Η πρώτη χρεοκοπία της Ρωσίας -σε ξένο νόμισμα- για πάνω από 100 χρόνια είναι γεγονός, καθώς εξαιτίας των αμερικανικών κυρώσεων και της εκπνοής των εξαιρέσεων η Μόσχα δεν κατάφερε να πληρώσει εγκαίρως και στο συμφωνηθέν νόμισμα τις υποχρεώσεις της.
- Η πρώτη χρεοκοπία της Ρωσίας από το 1918!
- Πως οι ΗΠΑ επέβαλαν τη χρεοκοπία
- Τα μηνύματα σε Πούτιν και διεθνώς
- Η αντίδραση των επενδυτών
- Auditor’s note: Το αντίστροφο κόστος της χρεοκοπίας
Παρά τα γιγαντιαία ταμειακά διαθέσιμα που διαθέτει και συνεχίζει να συσσωρεύει το Κρεμλίνο από τις εξαγωγές ενέργειας και πρώτων υλών, οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία καθιστούν πρακτικά αδύνατη την πρόσβασή της στο διεθνές σύστημα πληρωμών και διακανονισμών, μήνυμα αρκετά σαφές και ηχηρό.
Για μήνες, η χώρα κατάφερνε να παρακάμπτει τις αμερικανικές κυρώσεις με τη συνεργασία της ΕΕ και στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης με την Ουάσιγκτον για τον τερματισμό του πολέμου. Εν τέλει, όμως, την Κυριακή, έληξε η περίοδος χάριτος για περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια για πληρωμές δεσμευμένων τόκων που είχαν λήξει στις 27 Μαΐου, προθεσμία που θεωρείται γεγονός αθέτησης υποχρεώσεων σε περίπτωση που χαθεί.
Είναι ένας ζοφερός δείκτης της ταχείας μετατροπής της χώρας σε οικονομικό, χρηματοπιστωτικό και πολιτικό απόκληρο. Τα ευρωομόλογα της χώρας διαπραγματεύονται σε πλήρη απαξίωση από τις αρχές Μαρτίου, αμέσως δηλαδή μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Τα τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας παραμένουν παγωμένα και οι μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας έχουν αποκοπεί από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Όμως, δεδομένης της ζημίας που έχει ήδη γίνει στην οικονομία και τις αγορές, η χρεοκοπία είναι επίσης ως επί το πλείστον συμβολική προς το παρόν, και ελάχιστη σημασία έχει για τους Ρώσους, που αντιμετωπίζουν διψήφιο πληθωρισμό και τη χειρότερη οικονομική συρρίκνωση εδώ και χρόνια.
Η Ρωσία διέψευσε τον χαρακτηρισμό αθέτησης υποχρεώσεων, λέγοντας ότι έχει τα κεφάλαια για να καλύψει τις εκκρεμότητές της και ότι αναγκάστηκε να μην πληρώσει.
Η Ρωσία πλήρωσε… σε ρούβλια
Βλέποντας τις αμερικανικές κυρώσεις να σφίγγουν, με την εκπνοή εξαιρέσεων, ο Βλάντιμιρ Πούτιν ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα στραφεί στην εξυπηρέτηση του ανεξόφλητου κρατικού χρέους των 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ρούβλια, επικρίνοντας μια κατάσταση «ανωτέρας βίας» που είπε ότι κατασκευάστηκε τεχνητά από τη Δύση. Έτσι, ο Ρώσος πρόεδρος επιχειρεί υπό τη σκιά της αναγκαιότητας, να διευρύνει το καθεστώς που επέβαλε για τις αγορές φυσικού αερίου και πετρελαίου.
Το υπουργείο Οικονομικών πραγματοποίησε τις τελευταίες πληρωμές τόκων ισοδυναμεί με περίπου 400 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με αυτούς τους κανόνες την Πέμπτη και την Παρασκευή. Ωστόσο, κανένα από τα υποκείμενα ομόλογα δεν έχει όρους που να επιτρέπουν τον διακανονισμό στο τοπικό νόμισμα.
Η αντίδραση των επενδυτών
Με την πάροδο της τελικής προθεσμίας, η εστίαση μετατοπίζεται στην αντίδραση των επενδυτών. Δεν είναι απαραίτητο να εκδηλωθεί άμεσα κάποια κίνηση, καθώς πολλοί επενδυτές μπορεί να εκτιμήσουν ότι προοδευτικά οι κυρώσεις θα αμβλυνθούν. Νομικά, ο χρόνος μπορεί να είναι με το μέρος των επενδυτών καθώς οι αξιώσεις ακυρώνονται μόνο τρία χρόνια μετά την ημερομηνία πληρωμής, σύμφωνα με τα έγγραφα ομολογιών.
