού κόστους, από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, με γνώμονα την εθνική σταθερότητα. Οι ψυχολογικοί μηχανισμοί που ενεργοποιεί το άρθρο αυτό, εν αντιθέσει με άλλες αναλύσεις και πολιτικές παρεμβάσεις, είναι αντικείμενο διαφορετικής ανάλυσης. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι ο αρθρογράφος δεν επιθυμεί να ποδηγετήσει τον πρωθυπουργό αλλά να συμβάλλει στην ενίσχυση της δυναμικής του.
In the hot seat
Ειδικότερα, στο άρθρο του αναφέρει:
“Ο πρωθυπουργός πήρε τις αποφάσεις του. Δεν πρέπει να ήταν εύκολο, αλλά εδώ που τα λέμε τίποτα δεν είναι εύκολο όταν κυβερνάς αυτή τη χώρα, ειδικά σε αυτούς τους καιρούς. Η μία κρίση διαδέχεται την άλλη, χωρίς να διαθέτουμε θεσμούς και κράτος που να μπορούν να τις χειριστούν στον «αυτόματο»”.
Εδώ διαπιστώνει ξεκάθαρα ότι η χώρα τρέχει στον αυτόματο, αλλά αυτό δεν οδηγεί κάπου. Εν συνεχεία υπογραμμίζει την αναγκαιότητα αλλαγής πολιτικής κουλτούρας και προειδοποιεί για τα προβλήματα που έρχονται:
“Η απόφαση ήταν θεσμική γιατί πράγματι η χώρα πρέπει κάποια στιγμή να μπει σε μία ιστορική φάση όπου οι εκλογές θα γίνονται στο τέλος της τετραετίας. Είναι βαθιά άρρωστη αυτή η συνήθεια, λίγους μήνες μετά τις εκλογές να αρχίζουμε όλοι να μιλάμε για το πότε θα γίνουν οι επόμενες. Ηταν επίσης μια απόφαση προσωπικού ρίσκου, γιατί ο κ. Μητσοτάκης γνωρίζει καλά ότι ο χειμώνας, να το πούμε ευγενικά, δεν θα είναι εύκολος”.
Ακολούθως, ο Αλέξης Παπαχελάς, σκιαγραφεί το δύσκολο πλαίσιο κυβερνησιμότητας το οποίο διάλεξε ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποφασίζοντας να πάει για εκλογές στο τέλος της τετραετίας:
“Εχει ρίσκα αυτή η απόφαση; Ω, ναι. Μια προεκλογική περίοδος πολλών μηνών θα συνδυαστεί αναπόφευκτα με πιέσεις για παροχές, χωρίς να υπάρχει δημοσιονομικός χώρος. Η Αθήνα θα δοκιμαστεί από τις διαδηλώσεις και κάποιοι θα θελήσουν να προκαλέσουν μία «κόλαση» στον δρόμο προς τις εκλογές”.
Επίδειξη ηγεσίας
Ο Αλέξης Παπαχελάς, συνεχίζοντας αναγνωρίζει αυτό είναι προφανές, καθιστώντας σαφές ότι δεν σκοπεύει να χαϊδέψει αυτιά και ότι ανεξαρτήτως δικής του τοποθέτησης, εν τέλει, βλέπει τον κόσμο που δημιουργείται από τις αποφάσεις του πρωθυπουργού και τις αδήριτες πολιτικές αναγκαιότητες. Έτσι ξεκαθαρίζει ότι η κυβέρνηση δεν δουλεύει, λέγοντας:
“Οι υπουργοί θέλουν μάζεμα, γιατί έχουν ξεκινήσει ήδη τραπέζια, sms και περιοδείες. Μερικοί ασχολούνται με την κανονική τους δουλειά, αλλά είναι λίγοι. Χρειάζεται ένα κανονικό restart και όποιος αντέξει”.
Οι αυτές προτάσεις περιλαμβάνουν το ισχυρότερο ενδεχομένως μήνυμα του άρθρου. Ο διευθυντής της Καθημερινής, θέτει θέμα επανεκκίνησης της κυβέρνησης. Κάτι τέτοιο ακουμπά στην πολιτική λογική του ανασχηματισμού και των μηνυμάτων. Τα οποία, ο ίδιος, φαίνεται να πιστεύει ότι είναι καλύτερο να σταλούν άμεσα και όχι μετά το καλοκαίρι. Εντύπωση προκαλεί, όμως, η αναφορά -εκ νέου- στην αναγκαιότητα της απόφασης του Κυριάκου Μητσοτάκη, αμέσως μετά:
“Η χώρα πρέπει κάποια στιγμή να μπει σε μία ιστορική φάση όπου οι εκλογές θα γίνονται στο τέλος της τετραετίας”.
Τα προβλήματα
Με το κείμενο να έχει ήδη υπερβεί τη συνηθισμένη για τον ίδιο ευσύνοπτη καταγραφή, ο Αλέξης Παπαχελάς, διευρύνει το πλαίσιο, αναγνωρίζοντας με περισσότερες λεπτομέρειες τη συγκυρία:
“Ο πληθωρισμός και το κόστος της ενέργειας συνεχίζουν να αποτελούν τον μεγάλο άγνωστο Χ. Κάποιοι πιστεύουν ότι η Ευρώπη θα πάρει δραστικές αποφάσεις τον Οκτώβριο, που θα θεραπεύσουν το πρόβλημα σε μεγάλο βαθμό. Αλλοι προβλέπουν ότι ο πρόεδρος Πούτιν θα παίξει σκληρά, προκαλώντας και αποσταθεροποιώντας κάποιες ευρωπαϊκές χώρες.
