Τον κώδωνα του κινδύνου για το ενδεχόμενο κοινωνικών και πολιτικών αναταράξεων που θα μπορούσαν να εκτρέψουν την Ελλάδα από την οριοθετημένη πορεία της κρούει με άρθρο του ο διεθυντής της Καθημερινής Αλέξης Παπαχελάς, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο ανόδου λαϊκιστικών κινημάτων μέσα από τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό και τις ιδιάζουσες συνθήκες που δημιουργεί η οικονομική κρίση και η εθνική υποβάθμιση της Ελλάδας.
Σε ένα εξαιρετικά ευσύνοπτο άρθρο, με την ουσία στην… κατακλείδα, με ρητορική διπλωμάτη, ο Αλέξης Παπαχελάς απευθύνεται ευθέως στους εταίρους και συμμάχους της Ελλάδας, αναδεικνύοντας το πρόβλημα του υφέρποντος κοινωνικού διχασμού, της μεγάλης δύναμης των αντιδραστικών κινημάτων και τον κίνδυνο επανάκαμψης του αντιδυτικισμού.
Μεταξύ άλλων, ο έγκυρος δημοσιογράφος εστιάζει στις κοινωνικές ρηγματώσεις τις οποίες αξιολογεί ως υφιστάμενες, εγκαλώντας μάλιστα όσους θεωρούν ότι οι εποχές του λαϊκισμού, όπως το 2015, έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Στο άρθρο σκιαγραφείται η δυναμική κοινωνικού διχασμού, όχι όμως στη βάση πολιτικών επιλογών, αλλά των παραλείψεων από εταίρους και συμμάχους και ως απόρροια της δυναμικής των αλληλεπικαλυπτόμενων κρίσεων.
Η ανάλυση του άρθρου
Ξεκινώντας, ο Αλέξης Παπαχελάς αναδεικνύει το ζήτημα του κοινωνικού και πολιτικού διχασμού ως υπαρκτό και μάλιστα σε κρίσιμες στιγμές.
Κάθε φορά που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια μεγάλη κρίση ξυπνάει μέσα μας το δίλημμα: «Πού ανήκουμε, στη Δύση ή στην Ανατολή;». Οι αιώνες περνάνε, αλλά μοιάζουμε να μη θέλουμε να λύσουμε τον γρίφο. Από το «παπική τιάρα ή φέσι» έως τις μέρες μας ο διχασμός αυτός ελλοχεύει σε κρίσιμες στιγμές.
Η επιλογή του αυτή αποτελεί το βασικό καμπανάκι, καθώς τώρα διαπιστώνεται ότι στην Ελλάδα υπάρχει ισχυρό φιλορωσικό κίνημα, το οποίο μέχρι πρότινος ήταν υφέρπον και εντασσόταν σε όλες ανεξαιρέτως τις κομματικές γραμμές.
Συνεχίζοντας, ο Αλέξης Παπαχελάς προσδιορίζει το κίνημα αυτό ως βαθύτερο από ιδεολογικά ρεύματα και το χαρακτηρίζει “ενστικτώδες”, άρα δύσκολα αντιμετωπίσιμο με εκστρατείες λογικής:
Το βλέπουμε γύρω μας καθώς η κρίση στην Ουκρανία έχει δώσει ορμή σε ένα αντιδυτικό ξέσπασμα που αφορά σημαντικό μέρος της κοινωνίας. Δεν έχει να κάνει με τη σκληρή κριτική στα λάθη των ΗΠΑ ή της Ευρώπης, ούτε με την υποκρισία εναντίον της Τουρκίας. Είναι κάτι πιο βαθύ και ενστικτώδες που βγαίνει από μέσα μας.
Όπως αναφέρει το κίνημα αυτό βγαίνει από μέσα μας και δεν περιορίζεται στα πραγματικά γεγονότα, τα οποία επίσης αναγνωρίζει ο αρθρογράφος. Η παρατήρηση αυτή αποτελεί το βασικό επιχείρημα του Αλέξη Παπαχελά για την ανάγκη ανάληψης δράσης… την οποία παρουσιάζει στη συνέχεια.
Αναφερόμενος στη σχέση Ελλήνων-Δύσης την χαρακτηρίζει -ενίοτε- σχιζοφρενική, καθώς υποοστηρίζει ότι οι Έλληνες δεν θέλουν το κόστος της συμμετοχής στα “κλειστά club”. Ασχέτως όμως της εκτίμησης του Αλέξη Παπαχελά, εντοπίζεται ένα ζήτημα: Η Ελλάδα καλείται πάλι να… πληρώσει. Το πώς, μένει να διαφανεί. Πάντως, από την προσέγγιση του αρθρογράφου δεν φαίνεται ότι πρόκειται για μια ακόμη οικονομική συναλλαγή.