Μέχρι στιγμής, δεν είναι σαφές εάν οι επενδυτές θα χρησιμοποιήσουν το νέο εργαλείο και εάν οι υπάρχουσες κυρώσεις θα τους επέτρεπαν ακόμη και να επαναπατρίσουν τα χρήματα.
Σύμφωνα με τον Siluanov, δεν έχει νόημα για τους πιστωτές να ζητούν κήρυξη αθέτησης υποχρεώσεων μέσω των δικαστηρίων, επειδή η Ρωσία δεν έχει παραιτηθεί από την κυριαρχική της ασυλία και κανένα ξένο δικαστήριο δεν θα έχει δικαιοδοσία.
«Εάν τελικά φτάσουμε στο σημείο να διεκδικούνται διπλωματικά περιουσιακά στοιχεία, τότε αυτό ισοδυναμεί με διακοπή των διπλωματικών σχέσεων και είσοδο σε άμεση σύγκρουση,” δήλωσε. «Και αυτό θα μας έβαζε σε έναν διαφορετικό κόσμο με εντελώς διαφορετικούς κανόνες. Θα έπρεπε να αντιδράσουμε διαφορετικά σε αυτή την περίπτωση — και όχι μέσω νομικών διαύλων».
Auditor’s note: Το αντίστροφο κόστος της χρεοκοπίας
Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν -μάλλον για πρώτη φορά- τα «κλειδιά» του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, τα οποία είναι ένας συνδυασμός της ισχύος του δολαρίου ως διεθνές αποθεματικό νόμισμα και ως νόμισμα διακανονισμών και της επιρροής τους σε τράπεζες και θεσμικούς παίχτες πολύ έξω από τα σύνορά τους. Η απόφασή του Λευκού Οίκου να οδηγήσει σε χρεοκοπία τη Ρωσία, παρά την τεράστια ρευστότητα που διαθέτει εντός και εκτός της χώρας, ακόμα και σε δολάρια, στέλνει διεθνώς το μήνυμα ότι η ισχύς του Βλάντιμιρ Πούτιν είναι… σχετική και ότι περιορίζεται εύκολα στο εσωτερικό της Ρωσίας και σε περιοχές με μικρή οικονομική αξία, ενώ δεν έχει πρόσωπο στην αναπτυγμένη πλευρά του πλανήτη.Βέβαια, η απόφαση αυτή των ΗΠΑ, οδηγεί τη Ρωσία και άλλες μεγάλες χώρες να αναθερμάνουν την αναζήτηση εναλλακτικών συστημάτων πληρωμών, διαμορφώνοντας δυναμική επανεξέτασης του status quo της κίνησης κεφαλαίων διεθνώς. Ακόμα κι αν οι κινήσεις τους δεν παράξουν άμεσα αποτελέσματα, οι αποφάσεις της διοίκησης του Τζο Μπάιντεν έχουν καλλιεργήσει ένα πρωτόγνωρο πεδίο γεωοικονομικού ανταγωνισμού και οδηγούν αναπόφευκτα σε αύξηση του κινδύνου, περιορισμό της διαφάνειας και της προσβασιμότητας και σε επενδύσεις με κλειστά μάτια ή προβλήματα στην ελεύθερη κίνηση του κεφαλαίου.
Εναλλακτικά τραπεζικά συστήματα όπως το SPFS, το ρωσικό αντί-SWIFT, μπορεί να είναι ακόμα ακριβά, να εμφανίζουν ελλείψεις και να μην υιοθετούνται στη Δύση. Αποκτούν όμως λογική, συζητείται ανοιχτά η αναγκαιότητά τους και αναγνωρίζεται η χρησιμότητά τους, ακόμα και ως εναλλακτικές. Ακόμα και τα κρυπτονομίσματα, που παρά το “άγριο ξύλο” που τρώνε λόγω της προοπτικής αύξησης των επιτοκίων και του ρίσκου, απολαμβάνουν status εκκολαπτόμενων λύσεων. Αν σε αυτά προστεθεί η θεσμοθέτηση των BRICS και της αναπτυξιακής τους τράπεζας, που παρά τις δυσκολίες, αποτελεί πλέον πραγματικότητα, το νέο γεωοικονομικό οικοσύστημα είναι γεγονός. Μπορεί να μην μπορεί να αμφισβητήσει -ακόμα- το status quo, είναι όμως σε θέση να οδηγήσει σε αναθεώρηση πρακτικών, και να εξαναγκάσει επαναδιαπραγμάτευση του rule book.