Και βέβαια έχουμε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Κατά μια διαβολική σύμπτωση θα έχουμε ταυτόχρονες, περίπου, προεκλογικές αναμετρήσεις στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στην Τουρκία. Το καλοκαίρι ίσως να είναι ήσυχο, αλλά όσο θα αυξάνεται η πίεση στον Ερντογάν μέσα στην Τουρκία, το ρίσκο μιας εσκεμμένης περιπέτειας στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο θα αιωρείται πάνω από τη γειτονιά μας”.
Νέα προσπάθεια αλλαγής της απλής αναλογικής
Εξαιρετικό ενδιαφέρον, έχει, ότι αφού αναγνωρίζει τα προβλήματα, ο αρθρογράφος στρέφεται στην απλή αναλογική, τον εκλογικό νόμο με βάση τον οποίο θα διεξαχθούν οι πρώτες εκλογές. Ο κ. Παπαχελάς, σε αυτό το σημείο, αλλάζει ρητορική, εγκαταλείπει την παθητική προσέγγιση και την αναγνώριση δυναμικών, και επιλέγει να διατυπώσει ευθεία σύσταση.
Επειδή όμως τίθεται -στην αρχιτεκτονική του κειμένου- στην κλιμάκωση, αναγνωρίζεται ως μείζον. Επίσης, ο τρόπος και η αλληλουχία που επιλέγει να θίξει το θέμα, το καθιστούν ζήτημα πολιτικής επιβίωσης, αν και ο ίδιος αναφέρεται στην πολιτική σταθερότητα.
Μέσα σε όλα αυτά έχουμε τη βόμβα που μπήκε στα θεμέλια του πολιτικού συστήματος και λέγεται απλή αναλογική. Και μόνο το γεγονός ότι υπάρχει, την κάνει να μοιάζει με απειλητικό σκόπελο στον ορίζοντα. Η απλή αναλογική πρέπει να φύγει από τη μέση γιατί ο τόπος δεν αντέχει την πολιτική αστάθεια και δεν διαθέτει κουλτούρα συναίνεσης.
Η τοποθέτηση αυτή αποτελεί στροφή για τον ίδιο τον Αλέξη Παπαχελά, ο οποίος λίγο νωρίτερα, με άρθρα του ζητούσε από τα κόμματα αυτοσυγκράτηση, ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας και νέο επίπεδο πολιτικού πολιτισμού. Τότε, βέβαια, οι πρόωρες εκλογές έμοιαζαν κυρίαρχο σενάριο και υπό την απλή αναλογική, η επόμενη ημέρα θα απαιτούσε συναινέσεις και οι οξύνσεις δεν θα βοηθούσαν. Τότε, η ΝΔ θα έπρεπε να έχει στόχο τη διατήρηση της πολιτικής ηγεμονίας με βάση τις ισορροπίες που θα προέκυπταν από τις κάλπες. Τώρα, φαίνεται ότι η επέκταση του χρόνου δίνει δυνατότητα επαναξιολόγησης πολιτικών στρατηγικών.
Αυτό σημαίνει, ότι ο Αλέξης Παπαχελάς εισηγείται την διαμόρφωση πολιτικής συναίνεσης για την αλλαγή του εκλογικού νόμου, με άμεση ισχύ. Ήτοι, τη σύμπλευση ΝΔ και ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ ή ενδεχομένως και άλλων δυνάμεων προς αυτή την κατεύθυνση.
Πολιτικά, πάντως, αυτή η αλληλουχία αυτή δίνει αίσθηση φόβου, ότι μετά από έναν “δύσκολο χειμώνα”, η απλή αναλογική θα μπορούσε να βγάλει αποτέλεσμα που θα ευνοούσε την πολιτική συνεργασία δυνάμεων πλην ΝΔ, που θα έχει επωμιστεί το κόστος.
Ανασχηματισμός χθες!
Στην κατακλείδα του άρθρου, πάντως, ο Αλέξης Παπαχελάς, μιλά χωρίς περιστροφές για ανασχηματισμό, νέο κυβερνητικό πολιτικό αφήγημα και μικρή ομάδα κρούσης, μέχρι τις εκλογές.
Ο πρωθυπουργός έχει μπροστά του περίπου ένα χρόνο. Εχοντας πάρει ένα ρίσκο, για τον ίδιο και όχι για τη χώρα, μπορεί να συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο και να αγνοήσει δημοσκοπήσεις, κουτσομπολιά, τη γενικότερη περιρρέουσα ατμόσφαιρα, να βάλει 2-3 στόχους και να τους υλοποιήσει με αυτούς που θεωρεί ικανούς και πολιτικά γενναίους. Ούτως ή άλλως έχει ξεχωρίσει στα βαθιά και τα δύσκολα, όχι στα ρηχά, στα οποία ενίοτε η κυβέρνηση μοιάζει να πνίγεται…
Σήμερα, ένα 24ωρο μετά τη δημοσίευση του άρθρου και αφού έχει διαβαστεί και ερμηνευτεί από όλους όσους απευθύνεται, η προσπάθεια ανάλυσής του, υπό ευρύτερο πρίσμα, μπορεί να προσδώσει νέες πτυχές στον δημόσιο διάλογο και ενδεχομένως να δημιουργήσει νέα δυναμική.