Αναφερόμενος στο 2015, ο Αλέξης Παπαχελάς αποφεύγει ατοπήματα προς την κοινωνία και τα κόμματα, ρίχνει όμως την ευθύνη, εμμέσως πλην σαφώς, στους εταίρους της Ελλάδας, γράφοντας:
Το είδαμε και το 2015 σε ένα άλλο, πιο δυναμικό κύμα που κόντεψε να μας σπρώξει από την άλλη πλευρά της Ιστορίας όταν η δικαιολογημένη, συσσωρευμένη οργή από την οικονομική κρίση στράφηκε κατά της Δύσης.
Αν και εν συνεχεία αναγνωρίζει ότι η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας έμαθε μέσα από ένα “πανάκριβο φροντιστήριο”, όπως αποκαλέι τη διαπραγμάτευση Τσίπρα και την διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, εν τέλει επισημαίνει ότι:
Ξέρω πολλούς που θεωρούν ότι ξεμπλέξαμε για τα καλά με αυτά τα διλήμματα μετά το 2015. Αμ δε! Κάνουν μεγάλο λάθος και δεν καταλαβαίνουν πως «ο κόσμος δεν είναι ο κόσμος μας». Τα ρήγματα είναι ολοζώντανα και κρύβουν ασύλληπτη ενέργεια και δύναμη. Δεν ξεμπερδεύεις εύκολα με αυτά, έχουν αντέξει στο πέρασμα των αιώνων.
Εδώ αναφέρεται πάλι σε… ασύλληπτη ενέργεια και δύναμη. Η διατύπωση αυτή έχει ιδιαίτερη δυναμική, καθώς φαίνεται να αντιφάσκει με την προηγούμενη διατύπωση, ενδεχομένως γιατί η κατάσταση είναι οριακή και ο ίδιος φοβάται ότι ενδεχομένως σε νέα ζητήματα να αλλάξουν οι ισορρροπίες.
Μπαίνοντας στην κατακλείδα του κειμένου, απευθύνεται στην κυβέρνηση και ενδεχομένως στον ίδιο τον Κυριάκο Μητσοτάκη, γράφοντας:
Η Ιστορία θα μας δοκιμάσει πάλι. Πανδημία, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γεωπολιτική βία και αστάθεια, ακρίβεια αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα που δεν «παλεύεται» εύκολα. Ηγεσία, ψυχραιμία, καλό ζύγι χρειάζονται.
Η τοποθέτηση αυτή είναι εξαιρετικά ηχηρή, χωρίς περιστροφές και προβλέπει νέα κοινωνική κρίση με αφορμή των πόλεμο στην Ουκρανία και καθώς συντρέχουν παράλληλες κρίσεις.
Καταλήγοντας, ο Αλέξης Παπαχελάς προειδοποιεί για σύγκρουση με την Τουρκία, ενδεχομένως όχι πραγματική, αλλά, όπως αναφέρει στη συνέχεια, “αν νιώσουμε ότι η Δύση μας προδίδει”
Μια τελευταία παρατήρηση. Το απόλυτο κρας τεστ της σχέσης μας με τη Δύση θα είναι προφανώς η στάση της στην απευκταία περίπτωση μιας σύγκρουσης με την Τουρκία. Αν νιώσουμε ότι η Δύση μας προδίδει, όλα τα στοιχήματα δεν ισχύουν και τα ρήγματα της δυσπιστίας και του αντιδυτικισμού θα εκδηλωθούν με τρόπο εκρηκτικό. Ας το ξέρουν αυτό σύμμαχοι και εταίροι.
Σε αυτή την πρόταση μάλιστα χρησιμοποιεί την αγγλικής προέλευσης ατάκα “όλα τα στοιχήματα δεν ισχύουν”, η οποία δεν βγάζει ιδιαίτερο νόημα στα ελληνικά, αλλά ακούγεται υπέροχα στην μεταφρασμένη έκδοση “all bets are off”, που σημαίνει ότι δεν υπάρχει σιγουριά για την στάση της Ελλάδας…
Αυτό πρακτικά μεταφράζεται στην πολιτική ορολογία ως ανησυχία για ήττα σε διεθνές γεωπολιτικό επίπεδο που θα δημιουργήσει αίσθηση προδοσίας σε τμήματα του λαού. Αυτό, σε συνδυασμό με άλλα υφέρποντα σύνδρομα, κόπωση και αγανάκτηση, θα μπορούσαν να αποβούν μοιραία, σύμφωνα πάντα με τον Αλέξη Παπαχελά.
Κλείνοντας μάλιστα, ο διευθυντής της Καθημερινής απευθύνεται άμεσα στους συμμάχους και εταίρους: ήτοι, πρώτα στους Αμερικανούς και μετά στους Ευρωπαίους, που, με βάση το γεωπολιτικό τους αποτύπωμα, είναι οι Γάλλοι, Βρετανοί και Γερμανοί, οι λήπτες του μηνύματος.
Αυτό το μήνυμα, άλλωστε, τονίζει και με διακριτή γραφή σε παράθεση στο άρθρο, θέλοντας έτσι να καταστήσει σαφές ότι δεν θα το χάσουν ακόμα και αυτοί που θα βιαστούν…
